БАСТАПҚЫ КЕЗЕҢІ

Презентация қосу

Патологиялық анатомия және гистология кафедрасы

БӨЖ
Тақырыбы:Адам эмбриогенезі.Дамудың
қауіпті кезеңдері

Топ:ЖМ-02-20
Тексерген: Едіге Айдана
Орындаған: Алкарова З.
ЖОСПАР:
z

• I.КІРІСПЕ
• II.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ОНТОГЕНЕЗ
СПЕРМАТОГЕНЕЗ. ОВОГЕНЕЗ
ЭМБРИОГЕНЕЗ
ҰРЫҚТАНУ
БӨЛШЕКТЕНУ,ИМПЛАНТАЦИЯ
ГАСТРУЛЯЦИЯ
ГИСТОГЕНЕЗ БЕН ОРГАНОГЕНЕЗ
ДАМУДЫҢ ҚАУІПТІ КЕЗЕҢДЕРІ

• III.ҚОРЫТЫНДЫ
z
КІРІСПЕ

• СҮТҚОРЕКТІЛЕР МЕН АДАМНЫҢ ЭМБРИОНАЛЬДЫҚ
ДАМУЫН ЗЕРТТЕУ, БҰЛАРДАҒЫ ЖАЛПЫ ҰҚСАСТЫҚТАРДЫ
БАЙҚАУҒА , СОНЫМЕН ҚАТАР АДАМ ҰРЫҒЫНЫҢ ДАМУ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН АНЫҚТАУҒА ЖОЛ АШАДЫ

• АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫ ОЛ ТУЫЛМАЙ ТҰРЫП ТҮЗІЛЕДІ.
ҰРЫҚТАНДЫРУДАН БАСТАП ЖҰМЫРТҚА КЛЕТКАСЫНДА
АНЫҚТАЛҒАН. ГЕНЕТИКАЛЫҚ ЖОСПАР БОЙЫНША ҚИЫН
ПРОЦЕСТЕР ҚҰРЫЛУ ЖӘНЕ БАРЛЫҚ МҮШЕЛЕР ДАМУЫ ЖӘНЕ
КЕЛЕШЕК ОРГАНДАРДЫҢ ЖҮЙЕСІНІҢ ДАМУЫ.
z
АДАМ ҰРЫҒЫНЫҢ ЭМБРИОГЕНЕЗІ ОНТОГЕНЕЗДІҢ БІР БӨЛІГІ
ДЕ,БІРНЕШЕ САТЫЛАРДАН ТҰРАДЫ:

I-ҰРЫҚТАНУ, НӘТИЖЕСІНДЕ ЗИГОТАНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ
II-ПАЙДА БОЛҒАН ЗИГОТАНЫҢ БӨЛШЕКТЕНУІ,ОСЫНЫҢ
НӘТИЖЕСІНДЕ,БЛАСТОЦИСТА ПАЙДА БОЛУЫ
III-ГАСТРУЛЯЦИЯ,ҰРЫҚ ЖАПЫРАҚШАЛАРЫНЫҢ ТҮЗІЛІП,ОДАН
ҰРЫҚТЫҢ БІЛІКТІК МҮШЕЛЕРІНІҢ ДАМУЫ.
IV-ГИСТОГЕНЕЗ БЕН ОРГАНОГЕНЕЗ
V-ЖҮЙЕЛЕР ДАМУЫ СИСТЕМОГЕНЕЗ
z

ЭМБРИОНДЫҚ ДАМУ КЕЗІНДЕГІ
ӨЗГЕШЕЛІКТЕР
НЕГІЗГІ
z БӨЛІМ
ОНТОГЕНЕЗ
• ОНТОГЕНЕЗ (ГРЕК ONTOS –
Онтоно
НАҒЫЗ, НАҚТЫ ЖӘНЕ
генез
ГЕНЕЗ)
– ОРГАНИЗМНІҢ ЖЕКЕ
ДАРА ДАМУЫ. ОНТОГЕНЕЗ Эмбрионал
дық
ҰРЫҚ БОЛЫП ТҮЗІЛУІНЕН
БАСТАП, ТІРШІЛІГІНІҢ
СОҢЫНА ДЕЙІНГІ БАРЛЫҚ
ӨЗГЕРІСТЕРДІҢ Постэмб
ЖИЫНТЫҒЫ. ОНТОГЕНЕЗ налды
ТЕРМИНІН НЕМІС
БИОЛОГЫ Э.ГЕККЕЛЬ
ҰСЫНҒАН (1866).
Гаметалардың
z қалыптасуы
z

