Әлеуметтендіру кезеңдері

Тақырыбы: Әлеуметтендіру
кезеңдері. Бастапқы
әлеуметтендіру. Екіншілік
әлеуметтендіру. Ересек
кезеңдегі әлеуметтендіру.
Орындаған: Кенжебек Ә.О.
Курс: 1 курс
Мамандығы: Жалпы медицина
Тобы: 107 Б
Қабылдаған: Қызырова А.,
Қазақстан тарихы және
әлеуметтік - гуманитарлық пәндер
medkrmu.kz кафедрасы.
Жоспар

Ⅰ. Кіріспе
Ⅱ. Әлеуметтендіру кезеңдері.
2.1. Бастапқы әлеуметтендіру.
2.2. Екіншілік әлеуметтендіру.
2.3. Ересек кезеңдегі әлеуметтендіру.
Ⅲ. Қорытынды.
Ⅳ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

medkrmu.kz 2
Кіріспе

«Әлеуметтік институт» ұғымы қоғамдық
байланыстарды стандарттау, реттеу,
заңдастыруды сипаттайды. Ал, сол стандарттау,
реттеу, заңдастыру процесін «институттану»
дейді. Ол заңдастырылған немесе
заңдастырылмаған ережелер, принциптер,
нормалар мен бағдарларды құрайды. Бұлар
адамдардың әрқилы қызметтерін,әркелкі іс –
әрекеттерін бір әлеуметтік рольдер мен
статустар жүйесіне, іс – әрекеттер жүйесіне
ұйымдастыру үшін керек.
Қоғам – әлеуметтік институттардың біртұтас
жүйесі.
medkrmu.kz 3
Әлеуметтендіру

Адам табиғатынан
мәдениетті игеруге , қоғамға
енуге әлеуметтік жан, тұлға
болуға қабілетті.
Егер адам қоғамда өсіп, өмір
сүрсе оның әлеуметтену қабілеті
дамиды.
Әлеуметтендіру

Әулеметтендіру ұғымы
дәстүрлі «тәрбие» және «білім
беру» ұғымдарынан кеңірек.
Әлеуметтенуге білім беру де,
тәрбие де, жеке тұлғаның
қалыптасуына, индивидтердің
әлеуметтік топтарға
ассимилияцалану
процесстеріне әсер ететін
ешкім жоспарламаған
стихиялары да енеді.
Әлеуметтену - адманың бүкіл
өмір бойы жалғасатын ұзақ
процесс.
Әлеуметтендіру

Әлеуметтену, әлеуметтік
рольдерді орындау барысында
адам өзін қоршаған ортадан
бөле отырып, өзінің « жеке»
өмір сүруі туралы санасын
қалыптастырады, өз мінез –
құлығының негізі, өзегі
ретіндегі өзінің субъективтік –
«менін» сезінеді. Ол сондай -
ақ мәдени идеалға ие болып,
оған сәйкес келуге ұмтылады.
Әлеуметтендіру
Әлеуметтендіру институттары :
отбасы, балабақша, мектеп т.б. білім
мекемелері, арнайы мәдени қызмет
көрсету институттары ( театр, әдебиет
пен өнер, бұқаралық ақпарат
құралдары, музей , кітапхана т.б)
Міндетті қызметтері : жас ұрпақты
қоғам мен әлеуметтік талабына сай
жан – жақты тәрбиелеу, әлеумет
мәдениетін, денсаулығын,
интеллектуалдық рухани байлығын,
азаматтық тіршілігін қамтамасыз ету.
Әлеуметтену кезеңдері

Егде
Қоғам
Қалыптасқан кез тарту,немерелер
толық
ОтОтбасы, жұмыс
.. Мамандық таңдау
Сана - ес
Мектеп
Ойын ,рөлдер
Сана
Сөйлеу қабілеті Есею
Тік жүре алу дағдарысы УУаУақыт
ООйын ООқу Еңбек өтілі кезеңі
Бастапқы әлеуметтендіру

