ЗАЛАЛСЫЗДАНДЫРУ ТӘСІЛДЕРІ

СТЕРИЛИЗАЦИЯ, ПАСТЕРИЗАЦИЯ, ДЕЗИНФЕКЦИЯ

ДЕЗИНФЕКЦИЯЛАУШЫ ЗАТТАР ТОБЫНЫҢ НЕГІЗГІ СИПАТЫ

ЖОСПАР

1. Стерилизация

2. Пастеризация

3. Дезинфекция

I. КІРІСПЕ

II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

▪️Олардың әдістері микробтарға зияны

▪️Дезинфекцияның түрлері

КІРІСПЕ

Біздің елімізде « Медицинаға белгіленген өнімдерін дезинфекциялау және стерилизациялау тараулық стандарты енгізілді. Осы стандартпен дезинфекциялау мен стерилизациялаудың әдістері, дәрілері мен тәртіптері белгіленді. Қазіргі емдеу мекемелерінде орталықтандырылған залалсыздандыру бөлімшелері ( ОЗБ ) ұйымдастырылды. Олардың негізгі мақсаты медициналық құралдарды залалсыздандырып, алдын -ала тазарту. ОЗБ-ның құрылымы 2 блоктан тұрады. Біріншісі залалсызданған, екіншісі залалсызданбаған блок. Залалсызданбаған блокта залалсыздандыру алдындағы тазартуды, залалсыздандыруға арналған материалдарды қораптау және бу стерилизаторларын, құрғақ ауа-шкафтарын дайындау жүргізіледі. Ал залалсызданған блокқа стерильденген материалды түсіреді. ОЗБ-да ашық түрде медициналық өнімдерді залалсыздандыруға болмайды. Ашық түрде құрғақ ауа шкафында залалсыздандыруға болады.

Мысалы вирусты гепатитпен ауырған науқастарға процедуралық кабинетте барлық шприцтер мен инелерден бөлек алдын-ала залалсыздандырылған шприцтер мен инелер беріледі. Процедуралық кабинетте бөлімшедегі вирусты гепатитпен ауырған науқастардың тізімі болуы керек.

Майлы шприцтер мен инелерге крафт-пакеттер немесе екі қабатты бөз орағыштар арналады. Майлы ерітінділерді енгізуге арналған шприцтерді басқа шприцтермен араластырмайды. ОЗБ-ға залалсыздандыруға тапсырғанда процедуралық мейірбике майлы шприцтері бар орағыштарды белгілейді, себебі олар бөлек салынады.

◾Стерилизация - бұл барлық микроорганизмдер белсенді емес немесе тікелей жойылатын процесс. Бұл температураны, түрлі химиялық заттарды немесе газды ластануды немесе ауруды тудыруы мүмкін микробтарды жою үшін қолдануды қамтиды.

Әдістері:

Беттерді және жабдықтарды сәтті стерилизациялаудың әртүрлі жолдары бар. Бу - танымал әдіс, бірақ оны ыстыққа сезімтал заттар үшін пайдалануға болмайды. Мұндай жағдайларда озон, этилен оксиді газы немесе сұйық химиялық заттар сияқты басқа әдістерді қолдану қажет. Автоклавты жылуға сезімтал емес жабдық үшін пайдалануға болады. Бұл құрал микробтарды өлтіру үшін жоғары температура мен қысымның үйлесімін қолданады. Этилен оксиді газының адамдарға зиянды болуының кемшілігі бар, сондықтан автоклав әдісі мүмкіндігінше қолданылады.

Стерилизацияның негізгі 3 түрі бар. Олар: жылулық,

сәулелік және химиялық.

Жылулық( термиялық) стерилизация микробтардың

жоғарғы температураға сезімталдығына негізделген.