АДАМ ЭМБРИОНГЕНЕЗІНІҢ
АЛҒАШҚЫ АПТАЛАРЫ
АТАЛЫҚ ЖӘНЕ АНАЛЫҚ ЖЫНЫС
z ЖАСУШАЛАРЫ
Сперматогенез (грек, sperma — шәует, genesis — шығу тек) — ерк
жануарлардың жыныс безінде жүреді. Бұл процесс кезегімен өтетін
төрт кезеңнен: көбею, өсу, жетілу және қалыптасу кезеңдерінен тұр

• Овогенез (ovogenesis, лат. ovum — жұмыртқа, genesis — шығу
тегі) — жұмыртқа жасушасының даму процесі. Овогенез көбею, өсу
және жетілу кезеңдерінен тұрады.
ЭМБРИОГЕНЕЗ
z
ЭМБРИОГЕНЕЗ (АҒЫЛШ. EMBRYOGENESIS, ГР. EMBRYON —
ҰРЫҚ, GENESIS — ШЫҒУ ТЕГІ) — ҰРЫҚТАНҒАННАН БАСТАП
ЖҰМЫРТҚАДАН ЖАРЫП ШЫҚҚАНҒА НЕМЕСЕ ЕНЕСІ
ҚҰРСАҒЫНАН ТУҒАНҒА ДЕЙІНГІ ҰРЫҚТЫҢ (ЭМБРИОННЫҢ)
ДАМУ МЕРЗІМІ. ЭМБРИОГЕНЕЗ — ЖАНУАРЛАР МЕН АДАМ
ОРГАНИЗМДЕРІНІҢ ЖЕКЕ ДАМУ ПРОЦЕСІНІҢ (ОНТОГЕНЕЗІНІҢ)
БАСТАПҚЫ КЕЗЕҢІ.
ЭМБРИОНАЛЬДЫҚ
z ДАМУ КЕЗЕҢДЕРІ

ҰРЫҚТАНУ — АТАЛЫҚ ЖӘНЕ АНАЛЫҚ
ЖЫНЫС КЛЕТКАЛАРЫНЫҢ ҚОСЫЛУЫНАН ЗИГОТАНЫҢ ПАЙДА
БОЛУЫ. АЛ БҰЛ ЖАҢА ОРГАНИЗМНІҢ БАСТАМАСЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.
ҰРЫҚТАНУ НЕГІЗІНЕ ЖЫНЫСТЫ КӨБЕЮ ЖӘНЕ АТА-АНАСЫНАН
ҰРПАҒЫНА ТҰҚЫМ ҚУАЛАЙТЫН БЕЛГІЛЕРДІҢ БЕРІЛУІ ЖАТАДЫ
БӨЛШЕКТЕНУ,ИМПЛАНТАЦИЯ
z

• БӨЛШЕКТЕНУ-ЗИГОТАНЫҢ МИТОЗ ЖОЛЫМЕН,ЖҮЙЕЛІ
ТҮРДЕ БӨЛІНІП,БЛАСТОМЕРЛЕРДІҢ ПАЙДА БОЛУЫ.ЗИГОТА
МИТОЗ САТЫЛАРЫНАН ӨТІП,ЕҢ СОНЫНДА 2 БЛАСТОМЕРГЕ
АЙНАЛАДЫ.АДАМДАРДА БӨЛШЕКТЕНІ ТОЛЫҚ,ТЕҢ
ЕМЕС,АСИНХРОНДЫ ЖУРЕДІ.

• ИМПЛАНТАЦИЯ-ҰРЫҚТЫҢ ЖАТЫРДЫҢ КІЛЕГЕЙЛІ
ҚАБЫҒЫНА ЖАБАСЫП,ЕНУІ.2 САТЫСЫН
АЖЫРАТАДЫ.АДГЕЗИЯ(ЖАБЫСУ),ИНВАЗИЯ(ЕНУ).ИМПЛАНТАЦ
ИЯ 40 САҒАТҚА СОЗЫЛАДЫ.
Гаструляция
1-бластула;
z
2-гаструла
ГАСТРУЛЯЦИЯ — ГАСТРУЛАНУ, ҰРЫҚТЫҢ ІШТЕГІ ДАМУЫ
БАРЫСЫНДА БЛАСТУЛА ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ ОДАН ӘРІ
КӨБЕЮІМЕН, ӨСУІМЕН, ЖЕТІЛІП БАҒЫТТЫ ОРЫН
АУЫСТЫРУЫМЕН ЖӘНЕ САПАЛЫ АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР МЕН
ӨЗГЕРІСТЕРДІҢ ЖҮРУІМЕН СИПАТТАЛАТЫН КҮРДЕЛІ
БИОХИМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ МОРФОГЕНЕТИКАЛЫҚ ПРОЦЕСС.
ГИСТОГЕНЕЗ БЕН
z
ОРГАНОГЕНЕЗ

