Мәдениет морфологиясының мазмұны

Презентация қосу

Абылай хан атындағы Қазақ
Халықаралық Қатынастар және Әлем
Тілдері Университеті

Мәдениет түсінігінің қалыптасу тарихы: мәдениеттің
мәнін
және қызметін анықтау ыңғайларының көптүрлілігі
ретінде.

Орындаған: Шығыстану факультеті, аударма ісі, 108 топ студенті
Инкарбек Әзиза.
Жоспар:
1. Мәдениет морфологиясының мазмұны.
2. Материалдық мәдениет және рухани мәдениетке
салыстырмалы тұрғыда мысал келтіре отырып
мазмұнын ашу.
3. Еуроорталықтық және мәдениеттер
типологиясы:оң және теріс тұстары.
4.Мәдениет рәміздері және олардың мәдени
коммуникациядағы рөлі мен маңызы.
Мәдениет морфологиясының
мазмұны
Мәдениет - адамның
қолымен, ой-ақылымен
жасағандарды түгел
қамтитын тарихи құбылыс.
Мәдениеттің элементтері
Дәстүрлер
ретінде дәстүрлер,
нормалар, құндылықтар,
білім және мағыналар
болып саналады.
Мағыналар Нормалар

Құндылық
Білім
тар
Ұрпақтан ұрпаққа жетіп отқан, тарихи
қалыптасқан, ұзақ уақыт бойы сақталған
әлеуметтік және мәдени мұра белгілерін дәстүр
деп атаймыз. Оған дәстүрлi еңбек тәжiрибелерiн,
тәртiптiң түрлерiн, өмiр салттарын, тәрбие
барысын және т.б. жатқызуға болады.
Нормалар(ережелер) іс-әрекеті принциптің
параметрін қамтиды.Нормалар әр мәдениетте әр
түрлі. Өндіріс өрісінде техникалық нормалар
қабылданады, ал азаматтар арасындағы өзара
қатынас өрістері заң нормаларымен реттеледі.
Нормалар жиі ізгі өнегелік тарапынан негізделіп,
дін беделімен түсіндіріліп, заңнан қолдау табады,
ұзақ уақыт бойы ұрпақтар өмірінде сақталады.
Құндылықтар
Құндылықтар – қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыратын белгілі бір
заттар мен құыбылыстардың қасиеттері. Құндылықтар материалдық және
рухани сияқты бірнеше түрге бөлінеді. Олар: Виталдық, әлеуметтік, саяси,
моральдық, діни, эстетикалық.

Виталдық Әлеуметтік Саяси

өмiр, денсаулық, әлеуметтiк орны, сөз еркiндiгi,
қауiпсiздiк, тұрмыс байлық, азаматтық,
халi, адамның мамандық, бейбiтшiлiк
хал-жағдайы, отбасы, тәртiп,
өмiрдiң сапасы әлеуметтiк теңдiк,
жыныс теңдiгi,
ұлттық теңдiк.
Құндылықтар

Діни Моральдық Эстетикалық

құдай, сенім, жақсылық, әсемдiк, идеал,
құтқарылу, игiлiк, стиль,
рахат, рәсiм. махаббат, үйлесiмдiк,
намыс, жаңалық,
шыншылдық, ерекше
адал ниеттiлiк мәдениет,
және т.б. сырттан
енгiзiлген
модаға елiктеу.
Білім

Білім – қоғамның
рухани өмірінің
негізінің бірі. Білім
түрлері:
практикалық бiлiм,
рухани бiлiм,
эмпириялық бiлiм,
теориялық бiлiм,
экзотериялық
бiлiм.

Эмпирикалық
Рухани білім өз
Практикалық білім білім сезімдік
бойында мифтер,
адамның және
аңыздар, көркем
қарекетпен эксперименттік
өнер туындылары
айналысуының тәжірибе
және т.б. сақтап,
нәтижесінде негізінде
қарым-қатынасты
қалыптасады. қалыптасқан
реттейді.
табиғи процестер.
Теориялық бiлiм
субъектiнiң ұғымдар,
белгiлер, Экзотериялық бiлiм
формулалар арқылы – мистика туралы
обьектiден бiлiмдi кеңей-тетiн
қашықтауының ерекше нұсқа.
нәтижесiнде
қалыптасады
Мағыналар
МАҒЫНАЛАР – маңыз,
мән, белгілер адам мен
табиғатты немесе жалпы
субьектi мен объектiнi
белгiлеу арқылы
қауыштыратын арнайы
мәдени құралдар. Белгiлер
жүйесi-нiң қатарына
табиғи және жасанды
тiлдер, әртүрлi дыбыс
белгiлер жүйесi, бейнелеу
жүйесiнiң
тiлдерi(бейнелер,
символикалар) жатады.
Адамдар құбылыстарды
белгілей және бағалай
отырып, оларды реттейді,
талқылайды, дүниедегі
және болмыстағы өз
орнын ой елегінен
өткізеді.
Материалдық мәдениет және рухани
мәдениетке салыстырмалы
тұрғыда мысал келтіре отырып мазмұнын ашу.

