Интеграциялық оқыту жағдайында мүмкіндігі шектеулі балаларға психологиялық - педагогикалық қолдау көрсетуді ұйымдастыру

Презентация қосу

Интеграциялық оқыту жағдайында мүмкіндігі
шектеулі балаларға психологиялық-
педагогикалық қолдау көрсетуді ұйымдастыру

ЖГА-811
Худайбергенова Дилмира
В.В. Воронкованың жетекшілігімен жүргізілген КСРО
Педагогикалық ғылымдар Академиясы
дефектология ғылыми-зерттеу институты
қызметкерлерінің көпжылдық зерттеулері
нәтижесінде алынған төрт типологиялық
ерекшеліктерге сәйкес зерде бұзылыстары бар
балаларды анықтау мүмкіндігін берді. Жүргізілген
зерттеулердің нәтижесінде авторлармен мектеп
оқушыларын 4 типологиялық топқа бөлетін
оқушылардың білім алу мүмкіндіктері бойынша
оқушылардың педагогикалық жіктемесі
жасалды.Егер мұғалім бұл оқушыларды пәндік-
практикалық қызметтерге үнемі үйретсе, болып
жатқан шынайы әрекеттердің, өзгерістердің
мағынасын, мәнін түсінікті түрде жеткізсе оқыту
нәтижелі болады. Инклюзивті білім беру
жағдайында ерекше білім алу қажеттіліктері бар
оқушылардың оқудағы жетістіктерін критериалды
бағалау жүйесі мұны ескеруі және оқушыларды
тиімді ынталандыруы тиіс.
• Бірінші типологиялық топты жаппай оқу процесінде бағдарламалық
материалды анағұрлым сәтті меңгеретін оқушылар құрайды. Олар
оқу материалын өз бетінше орындауға қабілетті, өзгерген
тапсырманы орындауда үлкен қиыншылық көрмейді, жаңа жұмысты
орындау барысында бар тәжірибесін негізінде дұрыс қолданады.
Бұл балалар есептеу тәсілдерін, есептерді шығару амалдарын,
жылдам есінде сақтап, пәндік көрнекілікті сирек қажет етеді. Әдетте
оларға белгілі бақылауға, құбылысқа сөзбен ауызша сілтегеннің өзі
жеткілікті. Олардың алған білімдерінің жеткілікті дәрежеде берік
және икемді болуын атауға болады. Бұл мектеп оқушылары сөз
өрбітудің кері жүрісін игеруге қабілетті. Олардың сөз саптау
қолданысында сөйлемдер қалыптасқан, олар өз әрекеттерін еркін
түсіндіреді, келешек жұмысын, тапсырма орындау тәсілдерін
жоспарлай алады. Бұл топтың оқушылары үшін өзіне қойылған баға
не үшін, қандай критерилер бойынша қойылғанын білу маңызды.
Екінші типологиялық топтың оқушылары да сыныпта білім алуда
жеткілікті табысты. Олар негізінен, мұғалімнің жаппай түсіндіруін
ұғынады, зерделеніп отырған материалды есте сақтауы біршама
жақсы, бірақ педагог көмегінсіз қарапайым қорытындылар мен
жинақтаулар жасауға қабілетсіз. Оларды жұмыстың барлық түрін
орындауда едәуір төмен дербестігімен ерекшеленеді, олар
мұғалімнің белсендіруші, әрі ұйымдастырушы көмегіне мұқтаж.
Бұл оқушылар оларға хабарланып отырған құбылыстар, заттар,
оқиғаларды көзіне елестете алмайды. Тапсырманы заттардың
көмегімен бейнелеген кезде ғана саналы түрде орындайды.
Сөзбен ауызша жеткізілген мәліметтер оларда қажет түсінікті
үнемі тудыра бермейді. Бұл балалар бірінші топтағы оқушыларға
қарағанда баяу меңгереді, дегенмен қандай да бір бағаны
қоюдың негізгі критерилерін білуі тиіс.
Үшінші типологиялық топқа түрлі көмекке мұқтаж, бағдарламалық материалды қиналып
меңгеретін оқушылар жатады. Бұл оқушыларға жаңадан беріліп отырған материалды
жеткіліксіз ұғыну тән. Олар негізгіні анықтауда, бөлімдердің қисынды байланысын белгілеуде,