Әлеуметтанудың бірнеше кезең
бар. Бастапқы әлеуметтанудың
агенті отбасы болып саналады,
өйткені бұл кезеңге балалық шақ
енеді. Балалық шақта
қалыптасқан сезімдер үлгісі бүкіл
ересек өмірі бойымен өтетін үдеріс
екендігін жоққа шығаруға
болмайды.

medkrmu.kz
Бастапқы әлеуметтендіру

Өз құндылығын сезіну адамның өзіне тең санайтын
адамының махаббаты мен құрметіне байланысты.
Педагогикалық және психологиялық практиканың
көрсеткеніндей кейбір ата – аналар өз балалары
«жақсы» және олардың талаптарына жауап бергенде
ғана оларды сүйеді. Кейбір ата – аналар балаларын
балаларын өздері қол жеткізе алмаған ұмтылыстарын
жүзеге асырушы деп қарастырады, бала кезден бастап
баласы ешқандай қызықпаса да, мансапқа жетуге
дайындай бастайды. Мұндай балалар көптеген
артықшылықтарға ие болады, бірақ олар сәтсіздікке де
ұшырап, ұжданы алдында азап шегіп өзін ешнәрсеге
қажетсіз деп санайды.
Екіншілік әлеуметтендіру

Екіншілік әлеуметтену неғұрлым
ұзақ болады, оған сонымен бірге есейген
және қарттық жас кезеңі енеді.
Балабақша, мектеп, білім
мекемелерінде әлеуметтендіру қазірдің
өзінде үйден тыс жүруде. Оның негізі -
жаңа ережелер мен жаңа ортада балалар
әрекет ететін орын. Екіншілік әлеуметтену
процесінде жеке адам енді кішігірім топқа
емес, үлкен тобына қосылады. Әрине,
қайталама әлеуметтену процесінде пайда
болатын өзгерістер бастапқы әлеуметтену
процесінде болған өзгерістерден аз.

medkrmu.kz
Ересек кезеңдегі әлеуметтендіру

Ересек адамға тән бұрын
қалыптасқан мінез-құлық
әдістерін жаңасына ауыстыру
процесі. Екінші кезең көбінесе
ескі үлгілерді бұзып, жаңаларын
сіңіруді білдіреді. Ересек
кезеңдегі әлеуметтендіру - бұл
еңбек бөлінісіне байланысты
нақты рөлдердің дамуы.

medkrmu.kz
Әлеуметтендіру кезеңдері

Біріншісі сәби кезінен
басталады және әлеуметтік жетілген
тұлға қалыптасқанға дейін, екіншісі -
әлеуметтік жетілу кезеңінде және
бүкіл өмір бойы жалғасады. Әдетте,
әлеуметтендіру және қайта
әлеуметтендіру процестері қайталама
әлеуметтенумен байланысты.
Десоциализация дегеніміз - жеке
тұлғаның бұрын алынған
нормалардан, құндылықтардан және
қабылданған рөлдерден бас тартуы.
Ресоциализация жоғалған ескілердің
орнына жаңа ережелер мен
нормаларды игеруге дейін азаяды.

medkrmu.kz
Тұлғаның әлеуметтік кезеңдері

Біріншісінде, жеке тұлғаның бейімделуі жүзеге асады,
яғни әр түрлі әлеуметтік нормалар мен құндылықтарды
игере отырып, ол басқалар сияқты болуға, басқалар
сияқты болуға, өзінің жеке басын біраз уақыт «жоғалтуға»
үйренуі керек. Екінші кезең жеке тұлғаның максималды
даралануға ұмтылуымен, адамдарға әсер етуімен, өзін-өзі
актуализациялауымен сипатталады. Тек үшінші фазада,
қолайлы нәтижемен жеке тұлғаның топқа бірігуі орын
алады, егер ол басқаларда өзінің сипаттамаларымен
ұсынылған болса, және айналасындағы адамдар тек өзінің
жеке қасиеттерінің өзіне ұнайтын, олардың
құндылықтарына сәйкес келетін қасиеттерді қабылдау,
мақұлдау және өсіру қажеттілігі туындаса, жалпы
сәттілікке ықпал ету және т.б.
medkrmu.kz
Тұлғаның әлеуметтік кезеңдері

