Психологияның мәселелері

Презентация қосу

ЖАЛПЫ ПСИХОЛОГИЯ.
ПСИХОЛОГИЯ ПӘНІҢ
МІНДЕТТЕРІ.
ПСИХОЛОГИЯНЫҢ
Орындаған: Шабаева А.А.
ТҮРЛЕРІ.
Оқу тобы: Мейіргер ісі-105 топ.
Тексерген: Сағындықова Л.С.
• Адам - көптеген ғалымдардың зерттеу тақырыбы болып келеді.
Адамзат өзінің тарихын, шығу тегін, тілдері мен салт дәстүрлерін
тануында психология ғылымы ерекше орын алады. Ежелгі ойшылдар
адам үшін басқа адамнан артық қызық объекті болмайтынын
қателеспей айтқан. Психологияның зерттеу пәнінің негізіне, адам
болмысының табиғаты, психикалық құбылыстары, үрдістері,
қасиеттері кіреді. Адам дамуының заңдылықтары және оның
ерекшеліктері туралы ғылыми ілімдердің жүйесі жалпы қоғамның
дамуы үшін қажет. Бірақ адам жеке өзіндік арнайы мәселелері бар
әр түрлі ғылымдардың амалдары арқылы кешенді зерттеулердің
объектісі болып саналады. Гуманитарлық ғылымдар әлеуметтік
үрдістерді зерттеген кезде психологиялық факторларды ескеру
қажеттілігі туындайды. Бірақ әрбір ғылым өз пәнінің
ерекшеліктерімен айрықшаланады. С.Л.Рубинштейн "Жалпы
психология негіздері" еңбегінде (1940) былай деп жазды:
"Психология зерттейтін құбылыстардың арнайы шеңбері анық әрі
айқын көрінеді. Бұған біздің өміріміздің ішкі мазмұнын құрайтын
және бізге тікелей тән уайымдар сияқты сезімдер, ойлар,
ұмтылыстар, тілектер, ниеттер, қабылдаулар және т.б. жатады...".
ПСИХОЛОГИЯ

• Психология — адамның жеке бірлік ретіндегі
психикасын, өзінің сан−алуан сезім,
аффективтік, интеллектуалды, басқа да туа
біткен функцияларымен бірге сыртқы ортамен
өзара әрекетін зерттейтін ғылым, кей-кезде
адам мінез-құлығын зерттеу деп те
анықталады. Қыруар тараулары теориялық
және практикалық бағыттарды қарастырады,
қолданбалы бағыттары да сан алуан:
терапевттік, қоғамдық, кәсіпкерлік, кей
жағдайда саясаттық және теологиялық.
Психологияның негізгі мақсаты — психиканы
cубьективттік структураның, сыртқы ортаны
байымдаумен, елестетумен жұптасқан
айырықша іс әрекеттің негізі ретінде зерттеу.
Психологияның зерттеу объектісі

• Психологияның зерттеу объекті — осы күннің өткен ғасырлардан
бері келе жатқан дау мен талқылаудың тақырыбы. Бұл күрделі
дауға шешім табатындай пікірлер қалыптасқан әдет-ғұрып
бойынша бірнешеу, атап айтсақ, психологияның зерттеу объекті —
мінез-құлық пен оның қалыптасуы; ойлау үдірістері; эмоциялар
мен пейіл; тұлға; адамдар арасындағы қарым қатынастар, т.б.
Этимологиясы
• Этимологиялық деңгейде психология рух пен руханиятты (көне
грекше: ψυχ — рух) зерттеу (көне грекше: -λογία — сөз, ғылым,
тану) деп танылады. Өзінің грекше мағынасында бұл зерттеу
вегетативттік (жан дүниесі мен рухани болмысы), сезімдік
(ниет-пиғыл, байым, әрекет), интеллективттік (ақыл-ой)
функцияларымен шектеледі. Бұл "жан туралы ілім" деген
ұғымды білдіреді. Алайда психология — ақыл-ой қызметтерін
зерттеумен бірге, рухани себеп-салдар әдістемесі, рухани
жекешілдігінің, тұлға ішіндегі ақиқатты зерттеу. Ақыл-ой — тек
комбинация мен арақатынас мекені емес, ол абстракция мен
материалдық қатынас арқылы адам затын ойлау әрекетіне
икемді нәрсе ретінде анықтайды. Осы тұста адам мен жануар
арасындағы айырмашылық көрінеді.
Психологияның мәселелері
• Психология оны оқыған адамдардың алған жағына қарай бірнеше
мәселелермен кесіп өтілген. Көптеген нәтижелер жинақталған
болып, кейбір гипотезаларды растау немесе қабылдамай тастау
мүмкін болса да, қорытындылардың синтетикалық және рационалдық
комбинациясы ортақ пәтуаға келмеген.
Психология ғылым ба?

