Қос жарнақты тұқымның құрылысы

Презентация қосу

Қосжарнактылар
морфологиясы және
тұқымдастары
Қосжарнақтылар класы
Тұқымында екі тұқым жарнағы
болатын гүлді өсімдіктер
косжарнақтылар класына жатады.
Гүлді өсімдік түрінің 75%-ы
қосжарнақтылар болып есептеледі.
Бұлар шөп, бұта, ағаш түрінде
барлык жерлерде кездеседі.
Қосжарнактылар класы

Қос Жарнақтылар, магнолиопсидтер (Magnolіopsіda) –
гүлді өсімдіктердің екі класының бірі. Жер шарында
(Антарктидадан басқа) құрлықтарда кеңінен таралған.
Ағаштар немесе шөптесін өсімдіктер, кейде қайта
сүректенген жартылай бұта, бұталар. Құрамында 8
класс тармағы, 429 тұқымдасы, 10 мыңға жуық туысы
және 190 мыңнан аса түрі бар. Ұрығы 2, кейде 1 ғана
жарнақты, өте сирек 3 – 4 жарнақтылары да кездеседі.
Жапырақтары қауырсынды, кейде саусақ салалы
жүйкеленген. Жүйкеленуі ашық тұйықталмаған; айқын
сағақты. Жоғары сатыдағы өсімдіктердің жапырақтар
және бүршіктер орналасқан сабағы өркен деп аталады.
Өркен негізінен сабақтан және онда орналасқан
жапырақтардан тұрады. Сабақ пен жапырақ төбе
меристемасынан бір мезгілде пайда болады да тұтас бір
мүше өркенді түзеді.
Қосжарнақтылар класы Дара жарнактылар класы

1 Кіндік тамыр,негізгі тамыры өте жақсы дамыған Шашақ тамыр қосалқы тамырлардан
құралған,негізгі тамыр дамымайды

2 Ұрығы 2/қос/жарнақты. Ұрығы 1 ғана /дара/жарнақтан тұрады

3 Шөптекті,ағаштекті қайта жуандауға Шөптекті,қайта жуандауға бейім емес
бейім,бұтақтанады.

4 Пішіндері әр түрлі,тақтасының жиектері алуан Жапырақтары жай,тегіс жиекті,таспа
түрлі тілімденген.жүйкеленуі торлы пішінді,күрделі жапырақтары
болмайды.жүйкеленуі қатар,доға,сағағы
жоқ/қынапты/

5 Гүлдері 4-5 көп күлтелі,қос гүлсерікті.Көбінесе Гүлдері 3-6 күлтелі,жай гүлсерікті.жел арқылы,
бунақденелілермен тозаңданады. өздігінен тозаңдану болады

6 Жапырақты Біржәне көпжылдық шөптер
ағаштар,бұталар,біржылдық,көпжылдық
Қос жарнақты тұқымның құрылысы

Қос жарнақты тұқымның мысалы ретінде үрмебұршақ
(фасоль) тұқымын қарастырайық. Тұқымның қабығы
(қауызы), жарнағы және ұрығы болады. Үрмебұршақ
тұқымының пішіні бүйрекке ұқсайды. Оның ойыс
жағында жеміске бекінген жерін тұқым кіндігі дейді.
Тұқым кіндігінен тұқымның ішіне ауа, су кіреді .
Maybe you need
Тұқым қабығы (қауызы) қалың, to divide the
тығыз, сырты тегіс жылтыр, түрлі
түсті. Қабығы тұқымды кеуіп кетуден,
content
мезгілсіз өнуден, зақымданудан,
шіруден сақтайды.
Қабығын сылып алса (суға жібіген
тұқымда тез сылынады), ішінен екі
тұқым жарнағы көрінеді. Тұқымда екі
тұқым жарнағы бар өсімдіктер қос
Қос жарнақтыларда (күнбағыс, қауын, қарбыз,
жарнақтылар деп аталады.
асқабақ, қияр және т. б.) ұрыққа қорек болатын
заттар жарнақта жиналады. Жарнақты ұзынынан
екіге жарса, бір ұшында жабысып тұрған ұрығы
болады.
Ұрық – алғашқы тамырша, алғашқы сабақша
және бүршікшеден тұрады
Өркенді жүйе және өркендер
морфологиясы
Жоғары сатыдағы өсімдіктердің жапырақтар және
бүршіктер орналасқан сабағы өркен деп аталады. Өркен
негізінен сабақтан және онда орналасқан жапырақтардан
тұрады. Сабақ пен жапырақ төбе меристемасынан бір
мезгілде пайда болады да тұтас бір мүше өркенді түзеді.

\
Бүршік - жаңа өркеннің бастамасы, бүршіктен өркеннің
бұтақтануы мен өсуі, яғни өркендер жүйесінің
қалыптасуы жүзеге асады. Өркен тамыр сияқты жоғары
сатыдағы өсімдіктердің негізгі вегетативтік мүшесі. Оның
атқаратын қызметі - фотосинтез (жапырақтар арқылы).
Споралы өркендер, сол сияқты гүл де көбею қызметін
атқарады.
Өркеннің ұшы (апексі) алғашқы түзуші
ұлпалардан тұрады. Осы ұлпаның белсенді
бөлінуінен өркеннің алғашқы ұлпалары
мен барлық мүшелері қалыптасады.