60С-та және су бар жерде ақуыз денатурациясы,

нуклеин қышқылдарының, липидтердің деградациясы

болып, нәтижесінде микробтардың вегетативті түрлері

жойылады. Құрамында аз мөлшерде суы бар және

онымен тығыз байланысқан тығыз қабығы бар

споралар 160-170С-та жойылады. Жылулық

стерилизацияда негізінен құрғақ ыстық пен қысымды

бу қолданылады.

Ауалы стерилизатор - термометрі бар, электр

желісімен қыздырылатын, тығыз жабылатын металды

шкаф. Материалдың залалсыздандырылуы ереже

бойынша 160С-та 120 минут жүргізіледі. Құрғақ

ыстықпен зертханалық ыдыстарды және шыныдан

жасалған заттар, құралдар, силиконды резина, яғни

жоғары температурада өзінің сапасын жоғалтпайтын

нысандарды стерилдейді.

Булы стерилизатор немесе автоклав - қабырғасы

мықты, герметикалық жабылатын, су буы және

стерилдеуші камерадан тұратын металды цилиндр.

Аппарат манометр, термометр және басқа да бақылауөлшеу құралдарымен жабдықталған. Автоклавта

жоғары қысым қайнау температурасын арттырады.

Микробтарға жоғары температурамен бірге бу әсер

ететіндіктен споралар 120С-та жойылады.

Атмосфералық қысым мен температура жоғарылаған

сайын стерилдеу уақыты азаяды.

Жоғары температурамен стерильдеудің бір түрі -

бөлшектеп стерильдеу. Стерильдеудің бұл түрі 100Стан жоғары температураға шыдамайтын материалды

өңдеуге қолданылады. Су моншасында оларды 80С-та

30-60 минут бойына қыздырады, нәтижесінде

бактериялардың вегетативті түрлері жойылады.

◾Пастеризация - әр түрлі зиянды микроорганизмдерден залалсыздандыру мақсатында сұйықтарды (сүт, шарап, сыра, т. б. ) белгілі бір мерзім (15-30 мин) бойына 60-70°С температурада қыздыру. Бұл әдіс жоғары температураға дейін қыздыруға келмейтін тағамдарды ұзақ мерзімге сақтау үшін пайдаланылады. Тәсілді алғаш ұсынушы француз микробиологы Л. Пастер. Көптеген тамақ өнімдерін (температурасын 100°С асырса қасиеті өзгеретін) консервілеуде осы тәсіл қолданылады

Пастеризация-микроорганизмдердің вегетативті түрлерін (термофилден басқа) сұйық ортада, тамақ өнімдерінде оларды 100 °C-тан төмен температураға дейін бір рет және қысқа қыздыру арқылы, [1] әдетте сұйық өнімдерді немесе заттарды 60 °C-қа дейін 60 минут немесе 70-80 °C температурада 30 минут қыздыру арқылы жою процесі. [2] технологияны XIX ғасырдың ортасында француз микробиологы Луи Пастер ұсынған. Ол тамақ өнімдерін зарарсыздандыру үшін, сондай-ақ оларды сақтау мерзімін ұзарту үшін қолданылады.

Азық-түлік шикізатының түріне және қасиеттеріне байланысты пастерлеудің әртүрлі режимдері қолданылады. Ұзақ (30-40 минут ішінде 63-65 °C температурада), қысқа (0, 5-1 минут ішінде 85-90 °C температурада) және лезде пастерлеуді (бірнеше секунд ішінде 98 °C температурада) ажыратыңыз. Өнімді бірнеше секундқа 100° - тан жоғары температураға дейін қыздырған кезде ультрапастерлеу туралы айту әдеттегідей.

Пастеризация кезінде микроорганизмдердің вегетативті формалары өнімде өледі, бірақ споралар өміршең күйде қалады және қолайлы жағдайлар туындаған кезде олар қарқынды дами бастайды. Сондықтан пастерленген өнімдер (сүт, сыра және т. б. ) шектеулі уақыт ішінде төмен температурада сақталады. Пастерлеу кезінде өнімдердің тағамдық құндылығы іс жүзінде өзгермейді, себебі дәмдік сапасы мен құнды компоненттері (витаминдер, ферменттер) сақталады.