• Әлі күнге дейін де бұл сұрақ қойылып отыр. Екі концепциялар бір
біріне қарама қайшы, біріншісі психология ғылым ретінде
қалыптасқан десе, екіншісі оны тек пре ғылым деп, талқыға
салады. Аристотельдік (преғылыми) және галилейлік
(преғылыми) ойлау түрлерін салғастырған Курт Левиннің текстіне
сүйеніп, бұл мәселені қарастыра аламыз.
Психология ғылым

• Психологиялық лабораторияларды
жарату бұл методологияға сүйенген
адамдарға психологиялық ғылым
расында бар нәрсе екендігін
тұжырымдайды. Бұл көзқарас мына
зерттеу методологиясына сүйенеді:
• 1. Гипотезаларды ұсыну;
• 2. Тәжірибе немесе бақылау;
• 3. Гипотезаларды түзету, растау немесе
қабылдамай тастау;
• 4. Қорытындылау және бірінші кезеңге
қайта өту;
• Осылай психология статистикалық қайта
Психология ғылым емес

• Грек, латынның кейбір сөздері өз ана тіліне айналып кеткен
Батыс елдері(ағылшын, неміс, француз, итальян, испан,
грек) үшін, "психология" сөзі - "руханият" деген мағынада
ұғылады. Мысалы, қазақ үшін, арабтың "рух" сөзі қазақтың
өз сөзі сияқты ұғылады емес пе?! Дәл сол сияқты, "псюхе"
сөзі батыста "рух" деп ұғылады. Батыс елдері "Ағылшын
руханияты", "Француз руханияты", "Грек руханияты"
дегендей етіп өздерінің ұлттық руханиятын зерттеуге ден
қойған. Яғни батыстағы "руханият жайлы ғылым" дегенің
ақылға қонымды, пайдалы ғылым бола алады. Ал Кеңестік
шекпеннен шыққан елдер үшін, оның ішінде Қазақстан үшін
"психология" дегеннің не мағына беретіні де бұлыңғыр.
Психологияның міндеттері