екінші дәрежедегі ойды бөлуде қиналады. Жаппай сабақтарда оларға материалды түсінуде
қиналып, қосымша түсіндіруді қажет етеді. Олар төмен дербестікпен ерекшеленеді. Пәндік-
практикалық қызметтің ұйымдастырылуы, көрнекі құралдардың қолданылуы оларда
толыққанды білімдердің қалыптасуына кепілдік бере алмайды. Байланыстарды, себепті-
салдар тәуелділіктерді олар ұғынбайды. Олар жеке фактілерді, тапсырмаларды орындауға
қойылатын талаптарды, берілетін ұсыныстарды есте сақтайды, бірақ есте сақтау тиесілі
ұғынусыз өтетіндіктен, балалар ойлы және шынайы әрекеттердің кезектестігін бұзып,
зерделеніп отырған фактілердің елеулі және елеусіз белгілерін шатастырады. Үшінші
типологиялық топтағы оқушылар сөйлемді саптап, байланысқан сөзді меңгеруде үлкен
қиыншылық көреді.
Төртінші типологиялық топқа оқу материалын үлкен қиыншылықпен
меңгеретін оқушылар жатады. Оларға тек жаппай оқыту түрі
жеткіліксіз. Олар жаттығулардың үлкен санын орындауды, оқытудың
қосымша әдістерін енгізуді, жұмыстарды орындау барысында ұдайы
қадағалауды және көмек сөзді қажетсінеді. Дербестіктің әлдебір
үлесімен қорытынды жасау, өткен тәжірибесін қолдану оларға
қолжетімсіз. Тікелей көмек сөзімен берілген көмекті бір оқушылар
дұрыс қолданады, ал біреулері бұл шарттармен қатеге жол береді.
Бұл оқушылар өзінің жұмыстағы қателерін көрмейді, ол үшін оларға
осы қателерді нақты көрсетіп, оларды түзетуге түсініктеме беру
қажет. Әрбір келесі тапсырманы олар жаңа нәрсе ретінде
қабылдайды. Білім механикалық түрде меңгеріліп, тез ұмытылады.
Әдетте төртінші типологиялық топтағы балалар үшін әр оқу пәні
бойынша оқудың жеке бағдарламасы түзіледі. Үшінші және төртінші
топтардың оқушыларына қандай да бір бағаның қойылу себебін
мұқият түсіндіру қажет
• Педагог әртүрлі типологиялық топ оқушыларына
берілген оқу материалдарын меңгеру нәтижесі бірдей
болмайтынын түсінуі қажет және соған дайын болуы
тиіс. Ақылой кемістігі бар, қимыл-қозғалыс
бұзылыстары бар, көру, есту қабілетінің бұзылыстары
бар оқушылардың жетістіктерін бағалау білім беру
процесінің ажырамас бөлігі бола отырып, олардың
мүмкіндіктері мен шынайы оқу жағдайына
сәйкестендірілген болуы тиіс. Мұғалімге ерекше білім
беруде қажеттіліктері бар бұл оқушылардың оқу
жетістіктері туралы ақпаратты үнемі қадағалап отыру
қажет
Оқушының ағымдағы қиындықтарын дер кезінде анықтап,
оған арнайы педагогикалық қолдау көрсету бағалау
жүйесін қолдану арқылы жүзеге асырылатын педагог-
Кейде оқушылардың білім сапасын бағалау өте оңай деп
дефектологтың маңызды қызметтерінің бірі. Жоғары
саналады. Кез келген атаана баланың жауабын тыңдап,
немесе төмен қойылған бағаның себебін анықтайтын
оны объективті бағалай аламын деп ойлайды. Мұндай
қандай да бір сындарлы ақпараттың жоқ болуына
«мүмкін», «егер» деген мысалдар қаншама! Алайда,
байланысты бес балдық бағалау жүйесі мұндай
оқушылардың білімін бағалау – бұл әсіресе, ерекше
қиындықтарды шешу барысында қолдануға тиімсіз. Осыған
қажеттіліктері бар балалар үшін күрделі педагогикалық
орай, педагог та, оқушы да оқытудың жақын кезеңінде
мәселе деуге болады
нақты немен жұмыс жасау керектігін білу мүмкіндігінен
айырылады. Бұндай оқушыларға қойылған бағаның