Өркеннің бой конусы тамырдағыдай тегіс
емес. Оның бетінде жапырақ
примордиялары деп аталатын жапырақ
бастамаларының төмпешіктері үздіксіз
қалыптасады. Олардың пайда болуы
акропетальды ретпен төменнен жоғары
қарай жүреді
Сабақта орналасу ретіне қарай бүршіктер:
Негізгі тұқымдастары :
Раушангүлділер тұқымдасы
Раушангүлділер – ағаш, бұта, көпжылдық шөптекті,
гүлдері қосжынысты өсімдіктер тобы. Бұлардың сирек те
болса (біржыныстылары) да даражыныстылары
кездеседі. Раушангүлділердің гүлшоғырлары алуан
түрлі. Гүлсеріктері қосқабатты, 5 тостағанша
жапырақшадан және 5 күлтеден тұрады. Олардың 4
тостағанша жапырақшалары да (түзу қазтабан) бар.
Жапырақтарының құрылысы алуан түрлі :
Жай жапырақтылары : алма ,алмұрт , долана , шие ,
өрік , тб.
Күрделі жапырақтылары : бүлдірген , құлпынай ,
таңқура» , тб
Қауырсын тәрізді : итмұрын , шетен , қараған , тб
Саусақ салалы : қазтабан , жатаған , тб.
Гүлдері қожынысты , гүлсеріктері қосарлы , аталықтары
көп , бірақ аналығы біреу(шие,шабдалы) немесе көп.
Жемістері сәйкесінше алуан түрлі (құрғақ жемісті,
шырынды жемісті , сүйекті-шырынды,тб) .
Бұршақ тұқымдастар – ағаш , шала бұта ,
бұта тобы . Жалпы 12000 түрі бар , елімізде
650-ге жуығы кездеседі . Жапырақтарында
бөбешік жапырақ бар . 5 тостағанша
жапырақша , 5 күлте жапырақшадан тұрады .
Басым бөлігі бунақденелілер арқылы айқас
тозаңданады .

Олардың маңызды ерекшелігі – түйнек
бактерияларымен селбеседі .

Өмірдегі маңызы :

Тағамдық ( асбұршақ , соя , жасымық )
Мал азықтық (сары бөрібұршақ , беде ,
жантақ)
Дәрілік (кассия , жалаң қызыл мия)
Сәндік (қараған ) ; улы (тентекмия)
Кресгүлділер тобы (Cruciferae, или
Brassicaceae). Кресгүлділер
отбасы негізінен Солтүстік жарты шардың
экстратроптық
аймақтарында және ең алдымен Жерорта теңізі,
Таяу және Орта Азияда
тұратын 350-ге жуық және 3 мыңнан астам түрді
біріктіреді. Тропикте
крестдар біртекті, негізінен таулы аудандарда
ұсынылған. Крестдар
арасында көпжылдық және жылдық шөптердің,
сирек жартылай бұта
мен бұталардың өкілдері бар.
Күрделігүлділер тұқымдасы : шала бұта , шырмауық , бұта , ағаш түрінде кездеседі , гүлді
өсімдіктердің ең кең тараған түрі .

Дүние жүзінде 25000-нан астам түрі болса , елімізде 700-ге жуығы бар . 5 аталығы және бір
аналығы бар .
Шатыршагүлдер тобы (Umbelliferae, немесе
Apiaceae).
Шатыршагүлдер тобы 400-ге жуық генералды және
3500-ге жуық түрді біріктіреді
Қолшатырдың
барлық органдарында эфир майлары, шайырлы
заттар бар, оларға
ерекше иіс береді.
Келесіге орналасыңыз. Жапырақтары қарапайым,
әдетте айқын және
анықталған қынапшыққа ие
Жапырақтары тұтас болуы
мүмкін, бірақ олар көбінесе сызықты, кейде
жіптерге, лобтарға бөлінеді.
Әшекей гүлдері көбінесе күрделі қолшатырларда
жиналады
Қалампырлар тобы (Caryophyllaceae). Топта 80-ге жуық және 2
мыңға жуық түр бар.
Топтың өкілдері
- көпжылдық және жылдық шөптер, бұталар мен жартылай бұталар,
сирек бұталар. Тундрада, таулы жерлерде немесе шөлдерде мекендейтін
көпжылдық пішіндер үшін өсудің жастық формасы тән
Назарларыңызғ
а
Рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қос жарнақты тұқымда

Тамыр жүйелері

Жемістер мен тұқымдардың таралу жолдары

Тамырдың өсіп қалыптасуы

Қос жарнақтылар класы

Мақсыр

Жабық тұқымды өсімдіктер

Күрделі гүлділер немесе астралар тұқымдасы

РАУШАНГҮЛ ТҰҚЫМДАСЫ ЖАПЫРАҚТАРЫ

Жабықтұқымды өсімдіктер

Пәндер