Элементтің ашылу тарихы

Презентация қосу

2А
элементтері:Стронций,
Барий, Радий
Дайындаған:Жаманқұл Аяулым
Мазмұны
• 2А топ элементтері
• Стронций
• Стронцийге сипаттама
• Элементтің ашылу тарихы
• Алыну жолдары
• Барий , сипаттама
• Барийдің ең маңызды қосылыстары
• Тарихы, Табиғатта таралуы, Сақтау
• Қолданылуы
2А Топ элементтері
Сілтілік жер металдар — екінші топта орналасқан металдар.
Оларға: бериллий, магний, кальций, стронций, барий, радий жат
ады. Бұл элементтердің сыртқы электрондық қабаттарында
екі электрондары болады, оларды оңай беріп жіберіп, өзінің
алдында тұрған бекзат газдардан аяқталған электрондық
құрылысын қабылдайды.
Стронций

Стронций, Strontium (Sr)
- Менделеевтің Периодтық
кестесінің 5-ші периодының ІІ-ші
негізгі тобындағы химиялық
элемент; сілтік-
жер металлдар қатарына жататын
химиялық белсенді элемент.
Стронцийге сипаттама

Рет нөмірі - 38, атомдық массасы - 87,62. Стронцийдің төрт
тұрақты изотоптары бар, көбірек таралғаны 88Sr
(88,56%). Радиоактивті изотоптары жасанды жолмен алынған. Жер
қыртысындағы салмақ мөлшері 3,4*-2%. Табиғатта қосылыс түрінде ғана
кездеседі. Маңызды минералдары - целестин SrSО4 және стронцианит
SrSО3.
Аз мөлшерде Стронций адамның ағзасында да табылады. Бірақ оның адам
үшін бір белгілі биологиялық маңызы жоқ. Стронций тұздарының шипалық
қасиеттері зерттелуде. Сондай-ақ, бүгінгі күнде стронцийдің ранелатінің
остеопороз ауруының ағымдағы емдік әсері зерттелуде.
Элементтің ашылу тарихы
Алғашқы рет бұндай элементтің бар екені туралы Адэр Кроуфорд және Уильям
Камберленд Крушенк 1790 жылы әлемге жариялаған. Осы жылы ғалымдар өз
лабораториясында барийдің тұздарын зерттеу барысында барий хлоридтан басқа
тағы да бір белгісіз элементтің хлориді алынады. Бұл тұздың кристалдық формасы
және тұздың ерігіші басқа болады. 1791 жылы Габриель Фридрих Сульзер
(нем. Gabriel Фридрих Sulzer) (1749-1830)[1] элементке Стронций атауын берді (Адэр
Кроуфордтың туған жері - Шотландияның Strontian елді мекенінің атымен). Габриель
Фридрих Сульзер және Иоганн Фридрих Блюменбах минералды зерттеп, оның басқа
да айрықша қасиеттерін, сондай-ақ, жану жалынының түсі және айрықша токсикалық
қасиеттерін айқындайды. Келесі жылдары стронций қасиеттерін Мартин Генрих
Клапрот, Ричард Kirwan, Томас Чарльз Хоуп, Иоганн Тобиас Ловиц сияқты белгілі
химиктер зерттейді. Олар стронцийдің хлоридінен басқа да қосылыстарын
айқындайды.
Электролиз тәсілін пайдаланып, сынаптың қызыл оксидінің әсерімен алынған
стронцийдің амальгамасын айдау тәсілімен тазартып, металды жеке түрінде 1808
ж. Хемфри Дэви алған. Бірақ бұл жолмен алынған стронцийдің дегенмен қоспалары
болды. 1855 ж. неміс химик Р.Бунзен химиялық таза стронцийді шығаратын
методиканы ұсынды. Бұл тәсілде ерітілген Стронций хлоридінен электролизбен таза
металды алады.
Хемфри Дэви Роберт Вильгельм Бунзен
Физикалық қасиеті
Стронций - күміс түсті ақ, жұмсақ металл;
тығыздығы 2,54 г/сm³ (20°С), балқу
температурасы - 1 042 K, химиялық
белсенді. Ауада қалыпты температурада
тотығады. Металл еместермен көп
мөлшерде жылу бөле қосылысады.
Қосылыстарында +2
валентті. Оттекпен қалыпты жағдайда
әрекеттесіп, тотық SrО түзеді. Ол сумен оңай
әрекеттесіп гидрототыққа Sr(ОН)2 айналады.
Стронций гидрототығы - түссіз кристалл,
күшті негіз.
Стронцийдің алыну жолдары
Металл стронций алудың үш жолы бар:
кейбір қосылыстардың термиялық ыдырауы;
электролиз;
тотықты немесе хлориді қалпына келтіру.
Металл стронций алудың негізгі өнеркәсіптік тәсілі-оның алюминий
оксидін термиялық қалпына келтіру. Бұдан әрі алынған стронций айдалып
тазартылады.
Металл стронций алудың үш жолы бар:
кейбір қосылыстардың термиялық ыдырауы;
электролиз;
тотықты немесе хлориді қалпына келтіру.
Металл стронций алудың негізгі өнеркәсіптік тәсілі-оның алюминий
оксидін термиялық қалпына келтіру. Бұдан әрі алынған стронций айдалып
тазартылады.
Стронций минералдары
SrAl3(AsO4)SO4(OH)6 — кеммлицит;
Sr2Al(CO3)F5 — стенонит;
SrAl2(CO3)2(OH)4•Н2О — стронциодрессерит;
SrAl3(PO4)2(OH)5•Н2О — гойясит;
Sr2Al(PO4)2OH — гудкенит;
SrAl3(PO4)SO4(OH)6 — сванбергит;
Sr(AlSiO4)2 — слосонит;
Sr(AlSi3O8)2•5Н2О — брюстерит;
Sr5(AsO4)3F — ферморит;
Sr2(B14O23)•8Н2О — стронциоджинорит;
Sr2(B5O9)Cl•Н2О — стронциохильгардит;
SrFe3(PO4)2(OH)5•Н2О — люсуньит;
SrMn2(VO4)2•4Н2О — сантафеит;
Sr5(PO4)3OH — беловит;
SrV(Si2O7) — харадаит.
Пайдалануы