шарттылығын түсіну қиынға соғады .
• Баға және бағалау – мұғалімдер үшін шексіз талқылауға дайын
тақырып, себебі мектептегі баға бұл тек оқушы еңбегінің нәтижесі
ғана емес, онда педагогтың жеке қасиеттері, көңіл-күйі, мінезі, оның
оқушыға қарым-қатынасы, мұғалімнің жұмыс істеу мәнері
жинақталған. Оқушы еңбегін бағалаусыз ешқандай меңгеру процесі
жүзеге асырыла алмайды. Бағалау оқушыларға, олардың пәнге,
мұғалімге, мектепке және жалпы айналадағы әлемге деген қарым-
қатынасына үлкен әсерін тигізеді.
• Педагогикалық диагностика – оқыту процесінің жағдайын және
оның нәтижелерін зерделеу, соның негізінде оқыту мен бағалау
процестерінің сапасын арттыру мақсатында оларға түзетулер енгізуге
мүмкіндік беретін ерекше әрекет түрі. Диагностикалауға бақылау,
тексеру, бағалау, мәліметтер жинақтау, оларды зерделеу жатады;
оларға қол жеткізу әдістері арқылы нәтижелерді қарастырады,
дидактикалық процестің үрдісі мен динамикасын анықтайды.
Инклюзивті білім беру жағдайында ерекше білім беруде қажеттіліктері бар
оқушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалаудың технологиялық жүйесін
әзірлеумен әртүрлі ұйымдар мен ғылыми зертханалар айналысады. Берілген
санаттағы оқушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалаудың
психологиялық-педагогикалық негізін дамыту мысалы, Түзету педагогикасының
Ұлттық ғылыми-практикалық орталығының мектепте арнайы білім беру
зертханасында әзірленген қазіргі таңда еліміздің арнайы мектептерінің
тәжірибесіне енгізіліп жатқан оқу пәні аясында оқу процесін жобалау
технологиясы болып табылады .
• Берілген жағдайдағы жобалау – бұл жоспарланған білім беру
нәтижесіне алып келетін мұғалім мен оқушы әрекетінің негізгі
ерекшеліктерін ұсыну міндетін қоятын педагогикалық процесті
сипаттау тәсілі. Дәл осы мәнде, жоба – барлық компоненттерінің
мазмұнын ашатын педагогикалық процестің болжалған моделі болып
табылады : Оқыту процесін жобалау кезеңдеп жүзеге асырылады:
алдымен оқу курсы деңгейінде, содан соң оқу тақырыбы деңгейінде
және соңында сабақ деңгейінде. Пән бойынша оқу процесін
жоспарлаудағы шешуші сәт мақсат қою немесе оқу бағдарламасының
әр тарауына оқу мақсатын анықтап алу. Бұл этапта жоспарын шағын
оқу мақсаттарына айналдыру арқылы, мұғалім бағдарламаның
мазмұнымен жұмыс жасайды. Технологиялық тәсілдерді қолдануда
мақсатты операционалдық тұжырымдау әдісі қолданылады, яғни
оқушының алуы тиіс білім-білік дағдылары атап көрсетіледі(оқушының
сырттай іс-әрекеті арқылы бағаланады). Мақсатты осылай тұжырымдау
нақты, диагностикалауға қолайлы, нәтижені бағалау тәсілі түсінікті.

Ұқсас жұмыстар

Шетелдегі инклюзивті білім беру

Психикалық дамуында ауытқуы бар балалар

Инклюзивті білім берудің халықаралық тәжірибесі, ғылым ретінде дамуының негізгі кезеңдері

Сөйлеу бұзылыстары бар балалардың оқыту ерекшеліктері

Мүмкіндігі шектеулі оқушылар

Деменция ния

Жалпы білім беру ұйымдарындағы инклюзивті үрдістің құқықтық негіздері

Көру қабілеті зақымдалған балаларға көмек көрсетудің психологиялық - педагогикалық негізі

Қазіргі әлемдегі инклюзивті білім беру жағдайы

Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік, медициналық - педагогикалық коррекциялық қолдау

Пәндер