Төс сүйектері

Орындаған: Дүйсен А

Тобы:117б

Тақырыбы:

“Адам қаңқасы”

Қаңқа (грек тілінен skeleton - қаңқа), скелет - адам мен жануарлар денесіне тірек және оны сыртқы зақымнан қорғайтын қатты тіндерден құралған сүйек жиынтығы. Қаңқа организмде тірек, қимыл және қорғаныш қызметтерін атқарады.

1 - бас қаңқасы; 2 - тұлға қаңқасы; 3 - қол қаңқасының сүйектері; 4 - омыртқа жотасы; 5 - жамбас белдеуі; 6 - аяқ қаңқасының сүйектері.

Қаңқа көрінісі:

Қаңқа қызметі:

Ағзаның тірегі

Ал сүйектер мен бұлшықет оны қимыл қозғалысқа келтіреді

Қорғаныш қызметін атқарады

адам мен омыртқалы жануарлар басының қаңқасы

Бассүйек

Омыртқа

Қабырға

Төс сүйектері

Тұлға сүйектері

Омыртқа жотасы - тұлғаның негізгі тірегі.

Адамда оның саны - 33-34.

Олар:

7 мойын омыртқа

12 арқа омыртқа

5 бел омыртқа

5 сегізкөз омыртқа

4 - 5 құйымшақ омыртқа

Омыртқаның құрылысы - әр омыртқаның денесі мен доғасы болады. Омыртқа доғасында көптеген қанаттары тар.

денесі

доғасы

буындық қанаттары

арқа қанаттары

Бүйір қанаттары

Омыртқа тесігі

Қабырғалар 12 жұп, иілген ұзын сүйектер. Оның омыртқа және төстік ұшы бар.

Омыртқа ұшында басы, мойыны және томпағы бар. Төс жағынан қабырға шеміршекке өтеді. Үш топқа бөлінеді:

Жоғарғы 7 жұп-негізгі қабырға, 3 жұп-жалған, 2-жұп кезеген қабырғалар. Олардың алдыңғы ұштары иілгіш серпімді шеміршектер, басқаларға қарағанда қысқа, төс сүйекпен байланыспайды.

Қабырға (costae)

Төс (sternum) - кеуекті, кемікті сүйек. Үш бөліктен тұрады. Сабы, денесі, семсершесі. Төстің сабының екі шетінде 1 қабырға мен бұғана сүйегі бірігетін жерінде ойық бар.

Төс сүйегі

Қысқа

сүйектер

Ұзын

сүйектер

Жалпақ

сүйектер

Сүйектер пішіні мен

мөлшері жағынан

Ұзын сүйектерге қол - аяқты құрайтын жіліктер жатады. Ұзын сүйектердің жілік майы толтырып тұратын ортаңғы бөлігі қуыс болғандықтан қуысты сүйек деп те атайды.

Қысқа сүйектерге - омыртқа, алақан, табан, саусақ сүйектері жатады.

Жалпақ сүйектердің ұзындығы мен ені әр түрлі. Жауырын, бас сүйек, қабырға, төс, жамбас сүйектер жатады.

Қол қаңқасының сүйектері екі топқа бөлінеді.

1. иық белдеуінің сүйектері (бұғана, жауырын)

2. еркін қол сүйектері. (қар сүйегі, шыбық сүйектер, қол басының сүйектері. )

Қол сүйектері

жамбас белдеуі мен аяқтың еркін қозғалатын сүйектерінен тұрады. (Жамбас, тізе, ортан жілік, тобық, балтыр, табан сүйектері.

Аяқ сүйектері

Сегізкөз бірігіп кеткен 5 омыртқалар жиынтығы. Пішіні үшбұрышты, жалпақ, төменге қарай тарылады. Алдыңғы бетінде көлденең 4 сызық, омыртқалардың қосылуынан қалған. 4 жұп тесігі бар, жұлынның жүйкелері шығады.

Жамбас сүйектері