Мінез - құлықтың рефлекторлық табиғаты

Презентация қосу

Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігінің
“Әлихан Бөкейхан атындағы № 76 мектеп-лицей” ШЖҚ МКК

Тақырыбы: Мінез-құлықтың рефлекторлық табиғаты
Ішкі мүшелер жұмысының жүйкелік реттелу

Биология пәні мұғалімі: Аманова Айдана Оралқызы
Оқу мақсаты:

• 7.1.7.6 – мінез-құлықтың рефлекторлық табиғатын түсіндіру;
• 7.1.7.7 – вегетативті жүйке-жүйесінің қызметін сипаттау;

Бағалау критерийі
• «рефлекс», «рефлекторлық доға» түсініктеріне дұрыс анықтама береді;
• рефлекторлық доғаның құрамдас бөліктерін біледі;
• вегетативті жүйке жүйе дегеніміз не екенін түсінеді;
• вегетативті жүйке жүйесінің маңызын сипаттайды;

Жүйке жүйесі

• Жүйке жүйесі - адам мен
жануарлар организмдерінің
қоршаған ортаға бейімделуін
реттейтін жүйе.

• Жүйке жүйесін зерттейтін
морфологияның бөлімін гр.
neurologia (грек, neuron — жүйке,
жүйке жасушасы; logos — ілім) деп
атайды.

Рефлекс

Рефлекс – бұл ағзаның рецепторлардың тітіркенуіне ессіз жауап реакциясы
Кез-келген тітіркендіргіш ағзаның кері жауап қайтаруын тудырады.
Мысалы: ыстық заттан қолымызды бірден тартып аламыз. Бұл реакция
«рефлекс» деп аталады. Рефлекс болу үшін жүйке импульсі тітіркендіргішті
сезу мүшесінен эффектор мүшеге өтуі тиіс.

Жүйке импульсінің рецептордан эффекторға өтетін ара қашықтығын
«рефлекторлық доға» деп атайды.
• Рефлекс туралы түсінікті алғаш рет
ұсынған француз философы
Р.Декарт (1596— 1650).

Өсімдктер

• Бұл ілімді орыс ғалымдары
• И.М. Сеченов пен И.П. Павлов одан
әрі дамытты.
Рефлекс
Өсімдктер

Шартты Шартсыз

Жүйке жүйесінің
Жүйке жүйесінің туа
жүре пайда болған
пайда болған қасиеті
қасиеті
Шартсыз рефлекс

• туа пайда болады;
• тұқым қуалайды;
• тұрақты болады;
• түрішіндегі барлық
ағзаларға тән;
• өмір бойы сақталады;
Шартты рефлекс

• жеке ағзаның тіршілік ету
барысында пайда болады;
• тұқым қуаламайды;
• тұрақты емес;

Рефлекстік доға

Рефлекстік доға 5 бөлімнен тұрады:

• жүйке ұштары - рецепторлар (латынша - қабылдаймын, қабылдаушы);
• сезгіш нейрондар (қозуды орталық жүйке жүйесіне өткізеді);
• жүйке орталығы (орталық жүйке жүйесі);
• қозғалтқыш нейрондар;
• тітіркендіруге жауап қайтаратын мүшелер (бұлшықеттер және т. б.).

Рецептор Жұлын

Сезгіш нейрон

Байланыстырғыш
9 нейр
Эффектор
Вегетативті жүйке жүйесі

• Вегетативті жүйке жүйесі ішкі мүшелердің жұмысын реттейді

11
Вегетативті жүйке жүйесі

Симпатикалық Парасимпатикалық

Симпатикалық ЖЖ Парасимпатикалық ЖЖ

•Қантамырларын тарылтуға байланысты қан • Қантамырларын кеңейтеді
қысымын көтеруге септігін тигізеді • Көз қарашығын кішірейтеді
• Көз қарашығының ұлғаюына әсер етеді • Жылу беруді төмендетеді
• Жылу беруді жоғарылатады • Жүректің іс-әрекетін ретке келтіреді
• Жүректің жиырылу мөлшерін арттырады • Асқорыту мүшелерінің іс-әрекетін
• Ас қорыту мүшелерінің әрекетін тежейді қоздырады
• Қуықтың бірыңғай салалы бұлшықет • Қуықтың бұлшықет тонусынжоғарылатады.
ұлпасын босаңсытады

1 тапсырма

1 тапсырма

1 тапсырма

Ұқсас жұмыстар

Жоғарғы дәрежелі жүйке әрекеті

Девиантты мінез - құлық ұғымы

Девиацияның формалары

Сиань - өлместігі, ұзақ өмір сүруі

Психика биологиялық эволюцияның жемісі және жалғасы

Омыртқасыз жануарлардың мінез - құлқы

Интербелсенді әдістері

Девиантты мінез құлық әлеуметтануы

ӘЛЕУМЕТТІК ДЕВИАЦИЯ

Девиантты мінез

Пәндер