Пастеризация өнімді зарарсыздандыруды білдірмейді. Пастеризация кезінде негізінен психротрофты және мезофильді сүт қышқылы бактериялары өледі (S. lactis, S. cremoris және т. б. ), ал ашытылған сүт өнімдерін алу үшін қолданылатын термофильді сүт қышқылы стрептококктары мен энтерококктары белсенділікті төмендетеді. Пастеризацияның тиімділігі (пастеризациядан кейінгі сүттегі микрофлораның табиғаты) көбінесе пастеризацияға дейін сүттің сақталу жағдайымен анықталады (атап айтқанда, оны сауғаннан кейін салқындату температурасы)

Пастеризацияны өнімдерді консервілеу кезінде қолдануға болмайды, өйткені герметикалық жабылған контейнер анаэробты микрофлораның спораларын өсіру үшін қолайлы орта болып табылады (ботулизмді қараңыз) . Өнімдерді ұзақ уақыт консервілеу мақсатында (әсіресе бастапқыда жермен ластанған, мысалы, саңырауқұлақтар, жидектер), сондай - ақ медициналық және фармацевтикалық мақсаттарда бөлшектік Стерилизация-тиндализация қолданылады

Залалсыздандыру, дезинфекция - адам мен жануарларда, өсімдіктерде ауру қоздыратын микроорганизмдерді жоюға бағытталған шаралар жүйесі. Залалсыздандыру - жұқпалы аурулардың кең таралып кетуін болдырмау шараларының бірі. Қазақ халқы залалсыздандыру тәсілдерін ерте заманнан бері қолданып келген. Мысалы, ауырған адамның ыдыс-аяғын бөлек ұстап қайнату, науқастан түскен шашты, тырнақты көміп тастау немесе өртеп жіберу; мал шарушылығында - қораларды, көң-қоқысты тазалап отыру, дәнді дақылдарды күнге кептіріп алу, т. б.

Қолдану мақсатына қарай залалсыздандыру екі түрге ажыратылады: сақтық (профилактикалық) залалсыздандыру және ошақтық залалсыздандыру (күнделікті немесе ағымдық және қорытынды) .

Сақтық залалсыздандыру - алдын-ала тағамдық өнімдерді дайындайтын және сақтайтын жерлерді, малдан алынатын шикізат немесе тағамдық заттар сақтайтын мекемелерді, мал қораларын, астық қоймаларын, емхана және ауруханаларды, әжетханалар мен қоқыс жинайтын орындарды арнайы тәсілдер қолданып өңдеу.

Ошақтық залалсыздандыру - ауырған адам мен малдың қасында болып, олар сауығып кеткенге дейін күнделікті бақылау жүргізіп отыру, ауруды емдеуге алып кете салысымен және аурудан жазылып кеткеннен кейін немесе ауру (адам не мал) өліп қалғаннан кейін бірден (көп кешікпей) ауру орнын толық өңдеуден өткізу.

Механикалық залалсыздандыруда үй ішін шаңсорғышпен тазалап, сабындап жуып, желдетеді, мал қораны су шашып сыпырады, малдың тұрағының құрал-жабдығын тазартады.

Физикалық залалсыздандыруда ультракүлгін, радиациялық, лазерлік сәулелермен, ультрадыбыспен өңдейді, қайнату, өртеу, бумен немесе ыстық ауамен өңдеу, т. б. пайдаланылады.

Химиялық залалсыздандыруда қышқылдар мен сілтілер, формалин, хлор, хлорлы әк, натрий хлориді, хлорамин, фенол препараттары, тотықтырғыштар, т. б. қолданылады.

ЗАЛАЛСЫЗДАНДЫРУ ТӘСІЛДЕРІ