Техникада көбіне Стронцийдің минералдары мен қосылыстары
қолданылады. Стронций карбонаты, хлораты, нитраты т.б.
қосылыстары пиротехникада, галогенидтерді медицинада,
кометикада, тотығы оптикалық шыны жасауда,
гидрототығы қант өнеркәсібінде т.б. пайдаланылады.
Барий сипаттама
Барий (Barium, гр. barys «ауыр») Ba
— химиялық элементтердің периодтық
жүйесінің 6-шы периодының ІІ тобына
жататын элемент, реттік нөмірі 56,
атомдық массасы 137,34. Жерсілтілі
элементтерге жатады. Барий — жұмсақ, күміс түсті металл.
Табиғатта барит (Ba2SO4) Химиялық активтілігі жоғары, ауада
және витерит (BaCO3) деген тез тотығады, сумен реакцияға түсіп, барий
минералдары кездеседі. Барийді 1774 гидрототығын түзеді. Басқа да көптеген
жылы Карл Шееле ашқан. элементтермен қосыла алады.
Қосылыстарда валенттілігі 2+.
Оның қорытпалары газ жұтқыштар
ретінде, электронды шамдарда, ал
оның оксиді катодтарға қаптау жасау үшін
қолданылады.
Барийдің ең маңызды қосылыстары
Барий асқын тотығы (BaO2) катализатор ретінде және
H2O2 алуға және ағартқыш ретінде қолданылады;

Барий гидрототығы Ba(OH2) көмір қышқыл газын жұтып алуға
қолданылады;

Барий карбонаты BaCO3 барийдың басқа қосылыстарын алуға,
шыны өнеркәсібінде қолданылады;

Барий хлориды BaCl2•2H2O улы химикат ретінде қолданылады;

Барий сульфаты BaSO4 рентген сәулелерін жақсы жұтатын
қасиетке ие болғандықтан, ақ пигмент ретінде медицинада
қолданылады.
Тарихы, Табиғатта таралуы, Сақтау
Барийді ВаО оксиді түрінде 1774 жылы
Карл Шеле мен Йохан Хан тапқан [3].
1808 жылы ағылшын химигі Хамфри Жер қабығындағы барий мөлшері салмағы
Дэви барий гидроксидін сынап бойынша 0,05% құрайды; теңіз суында орташа
катодымен электролиздеу арқылы барий мөлшері 0,02 мг / л құрайды. Барий
белсенді, ол сілтілі жер металдарының кіші
барий амальгамасын алды; жылыту
тобына жатады және минералдармен едәуір
кезінде сынап буланғаннан кейін берік байланысады. Негізгі минералдары барит
металл барий шығарды. (BaSO4) және вертерит (BaCO3). Барийдің сирек
минералдары: цельсий немесе барий дала
шпаты (барий алюмосиликаты), гиалофан
(барий мен калийдің аралас алюмосиликаты),
Металл барийді керосинде нитробарит (барий нитраты) және т.б.
немесе парафин қабатында
сақтаңыз (химиялық
реактивтілігіне
байланысты)
Қолданылуы
Вакуумды электронды құрылғылар Металл барий, көбінесе алюминиймен қорытпада, жоғары
вакуумды электронды құрылғыларда қабылдағыш ретінде қолданылады. Барий оксиді, басқа сілтілі
жер металдары - кальций мен стронций (CaO, SrO) оксидтерінің қатты ерітіндісі құрамында жанама
қыздырылған катодтардың белсенді қабаты ретінде қолданылады. Коррозияға қарсы материал Барий
циркониймен бірге сұйық металл салқындатқыш заттарға (натрий, калий, рубидий, литий, цезий
қорытпалары) қосылады, бұл олардың құбырларға және металлургияға агрессивтілігін төмендетеді.
Ферро- және пьезоэлектрлік Барий титанаты керамикалық конденсаторларда диэлектрик ретінде және
пьезоэлектрлік микрофондар мен пьезокерамикалық эмитенттер үшін материал ретінде қолданылады.
Оптика Барий фторы оптикада монокристалл түрінде қолданылады (линзалар, призмалар).
Пиротехника Барий пероксиді пиротехникада және тотықтырғыш ретінде қолданылады. Барий нитраты
мен барий хлораты пиротехникада жалынға түс беру үшін қолданылады (жасыл от). Атом-сутек
энергиясы Барий хромат сутегі мен оттегін термохимиялық әдіспен өндіруде қолданылады (Oak Ridge
циклы, АҚШ). Жоғары температуралы асқын өткізгіштік Барий пероксиді мыс пен сирек жер металдары
оксидтерімен, сондай-ақ барий купратымен бірге қолданылады [8], сұйық азот температурасында және
одан жоғары температурада жұмыс жасайтын асқын өткізгіш керамиканы синтездеу үшін қолданылады.
Ядролық энергия Барий оксиді әйнектің ерекше түрін балқыту үшін қолданылады - уран өзектерін жабу
үшін қолданылады. Мұндай көзілдіріктің кең таралған түрлерінің бірі келесі құрамға ие - (фосфор
оксиді - 61%, BaO - 32%, алюминий оксиді - 1,5%, натрий оксиді - 5,5%). Барий фосфаты сонымен қатар
атом өнеркәсібі үшін шыны жасауда қолданылады. Химиялық қуат көздері Барий фторид фторидті
электролиттің құрамдас бөлігі ретінде қатты күйдегі флуорионды аккумуляторларда қолданылады.
Барий оксиді белсенді массаның (барий оксиді-мыс оксиді) құрамдас бөлігі ретінде қуатты мыс оксиді
батареяларында қолданылады. Барий сульфаты қорғасын-қышқылды аккумуляторлар өндірісінде теріс
электродтың белсенді массаның кеңейткіші ретінде қолданылады. Медицинада қолдану Барий
сульфаты, ерімейтін және улы емес, асқазан-ішек жолын медициналық тексеруде радиопакалық
контрастты зат ретінде қолданылады.
Радий