• Психологияның күрделi мiндеттердiң
бiрi — заңдылықты сипатқа ие
байланыстар мен қатынастарды көре
бiлу. Ғылымдық қатал талап
объективтк заңдарды ашып қана
қоймастан, олардың әрекетт iк
аймағы мен қолдану жағдайларын
көрсете алу. Сондықтан да
психология зертеулерiнiң объектiсi
психологиялық деректер мен қатар
психологиялық заң, заңдылықтар.
ПСИХОЛОГИЯ
ТҮРЛЕРІ
1) Еңбек 2) Педагокилық
психологиясы психология
Оқу, тәрбие істерінің оқушы санасына
Адамның еңбек іс-әрекетінің
психологиялық ерекшеліктерін, еңбек қалайша әсер ететіндігін зерттейді. Оқу
дағдыларының даму заңдылықтарын, материалының мазмұны мен көлемін
еңбекті ғылыми негізге сүйене отырып анықтау, балалардың жас мөлшеріне
ұйымдастырады . лайықты оқулықтар мен бағдарламалар
құрастыру кейбір оқушылардың екінші
жылға қалу, мектептен шығып кету
себептері, тәрбиеленуі қиын
балалармен жұмыс істеудің жоспары,
жыныс тәрбиесі, бағдарламалап оқыту
(алдын-ала жасалынған үлгіге қарап
оқыту әдісін ұтымды етіп
ұйымдастыру), педагогикалық
психология зерттейтін ғылыми
мәселелердің бір тобы. Тармақтары:
3) Жас ерекшелік 4) Медициналық
психологиясы психология
• Қалыпты адам психологиясының даму • Дәрігер мен науқастың арасындағы
заңдылықтарын нәрестелік кезеңнен қатынасты, олардың мінез-құлқының түрлі
қарттық кезеңге дейінгі құрылыстарын зерттейді. Емдеу мен
психологиялық ерекшеліктер мен психотерапияның психологиялық әдістерін
заңдылықтарды зерттейтін жасаумен айналысады. Ол өз тарапынан:
психология саласы. нейропсихология, психофармакология,
психотерапия, психопрофилактика,
• Тармақтары:
психогигиена деген салаларға бөлінеді.
• 1. Балалар;
• 2. Жеткіншектер; #3. Жастар;
• 4. Ересектер (акмиология);
• 5.Қарт адамдар психологиясы
(геранто психология).
5) Инжинерлік
психология
• Адам мен техниканың қарым қатынасынан туындайтын
психологиялық мәселелерді зерттейді. «Адам-машина»
жүйесінде әрекетті тиімді етіп ұйымдастыру, басқару
жүйелерінің құрылымын үйлестіру, мұндағы
творчестволық міндеттерді тиімділікпен шешу,
информацияны сақтау, өңдеу, оны жобалау, оперативті
модельдер қалыптастыру үлкен орын алады. Негізгі
проблемаларына операторларды кәсіптік тұрғыдан
таңдап алу, оларды үйрету және жаттықтыру, тиісті
информациялық модельдер мен басқару орындарын
жобалау, операторлардың хал-күйін анықтау,
техникалық эстетика мен эргономиканың, ЭВМ-нің
алгоритмдеріне қойылатын талаптарды тұжырымдау,
түрлі агрегатты басқарудағы адамның дара
психологиялық өзгешеліктерін, оның ерік-сезім
сферасын, интеллект деңгейін зерттеу жатады.
Мұндағы инженерлік психологиялық міндеттерді шешу
консультациялық және сан салалы тәрбие жұмысымен
6) Әлеуметтік 7) Салыстырмалы
психология психология
• Тұлғаның әлеуметтік – психологиялық • Салыстырмалы психологияға
көріністерін, индивидтің басқа зоопсихология, этология дейтін
адаммен өзара қарым-қатынасын, салалар кіреді. Мәселен, балалар
адамдардың психологиялық психологиясы қоғамдық жағдай
үйлесімдігін, үлкен топтардағы мен биологиялық факторлардың
әлеуметтік психологиялық баланың дүниеге келгеннен
көріністерді зерттейді. кейінге дейін психикалық
дамуына тигізетін әсерлерді
зерттейді. Салыстырмалы
психология жануарлар
психикасымен ұқсастықтары мен
айырмашылықтарын
қарастырады.
8) Арнаулы 9) Әскери
психология психология
• Адам дамуының бірқалыпты даму • Адамның соғыс жағдайы кезіндегі
жолынан ауытқуы. Ми ауруына мінезі, соғыс техникасын меңгеру
ұшыраған психикалық күйзелістері мен басқару әдістерін зерттейді.
мен осы саладағы себептерді
қарастырады. Тармақтары:
• 1. Олигофренопсихология – ми
зақымы ауруымен туған адамдардың
психологиясының зерттелуі;
• 2. Сурдопсихология – саңырау немесе
керең адамдардың психологиясын
зерттейді;
• 3. Тифлопсихология – нашар көретін
немесе соқыр адамдардың
психологиясын зерттейді.

Ұқсас жұмыстар

Дифференциалды психология ғылым ретінде

ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ӘДІСТЕРІ

Психология салалары

Психология негізгі салалары

Дифференциалды психология

Педагогикалық психология

Психология мәселелері

Шетелдік психологиялық тұжырымдамалардағы психикалық даму мәселелері

Мектеп жасына дейінгі балалар тобында психологтың жұмыс ерекшеліктері

Жаңа дәуірдегі психологияның дамуы

Пәндер