Жылқы етіне түсініктеме беру

Презентация қосу

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы: жылқы етінің биологиялық және
тағамдық құндылығы.

Орындаған: Садралиева Н.
Тексерген: Есмагамбетова А.
Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім
1.1. Жылқы етіне түсініктеме беру
1.2. Жылқы етінің биологиялық

құндылығы
1.3. Жылқы етінің тағамдық құндылығы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе

Жылқы еті –құрамында ойдағыдай теңгерілген
және жақсы сіңімді организмге қажетті
көптеген тамақтық заттары бар жоғары сапалы
тамақтық өнім жылқы етінің тамақтық және
биологиялық қасиетінің жоғары болатын
себебі, онда өмірге қажетті белоктық және
басқа заттар мол болады. Жылқы еті диеталық
қасиеті мол тамақтық өнімге жатады.
Жылқы етіне түсініктеме
беру
Жылқы етінің емдік қасиеті Қазақ халқы үшін ең қасиетті
болып саналатын мал– жылқы екендігі белгілі. Еті мен сүті –
шипа, өзі көлік, ер-батырларымызға серік жануар. Басты
қасиеті: жүрек, қан, тамыр ауруларына: суық райлы адамдар
үшін, бүйрек жұмысын жақсартуға, мүшелердің
қалтылдағына, буын сүйектерді жібітуге қолданылады. Басты
ем болатын аурулары және қолданылуы: Жылқы еті-әр түрлі
аллергиялық ауруларға пайдалы. Жылқы еті жуылған суға
шашты жуып тұрса, таз, теміреткінің салдарынан ағарған
шашты қарайтады. Ұмытшақтыққа жылқы жүрегін қуырып
жесе пайдалы болады. Бүйректі қуаттандыруға жылқы етін
қақтап пісіріп, сүт пен бірге ішіп-жейді. Қан тамыр
ауруларына, холестериннің артуынан болатын жүрек,
қантамыры ауруларына: жылқы етін және майын біршама ұзақ
уақыт лайықты мөлшерде тұтынса, холестериндітөмендетіп,
қанқысымының жоғарылауын тежейді.
Жылқы еті витаминдер мен минералды заттраға
бай витамин PP - 31,2 %, калий - 14,8 %, фосфор -
23,1 %, темір - 17,2 %, кобальт - 30 %, мыс - 20,6 %
РР витамині тотығу-тотықсыздану реакциясына
метаболизмге қатысады. Витамин жеткіліксіз
болса тері жамылғысының дамуына, асқазан-ішек,
жүйке-жүйесінің жұмысының бұзылуына әкеліп
соғады.
Калий ішкі жасушаның иондарының құрамында
кездеседі, сулы,қышқылды ортаны
жасайды,жүйке ипульстеріне, қан қысымын
реттейді.
Фосфор физиологиялық процеске әсер
етеді,энергия алмасуды қамтамасыз
етеді,қышқыл-негіздік ортаны жасайды,
фосфолипидтердің, нуклеотидтердің, нуклейн
қышқылдарының құрамында бар, сүйек пен
тістердің негізгі құрамы.Жеткіліксіздігі қан аздық,
рахит ауруына алып келеді.