Материалдық мәдениет Рухани мәдениет

Мәдениеттің Мәдениеттің
материалдық рухани көрінісіне
тұрпатына ғылым жетістіктері,
техниканың, еңбектің, өнер, дін,
тұрғын үйдің жағдайы, құқықтық,
киімнің сипаты, нормалар,
сонымен қоса теориялар, тиісті
мемлекеттік жүйе, идеялар, өнегелік,
білім жүйесі және т.б саяси сана жатады.
жатады.
Еуроорталықтық және мәдениеттер
типологиясы:оң және теріс тұстары.

"Еуроорталық" - бұл еуропалық
халықтар мен Батыс Еуропа
өркениетінің мәдени саладағы
басқа халықтар мен
өркениеттерден артықшылығын,
еуропалық халықтардың өмір
салтының артықшылығын,
сондай-ақ олардың әлемдік
тарихтағы ерекше рөлін айқын
немесе жасырын түрде
жариялайтын тән ғылыми
тенденция және саяси
идеология. Батыс елдері жүріп
өткен тарихи жол жалғыз дұрыс
немесе кем дегенде үлгілі деп
жарияланады.
Мәдениет типологиясы. ұлтт
ық

«Мәдениеттің типологиясы" - бұл белгілі
бір негізге негізделген мәдени типтерді
анықтау және белгілеу әдісі. Бұл бізге
мәдениеттің көптеген көріністерін
жүйелеуге, мәдени тәжірибелерді жіктеуге
мүмкіндік береді.
Мәдениет
типологиясын
Мәдениет типологиясы негізінде әлеуметтік ың негізгі
мәдени жүйешелер мен объектілерді және принциптері
олардың топталуын қорытындылаған,
идеяланған үлгінің немесе тектің көмегімен хронологиял
бөлшектеу жатыр. ық
Н.Я. Данилевскийдің, О.Шпенглердің, А. географиял
ық
Тойынбидің мәдени- тарихи мектептері
зерттеуді осы бағытта жүргізді.
Оң және теріс тұстары:
Оң тұстары өте көп, өйткені тарихты зерттеу әрқашан
маңызды, әсіресе егер оның ішінде мәдениеттердің
типологиясы болса, оны зерттей отырып, біз өзімізді
және бізге сәйкес келетін мәдениетті таба аламыз, біз
әлі де жеке тұлға ретінде жақсы дамимыз, өйткені біз
ата - бабаларымыз неғұрлым ерте өмір сүргенін және
олар не ойлағанын білеміз. Егер біз теріс тұстарына
тоқталатын болсақ, онда мәдениеттер типологиясының
проблемасы, ең алдымен, оның ерекшеліктерінен
абстракцияланып, мәдени жүйенің маңызды
ерекшеліктерін білдіретін идеалды дизайнды іздеу
болып табылады. Мәдениеттің ерекшелігі, оның
бірегейлігі көбінесе белгілі бір мәдениетішілік
конфигурациямен, яғни жеке мәдени жүйені
сипаттайтын белгілер мен формалардың құрылымдық-
композициялық бірегейлігімен байланысты.
Мәдениет рәміздері және олардың мәдени
коммуникациядағы рөлі мен маңызы.

Қазақтың дәстүрлі коммуникациясының
семиотикалық үрдістері әлі күнге дейін көбіне
классикалық талдаудың үлгісінде зерттеліп келеді.
Семиотикалық тәсіл дәстүрі мәдениеттің бірыңғай
мәтінін біртұтас коммуникациялвқ жүйе ретінде,
әрбір рәміз-таңбаның басқа таңбалармен ара
қатынасы түрінде қарастыруға мүмкіндік береді.
Қазіргі коммуникациялық суреттемелерде
этномәдениеттің төлтума белгілерін сақтайтын
рәміз-үлгілері жоғары бағаланады. Ұлттық
рәміздерде ұлттық болмыс пен мәдени даму
бағдарлары стратегиялық тұрғыдан түйінделген.
Шексіз көкте самғаған қыран, кедергіге тоқтамайтын
пырақ, мәңгілікке меңзейтін ою-өрнек және т.б - бұл
кімді болса да толғандырмай қоймайды.
Қорытынды:

Мәдениет – адамның ойы мен қолынан жасалынатын
дүние.
Мәдениет арқылы ақыл-ой, көркемдік, ізгілік пен
парасат заттандырылады.
Мәдениет – адамды түлға ететін құрал. Адамды
басқа тіршілік иелерінен жоғары қоятын – мәдениет.
Қолданылған әдебиеттер:

Ғабитов Т. Мүтәліпов Ж., Құлсариева А.
Мәдениеттану. Оқулық. –А., 2001-2003 ж.
Қанағатова А. Мәдениеттану негіздері .- А., 2001
Алтаев Ж: Философия және мәдениеттану .- А.,
2000
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Мәдени морфологияны зерттеудегі әдістер мен тәсілдер

Қос жарнақты тұқымда

Рухани білім

Мәдениет ұғымы және оның құрылымы, функциясы

Мәдениет адам жасаған әлем сияқты екінші табиғат

Теориялық ыңғайларды шолу

Дін - және мәдениет туралы ақпарат

Мәдениет әлеуметтануы

Материалдық мәдениет

Адам және мәдениет

Пәндер