• ҰРЫҚТЫҚ ДАМУДЫҢ 2-3 АПТАСЫНДА ҰРЫҚ
ЖАПЫРАҚШАЛАРЫ МЕН МЕЗЕНХИМАНЫҢ
ДИФФЕРЕНЦИЯЛАНУЫ ЖҮЗЕГЕ АСАДЫ.3-АПТА БАСЫНДА
ҰРЫҚ ДЕНЕСІНДЕГІ ЖАСУШАЛАРДЫҢ БІРАЗЫ ТІНДЕР
БАСТАМАСЫ МЕН ҰРЫҚТЫҢ МҮШЕЛЕРІН ТҮЗУГЕ
ҚАТЫССА,ЕКІНШІЛЕРІ ҰРЫҚТАН ТЫС МҮШЕЛЕРДІ
ТҮЗЕДІ.ҰРЫҚ ТІНДЕРІНІҢ ТҮЗІЛУІ ДЕТЕРМИНАЦИЯ ЖӘНЕ
КОММИТИРОВТІК ЖОЛЖАРМЕН ЖҮРЕДІ.
• Бала организміне негізгі бір заңдылықпен ұдайы жүріп
отыратын, өсу және даму құбылысы тән болып келеді.
Бала туылғаннан
z кейін жасына байланысты тиісті
кезеңдерден өтеді.
• Күнделікті жұмыста қолдану үшін, барлық балалық шақ
төмендегідей болып бөлінетін, Н.П. Гундобин ұсынған
жоба ыңғайлы болып келеді.
Құрсақ ішінде (жатыр ішінде) даму кезеңі 2 сатыдан
тұрады:
• Эмбриондық даму сатысы (алғашқы 2-3 ай).
• Плацентарлық даму сатысы (3 айдан туғанға дейін).
ДАМУДЫҢ ҚАУІПТІ КЕЗЕҢДЕРІ
z

Әр түрлі факторлардың әсерінен сезімтал онтогенездің
кезеңдерін- қауіпті, ал зиян келтіретін факторларды-
теротегенді факторлар да.
Адам эмбриогенезі 3 қауіпті кезеңдерге ажыратылады:
1. имплантация- эмбрионның жатырдың кілегей қабатына
енуі(ұрықтанғаннан кейін 6-7 тәул.)
2. плацентация-плацентаның түзілуі(ұрықтанганнан кейін 14-
15тәул.)
3. туылуы(39-40апта).
Тератогенді факторлардың әсері дамудың бірінші қауіпті
кезеңін имплантацияның кеш өтуіне, ұрықтың ерте өліміне
әкеледі.
• ЕКІНШІ ҚАУІПТІ КЕЗЕҢДЕГІ ЗИЯНДЫ ӘСЕРЛЕР ТУА БІТКЕН
КЕМТАРЛЫҚТАРҒА
z ӘКЕЛЕДІ.
• ГАМЕТОПАТИЯ – БҰЛ ҰРЫҚТАНУҒА ДЕЙІНГІ
ГАМЕТАЛАРДАҒЫ ПОТОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР. БҰЛ
ӨЗГЕРІСТЕРГЕ СПОНТАНДЫ ТҮСІККЕ ЖӘНЕ ТҰҚЫМ
ҚУАЛАЙТЫН АУРУЛАРҒА ӘКЕЛЕДІ.
БЛАСТОПАТИЯЛАР –
z
ҰРЫҚТАНУДАН КЕЙІНГІ
АЛҒАШҚЫ 2-ШІ АПТАДАҒЫ
ЗИГОТАНЫҢ ЗАҚЫМДАЛУЫ. ОСЫ
КЕЗЕҢДЕ ЗАҚЫМДАНУ
ФАКТОРЫНЫҢ ӘСЕРІНЕ ҰРЫҚТЫҢ
ЖАУАП БЕРУ «БАРЛЫҒЫ НЕМЕСЕ
ЕШТЕҢЕ» ПРИНЦПІМЕН, ЯҒНИ
ҰРЫҚ ТІРШІЛІГІН ЖОЯДЫ НЕМЕСЕ
РЕПАРАТИВТІК ҚАБІЛЕТІ ЖОҒАРЫ
БОЛСА ӘСЕР ЕТКЕН
ФАКТОРЛАРДЫ «СЕЗБЕЙ» АРЫ
ҚАРАЙ ДАМИДЫ. БІР ҚАТАР
ЖАҒДАЙЛАРДА ОСЫ КЕЗЕҢДЕГІ
ҰРЫҚТАРДА БЛАСТОПАТИЯЛАР
ДЕП АТАЛАТЫН ПОТОЛОГИЯЛЫҚ
ӨЗГЕРІСТЕР КЕЗДЕСЕДІ:
z

