ӘЛЕУМЕТТІК ЖҮЙЕГЕ СИПАТТАМА

Презентация қосу

Т.Парсонстың Әлеуметтік жүйесі
ЖОСПАР:

Толкотт Қазіргі
Парсонс – аса Әлеуметтік әлеуметтану
атақты жүйесіне мен Парсонс
социологтард сипаттама теориясы
ың бірі сабақтастығы
ТОЛКОТТ ПАРСОНС – АСА АТАҚТЫ СОЦИОЛОГТАРДЫҢ БІРІ

• Толкотт Парсонс (1902-1979) - американдық
әлеуметтанушы, ХХ ғасырда өте ықпалды,
құрылымдық функционализмнің көрнекті өкілі. Басты
шығармалары — "әлеуметтік қызмет құрылымы"
(1937), "қазіргі қоғамдар жүйесі" (1971). Ол өзін
Дюркгеймнің, Вебердің және Фрейдтің ізбасарлары
деп санады, утилитарлық (индивидуалистік) және
коллективистік (Социалистік) ойлау элементтерінің
синтезін жүзеге асыруға тырысты. "Соңғы
жылдардағы зияткерлік тарих", — деп жазады Т.
Парсонс, менің ойымша, келесі тұжырымды былай
анықтайды: марксистік ойлау түрі мен ХХ ғасырдың
басында тұрған іс-қимыл теориясын жақтаушылар
ұсынған ойлау түрі арасындағы қарым-қатынас белгілі
бір даму процесінде кезектілік сипатына ие".
ӘЛЕУМЕТТІК ЖҮЙЕГЕ СИПАТТАМА
Парсонс Вебердің әлеуметтік әрекет теориясын
дамытуды жалғастырды. Әлеуметтанудың объекті
ретінде ол әлеуметтік іс-әрекеттен (жеке адамның
іс-әрекетінен) қарағанда көптеген адамдардың
ұйымдасқан іс-әрекетін қамтитын (әлеуметтік) іс-
қимыл жүйесін қарастырады. Әрекет жүйесі өзара
байланысты функцияларды орындайтын ішкі
жүйелерді қамтиды:

әлеуметт мәдени мінез-
ік кіші кіші жүйе құлық
жүйе - құрылым
Тұлғалық
(адамдар адамдар ы-
кіші жүйе
тобы) — тобы сыртқы
–
адамдар қолданат ортаға
мақсатқа
ды ын мінез- бейімдел
жету;
біріктіру құлық у
функцияс үлгісін функцияс
ы; құру; ы.
Әлеуметтік әрекет жүйесінің ішкі жүйелері бірдей
құрылымға ие функционалды түрде ерекшеленеді.
Әлеуметтік Ішкі жүйе адамдар мен әлеуметтік
топтардың мінез-құлқын біріктірумен айналысады.
Әлеуметтік ішкі жүйелердің түрлері - қоғамдар
(отбасы, ауыл, қала, ел және т.б.). Мәдени (діни,
көркем, ғылыми) Мәдени жүйе адамдар ойлап тапқан
рухани (мәдени) құндылықтарды өндірумен
айналысады. Мәдени (діни, моральдық, ғылыми және
т.б.) мағыналар адамның іс-әрекетін басшылыққа
алады (оған мән береді).
Мысалы, адам өз Отанын қорғау үшін өз өмірін қатерге
тігіп, шабуылға шығады. Жеке Ішкі жүйе өзінің
қажеттіліктерін, мүдделерін, мақсаттарын осы
қажеттіліктерді, мүдделерді қанағаттандыру және
мақсаттарға жету үшін белгілі бір қызмет процесінде
жүзеге асырады. Тұлға - іс-қимыл процестерінің бас
орындаушысы және реттеушісі. Мінез-құлық ағзасы -
табиғи ортаға физикалық тұрғыда әсер ете алатын
әлеуметтік әрекеттің ішкі жүйесі.
• Парсонс әлеуметтік әрекеттің аталған ішкі
жүйелерінің барлығы "идеалды типтер", шын
мәнінде жоқ дерексіз ұғымдар екенін баса
айтады. Сондықтан Т.Парсонсты түсіндіру
мен түсінудегі қиындық туындайды.
• Парсонс қоғамды қоршаған ортаға қатысты
өзін-өзі қамтамасыз етудің ең жоғары
деңгейіне ие әлеуметтік ішкі жүйенің бір түрі
ретінде қарастырады. Осылайша, AGIL
жүйесін ұсынды.
AGIL
ЖҮЙЕСІ