Бірінші фазаның кез-келген кідірісі немесе екінші
фазаның гипертрофиясы әлеуметтену процесінің
бұзылуына және оның жағымсыз салдарына әкелуі мүмкін.
Мұндай әлеуметтену адам өзінің даралығын қорғап,
дәлелдей білгенде және сонымен бірге әлеуметтік топқа
енгенде сәтті болып саналады. Алайда, адамның өмір
бойы әр түрлі әлеуметтік топтарға енетіндігін, демек
әлеуметтенудің барлық үш кезеңінен бірнеше рет
өтетіндігін ескеру маңызды. Алайда, кейбір топтарда ол
бейімделе алады және интеграциялана алады, ал
басқаларында ол мүмкін емес, кейбір әлеуметтік топтарда
оның жеке қасиеттері бағаланады, ал басқаларында ол
жоқ. Сонымен қатар, әлеуметтік топтардың өзі де,
тұлғасы да үнемі өзгеріп отырады.
medkrmu.kz
Қорытынды

Осылайша, әлеуметтендіру процесі табысты
жүрсе, онда ол: адамның мәдениетке қол
жеткізуін, өзі жататын қоғамдағы әлеуметтік
нормалар мен құндылықтарын өмір бойы игеруін
қамтамасыз етеді.
Әлеуметтанудың сыртқы факторлары (өмірдің
әлеуметтік жағдайлары, қоғамдық қатынастар,
адамдар әрекеті, тәжірибе және т.б.) мен
индивидтің өзін – өзі тәрбиеленуінің қарым –
қатынасы мәселесі қоғамдық және әрекеттердің
барлық формаларының диалектикалық өзара
байланысы, әлеуметтік әрекеттер мақсаты жеке
әрекеттер мақсатына сәйкес келетіндей жағдай
туғызу мәселесімен тығыз байланысты.
Әдебиеттер

1. Рахметов Қ.Ж., Болатова А.Н., Исмағамбетова З.Н., Социология. Алматы :
«Өлке» баспасы, 2011 ж. – 256 бет.
2. Бринкерхоф Д., Уейтс Р., Ортега С., Әлеуметтану негіздері, Астана
2018.
3. Биекенов К.У., Биекенова С.К., Кенжакимова Г.А. Социология:
Уч.пособие. – Алматы: Эверо,2016. – 584с.
4. Әбдірайымова Г.С. Жастар социологиясы: оқу құралы. 2-басылым. –
Алматы: «Қазақ университеті», 2012. – 224б.
5. Грушин Б.А. Мнения о мире и мир мнений. М.: Праксис, ВЦИОМ,
2011.
6. Социология. Основы общей теории: учебник / Под ред. Г.В. Осипов,
Л.Н. Москвичев. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Норма, 2015. - 912 с.

medkrmu.kz

Ұқсас жұмыстар

ТҰЛҒАНЫҢ ӘЛЕУМЕТТЕНУІ ҮРДІСІНІҢ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН ИНСТИТУТТАРЫ

Сәйкестендіру теориялары

Әлеуметтену және бірегейлік теориялары

Саяси мәдениет пен мінез - құлық

Интербелсенді сабақтың құрылымы

ТӘРБИЕ ӘЛЕУМЕТТІК

ОҚУШЫЛАР ҰЖЫМЫ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ

Білімнің қызметтері әлеуметтік

Әлеуметтік институттар

Тұлғаның әлеуметтенуі

Пәндер