СИММЕТРИЯЛЫҚ НЕ АССИММЕТРИЯЛЫҚ ЕГІЗДЕР
АҚАУЛЫҒЫ(ТОЛЫҚ НЕ ТОЛЫҚ ЕМЕС АЖЫРЫҒАН ЕГІЗДЕР)
z
-СИРЕНОМИЕЛИЯ ЖӘНЕ ЦИКЛОПИЯ

-ЖАТЫРДАН ТЫС ЖҮКТІЛІК

ЖҮКТІЛІКТІҢ АЛҒАШҚЫ 15-ТӘУЛ.ҰРЫҚТЫҢ ШЕТІНЕУ ЖИІЛІГІ ӨТЕ
ЖОҒАРЫ БОЛАДЫ ЖЕ БАРЛЫҚ ҰРЫҚТАНҒАН ЖҰМЫРТҚАНЫҢ 35-50%
ҚҰРАЙДЫ.
ҚОРЫТЫНДЫ:
z

• ЭМБРИОГЕНЕЗ— ҰРЫҚТАНҒАННАН БАСТАП ЖҰМЫРТҚАДАН
ЖАРЫП ШЫҚҚАНҒА НЕМЕСЕ ЕНЕСІ ҚҰРСАҒЫНАН ТУҒАНҒА
ДЕЙІНГІ ҰРЫҚТЫҢ (ЭМБРИОННЫҢ) ДАМУ МЕРЗІМІ.
• АДАМ ҰРЫҒЫНЫҢ ҚҰРСАҚТА ДАМУЫ ОРТА ЕСЕППЕН 280
ТӘУЛІККЕ
(10 АЙҒА) СОЗЫЛАДЫ.
• ӘР ТҮРЛІ ФАКТОРЛАРДЫҢ ӘСЕРІНЕН СЕЗІМТАЛ ОНТОГЕНЕЗДІҢ
КЕЗЕҢДЕРІН- ҚАУІПТІ, АЛ ЗИЯН КЕЛТІРЕТІН ФАКТОРЛАРДЫ-
ТЕРОТЕГЕНДІ ФАКТОРЛАР ДА.
• ӘР КЕЗЕҢГЕ СӘЙКЕС ӨТЕ КҮРДЕЛІ ПРОЦЕССТЕР ЖҮРЕДІ,СОҒАН
БАЙЛАНЫСТЫ ЖҮКТІ ӘЙЕЛ ӨЗ-ӨЗІН КҮТІП,ЗИЯНДЫ ЗАТТАР
ПАЙДАЛАНБАЙ,САҚ БОЛЫП ЖҮРУІ КЕРЕК!
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
z ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

• Цитология.Эмбриология.Гистология
Ж.О.Аяпова 2007 ж
• Гисталогия ,Цитология и Эмбриология.
О.В.Волкова,Ю,К Елецкий. М, Медицина,1996г
• Эмбриология негіздері Т.Ж. Умбетов, Т.Ж Бірімов
Ақтобе,1996 ж
• Основы гисталогии полости рта и зубов Р.И.Юй
Алматы 1996г
• www.google.kz
• kk.wikipedia.org

Ұқсас жұмыстар

Қаржы математикасының базалық түсініктері

Деректерді тікелей пайдалану немесе деректерді сақтау

Технологиялық кезең

Математика тарихы

Эксперименттің міндеті

TFTR термоядролық реакторы

Протерезой

Дамудың қатерлі кезеңдері

Транскрипция

Жарықтық сәулелену

Пәндер