1)Адаптивті (бейімделгіш) (А-
adaption) 1)Экономика
2)Мақсатқа бағытталған(G-good
attainment) 2)Политика
3)Интегративті (қауымдастық, 3)Әлеуметтік
бірлестік)(I – Integration) басқару
4)Латентті (ішкі үлгі сақтау) (L –
Latency pattern maintenance)
4)Социализация
Жүйелердің
функиялары:

экономикалық (бейімделгіш) Ішкі жүйе, оның ішінде материалдық әлеммен
өзара әрекеттесудегі адамдардың рөлдерінің жиынтығы.

саяси жүйесі үшін қызметкер қою және мақсатқа жету;

адамдарды қоғамға біріктіруге қызмет ететін мінез-құлық нормаларының
жиынтығынан тұратын әлеуметтік қауымдастық;

құндылықтар жиынтығынан тұратын және типтік әлеуметтік мінез-құлық
үлгісін көбейтуге қызмет ететін үлгіні сақтау және көбейту ішкі жүйесі;
ӘЛЕУМЕТТІК ҰЙЫМДАР

Әлеуметтік
басқару –
Социализация –
Полиция,
Отбасы,
мәдени және
туыстар, білім
әлеуметтік
алу.
ұйымдар, діни
мекемелер
Саясат –
Мемлекеттік
ұйымдар мен
партиялар

Экономика –
завод, банктар.
ҚАЗІРГІ ӘЛЕУМЕТТАНУ МЕН ПАРСОНС ТЕОРИЯСЫ
САБАҚТАСТЫҒЫ

• Т. Парсонстың айтуынша баланың социализациясы,
яғни әлеуметтік қарым-қатынастар орнату
отбасыдан басталып, ол социализацияның 3 кіші
кезеңінен өтеді: біріншісі отбасыда, екіншісі
мектепте, үшіншісі жоғары оқу орындарында.
• Әлеуметтік құрылым мен тұлғалардың арасында
байланыс өте тығыз. Әлеуметтік рөлге түрліше
бейімделетін тұлғалардың мінез-құлқы қалыптасады.
• Парсонс әлеуметтік топтардың арасындағы
әлеуметтік теңдіктің болуын жақтаған.
• Әлеуметтік қарым-қатынас қалыптасуы нәтижесінде
адамдарда әлеуметтік рөлдер қалыптасып, олар
ақпаратпен алмасып, бір-бірінің қасиеттерін байқап,
оны иемденуге тырысады. Мысалы, тіл, құндылықтар,
діни сенім, таңбалар(белгілер) және т.б
ҚОРЫТЫНДЫ:

• Т.Парсонстың өзіндік әлеуметтік жүйе ұсынуы социалогияның дамуына көп
ықпал етті. Адамдарды олардың әлеуметтік қарым-қатынастарына,
мақсаттарына қарай бөлу – өте маңызды. Бұл әр әлеуметтік ұйымды,
институтты жеке қарастыруға жыне оның басқа да ұйымдармен қарым-
қатынасын айқындауға болады. Әрбір әлеуметтік қауымдастық өзін сақтау
үшін тырысып, оны дамытуда еңбек етеді, жаңа адамдарды қабылдауда
құрылымын өзгерте алады.
• Парсонс мұндай механизмді социализация деп атаған. Әлеуметтану осы
мәселелерді қарастырып, адамдардың қоғам құрылысын біліп, бір-бірін
түсінуге ықпалын тигізеді.
ҚОЛДАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР:
• Ковалева, А, И. (1996) Социализация личности:норма и
отклонение/ Ин-т молодежи. М. 224 с;
• Луков, В.А. (2007) Воспитание и глобализация: Проблемы
социологии воспитания. М. :Флинта: Наука. 144с.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Теориялық ыңғайларды шолу

Ежелгі Үндістанның мемлекеттік құрылысы

Эмпирикалық әдістер

ЭТНОПЕДАГОГИКА ЖАЙЛЫ

Табиғатты қорғаудың мақсаты - экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

Еуразия және Солтүстік Америка материктеріне салыстырмалы сипаттама

Бейсызықты автоматты басқару жүйелері

МЕНЕДЖМЕНТТЕГI ЖҮЙЕЛІ ЫҚПАЛ

АУДАРМА СӨЗДІК

ҚҰҚЫҚ ЖҮЙЕСІ

Пәндер