Радий — химиялық радиоактивті ІІ-топқа
жататын, атомдық номері — 88, атомдық
салмағы 226,0254, құрамында салмақтык
сандары 213-тен 230-ға дейін
және жартылай ыдырау кезеңдері 10"3
секундтан бастап. 1600 жылға дейін
созылатын изотоптар болатын
элемент. Массалық саны 226-дан тұратын
радий изотопы медициналы, гамма-
терапиялы емшаралар жүргізу үшін
пайдаланады.
Тарихы
Француз ғалымдары Пьер мен Мария Кюри уран кенінен уранды
бөлгеннен кейін қалған қалдықтар (Чехия, Иоахимсталь
қаласында өндірілген уран шайыры) таза уранға қарағанда
радиоактивті екенін анықтады. Бұл қалдықтардан күйеуі Кюри
бірнеше жылдан кейін екі қатты радиоактивті элемент: полоний
және радий бөліп алды. Кюри радийдің ашылғаны туралы бірінші
хабарды (бариймен қоспа түрінде) Француз ғылым
академиясының 1898 жылдың 26 желтоқсанында жасады. 1910
жылы Мария Кюри және Андре Дебьерн сынапты катодта радий
хлоридінің электролизі және сутегіде дистилляциялау жолымен
таза радий бөлді. Бөлінген элемент қазір белгілі болғандай, радий
изотопы-226, уран ыдырауының өнімі-238. Радия мен полония
ашқаны үшін Кюри жұбайлары Нобель сыйлығына ие болды.
Радий уран-238 изотопының радиоактивті ыдырауы кезінде
көптеген аралық сатылар арқылы түзіледі және сондықтан уран
кенінде аз мөлшерде болады.
Денедегі әрекет
Радий, изотоптық құрамына байланысты, жоғары және әсіресе
жоғары радиотоксикалық қасиетке ие. Адам ағзасында ол өзін
кальций сияқты ұстайды - денеге енетін радийдің шамамен 80% -
ы сүйек тінінде жиналады. Радийдің жоғары концентрациясы
остеопорозды, сүйектің өздігінен сынуын, сүйектер мен қан
түзуші ұлпалардың қатерлі ісіктерін тудырады. Радон, радийдің
газ тәрізді радиоактивті ыдырау өнімі де қауіпті. Мария
Склодовска-Кюридің мезгілсіз қайтыс болуы радиймен
созылмалы уланудан болды, өйткені ол кезде радиация қаупі әлі
сезілмеген еді.
Назарларыңызға
рахмет

Ұқсас жұмыстар

Металдардың шығу тегі

Периодтық жүйедегі орны және оның қасиеттері

ДНҚ ашылу тарихы

Голджи кешені

IIIA топша элементтері. Бор,Алюминий олардың қосылыстары мен қасиеттері

Озонның физикалық қасиеттері

Витаминдердің адам ағзасы үшін маңызы

Лептоспироздың індет ошағында жүргізілетін шаралар

ЖАСУША ТЕОРИЯСЫ

Вольфрам элементі

Пәндер