Темір ақуыздардың,ферменттердің құрамында
кездеседі, электрондар мен оттегін
тасымалдайды,қанның қызыл түсті болуы темір мен
оттегіне байланысты. Жеткіліксіздігі қаназдыққа,
тірек-қимыл жүйесінің өсуіне әсер етеді, тез шаршау,
мидағы оттектің азаюы, асқазан ауруларын тудырады.
Кобальт витамина В12 құрамында болады. Май
қышқылдарының және фоли қышқылының
құрамындағы ферменттердің зат алмасуын реттейді.
Мыс ферменттер құрамында кездеседі, тотығу-
тотықсыздану рекцияларына, ақуыздар мен
көмірсулардың алмасуына қатысады.Адам ағзасының
ұлпа бөліміне оттегімен қамтамасыз
етуге қатысады. Жеткіліксіздігі жүрек-қан
тамырларының жүйесіне,қаңқаға,дәнекер ұлпаның
дамуына дисплазия туындайды.
Еттің құрамында басқа да азотты қосылыстар –
карнозин, креатин, ансерин, пурин негіздері, т.б.
бар, олар етке және еттің сорпасына дәм және хош
иіс береді және ас қорыту бездерінің сөл бөлінуін
жақсартады. Бұл қосылыстар азотты экстрактивті
заттар деп аталады. Белсенділігі төмендеу, бірақ
осыған ұқсас қасиеттерге, азотсыз экстрактивті
заттар – гликоген, глюкоза, сүт қышқылы ие.
Құрамында экстрактивті заттары ең көбі, шошқа
еті, ең азы қой еті. Етті қайнатқан кезде,
экстрактивті заттары сорпаға өтеді, осыған
байланысты суға қайнатып пісірген еттің
құрамында экстрактивті заттары аз болады,
сондықтан ас қорыту мүшелерін химиялық
заттардың әсерінен қорғауды қажет ететін аурулар
(гастрит, панкреатит, асқазан жарасы, т.б.) кезінде
емдәмге ұсынылады. Керісінше, ет сорпасының
калориясы аз болғанмен де, адамның тағамға
тәбетін және ас қорытатын сөл бөлінуін күшейтетін
қасиетіне байланысты, әлсізденген аурулардың,
туберкулезбен ауырғандардың, т.б. емдік
тағамында кеңінен қолданылады.
Жылқы еті – тамақтық және биологиялық құндылығы
жоғары азық болып табылады. Оның құрамында құнды
ақуыздар, майлар, В1, В2, В6, РР, В12 дәрумендері,
минералды элементтер – фосфор, темір, калий,
натрий, күкірт, мырыш, мыс, экстрактивті заттар бар.
Тек осы еттің ақуыздары есебінен құнды ақуыздардың
адамға барлық қажеттілігі дерлік қамтамасыз етіледі.
Бұл кезде есте болатыны, еттің құрамына кіретін әр
түрлі тіндердің – ет тіндерінің, дәнекер тін
ақуыздарының өзінің биологиялық құндылығы
бойынша, бір-бірінен айырмашылықтары болады. Ет
тіндері ақуыздарының – миозин, миоген, актин және
глобулин Х-тің құрамында барлық амин
қышқылдарының қолайлы жиынтығы бар, ал дәнекер
тіндердің ақуыздарында, коллагенде және эластинда
триптофан және цистин болмайды. Сондықтан,
құрамында дәнекер тіндері көп, соған сәйкес
коллагеннің үлес салмағы, жоғары арық еттің
тамақтық құндылығы семіз етке қарағанда, төмен
Дәрумендер жиынтығы
Жылқы етіде ағзаға биологиялық
ролі зор В1 тобындағы дәрумендері
жеткізуші болып табылады. Жылқы
майына А дәрумені дайын күйінде
де каротин түрінде де кездеседі. А
витамині тапшы болған жағдайда
жас ағзаның өсуі баяулайды, ал
кексе ағзаның терісі , көз жанары
дертке шалдығады. Жылқы етінде
сиыр етіне қарағанда РР витамині
көбірек болады. Ағзада РР
витаминдері түзіледі өз құрамында
триптофан толымсыз аминдік
қышқылдары ет өнімінен
қанағаттандырылады. С дәрумені
жылқы етінде көбірек болады.
Жылқы етінде Е дәрумені де бар
бұл витамині тканьнің тыныстауына
қатысады, белоктар мен майлардың
алмасуына, сондай –ақ ішкі
секреция бездерінің қызметіне
ықпал етеді.
Қазіргі уақытта жылқы етінің тағамдық және
биологиялық құндылығы туралы айтарлықтай ақпарат
жинақталған. Еттің сапасын және оның тағамдық
құндылығын тек химиялық құрамы (су, ақуыз, май, күл)
және калория мөлшері негізінде бағалаудың бұрынғы тәсілі
енді жеткіліксіз деп танылады. Бүкілодақтық Ет өнеркәсібі
ғылыми-зерттеу институты, Бүкілодақтық мал
шаруашылығы институты және басқа да мекемелер еттің
биологиялық және тағамдық құндылығын сипаттайтын
көрсеткіштер кешенін әзірледі. Бұл көрсеткіштерге Жалпы
химиялық құрамнан басқа: толық және төмен ақуыздардың
қатынасы, майдың жинақталуы, бөлінуі және құрамы,
Бейорганикалық бөліктің макро-және микроэлементтік
құрамы, сонымен қатар органолептикалық анықталған
көрсеткіштер - түс, хош иіс, дәм.
Қорытынды
Жылқы майында атерогендік фактор болып табылатын холестерин
мен шылыққан майлы қышқылдар кем. Жылқы етінде тәндегі
биологиялық процеске міндетті түрде қатысы бар витаминдердің,
минералдық заттардың микроэлементтер мен тағы басқа да
құрамдардың мол болуы оның тамақтық қасиетін жақсарта түседі.
Ата-бабаларымыздан мұра боп қалған осындай ұлттық
тағамдарымыз бен сусындарымыз, яғни ұлттық өнімдеріміз қазіргі
кезде кеңінен дәріптеліп, қазақ халқының ұлттық өнімі ретінде
әлемдік сауда нарығына шығарылса, біз үшін үлкен мәртебе,
жетістік болар еді. Төрт түліктің жүйрігі Қамбар ата пірі болған
жылқы малы мінсе – көлік, жесе, еті – азық, ішсе, сүті сусын болған.
Осы жылқы етінен әзірленетін қазы-қарта, жал-жаямыз – ұлттық
тағамдардың ішіндегі шоқтығы биігі. Жылқы етінен дайындалған
тағам денсаулыққа өте пайдалы. Ал сүтінен қымыз дайындап, оны
саумал қымыз, сары қымыз, бесті қымыз, дөнен қымыз т.б. деп бөліп
ішкен қазақ халқы емдік қасиеті мол, шипалы сусын екенін де
айтып кеткен.
Пайдаланылған әдебиетер
тізімі:
https://infourok.ru/zhili-etini-adam-densaulii
na-paydasi-ilimi-zhoba-629923.html

https://ust.kz/word/jylqy_etining_qundylygy
densaylyqqa_aseri__biologiya_paninen_gyly
mi_jumys-46227.html
3. https://lektsii.com/1-8404.html

Ұқсас жұмыстар

Еттің қай мал түріне жататынын

Ет және ет өнімдерін соттық ветеринарлық-санитарлық сараптау

Пісірілген шұжық

Қазақтың ұлттық жылқы етін ветеринарық санитариялық сараптау және бағалау

Сиыр ұшасын тексеру

Ет өнімдері

Еттің құрамы және қасиеті

Жал - ұлттық тағам

Ет өнімдерін дайындау технологиясы

Патанатомиялық өзгерістері

Пәндер