Мәдениет морфологиясының мазмұны

Мәдениет түсінігінің қалыптасу тарихы: мәдениеттің мәнін және қызметін анықтау ыңғайларының көптүрлілігі ретінде.

Орындаған: Шығыстану факультеті, аударма ісі, 108 топ студенті Инкарбек Әзиза.

Тексерген: Мәдениеттану магистры Досжанова Акмарал Ивановна

Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдері Университеті

Жоспар:

1. Мәдениет морфологиясының мазмұны.

2. Материалдық мәдениет және рухани мәдениетке салыстырмалы тұрғыда мысал келтіре отырып мазмұнын ашу.

3. Еуроорталықтық және мәдениеттер типологиясы:оң және теріс тұстары.

4. Мәдениет рәміздері және олардың мәдени коммуникациядағы рөлі мен маңызы.

Мәдениет морфологиясының мазмұны

Мәдениет - адамның қолымен, ой-ақылымен жасағандарды түгел қамтитын тарихи құбылыс. Мәдениеттің элементтері ретінде дәстүрлер, нормалар, құндылықтар, білім және мағыналар болып саналады.

Ұрпақтан ұрпаққа жетіп отқан, тарихи қалыптасқан, ұзақ уақыт бойы сақталған әлеуметтік және мәдени мұра белгілерін дәстүр деп атаймыз. Оған дәстүрлi еңбек тәжiрибелерiн, тәртiптiң түрлерiн, өмiр салттарын, тәрбие барысын және т. б. жатқызуға болады.

Нормалар(ережелер) іс-әрекеті принциптің параметрін қамтиды. Нормалар әр мәдениетте әр түрлі. Өндіріс өрісінде техникалық нормалар қабылданады, ал азаматтар арасындағы өзара қатынас өрістері заң нормаларымен реттеледі. Нормалар жиі ізгі өнегелік тарапынан негізделіп, дін беделімен түсіндіріліп, заңнан қолдау табады, ұзақ уақыт бойы ұрпақтар өмірінде сақталады.

Құндылықтар Құндылықтар - қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыратын белгілі бір заттар мен құыбылыстардың қасиеттері. Құндылықтар материалдық және рухани сияқты бірнеше түрге бөлінеді. Олар: Виталдық, әлеуметтік, саяси, моральдық, діни, эстетикалық.

Құндылықтар

Білім

Мағыналар

Материалдық мәдениет және рухани мәдениетке салыстырмалы тұрғыда мысал келтіре отырып мазмұнын ашу.

Материалдық мәдениет

Мәдениеттің материалдық тұрпатына техниканың, еңбектің, тұрғын үйдің жағдайы, киімнің сипаты, сонымен қоса мемлекеттік жүйе, білім жүйесі және т. б жатады.

Рухани мәдениет

Мәдениеттің рухани көрінісіне ғылым жетістіктері, өнер, дін, құқықтық, нормалар, теориялар, тиісті идеялар, өнегелік, саяси сана жатады.

Еуроорталықтық және мәдениеттер типологиясы:оң және теріс тұстары.

"Еуроорталық" - бұл еуропалық халықтар мен Батыс Еуропа өркениетінің мәдени саладағы басқа халықтар мен өркениеттерден артықшылығын, еуропалық халықтардың өмір салтының артықшылығын, сондай-ақ олардың әлемдік тарихтағы ерекше рөлін айқын немесе жасырын түрде жариялайтын тән ғылыми тенденция және саяси идеология. Батыс елдері жүріп өткен тарихи жол жалғыз дұрыс немесе кем дегенде үлгілі деп жарияланады.

Мәдениет типологиясы.

«Мәдениеттің типологиясы" - бұл белгілі бір негізге негізделген мәдени типтерді анықтау және белгілеу әдісі. Бұл бізге мәдениеттің көптеген көріністерін жүйелеуге, мәдени тәжірибелерді жіктеуге мүмкіндік береді.

Мәдениет типологиясы негізінде әлеуметтік мәдени жүйешелер мен объектілерді және олардың топталуын қорытындылаған, идеяланған үлгінің немесе тектің көмегімен бөлшектеу жатыр.

Н. Я. Данилевскийдің, О. Шпенглердің, А. Тойынбидің мәдени- тарихи мектептері зерттеуді осы бағытта жүргізді.

Оң және теріс тұстары:

Оң тұстары өте көп, өйткені тарихты зерттеу әрқашан маңызды, әсіресе егер оның ішінде мәдениеттердің типологиясы болса, оны зерттей отырып, біз өзімізді және бізге сәйкес келетін мәдениетті таба аламыз, біз әлі де жеке тұлға ретінде жақсы дамимыз, өйткені біз ата - бабаларымыз неғұрлым ерте өмір сүргенін және олар не ойлағанын білеміз. Егер біз теріс тұстарына тоқталатын болсақ, онда мәдениеттер типологиясының проблемасы, ең алдымен, оның ерекшеліктерінен абстракцияланып, мәдени жүйенің маңызды ерекшеліктерін білдіретін идеалды дизайнды іздеу болып табылады. Мәдениеттің ерекшелігі, оның бірегейлігі көбінесе белгілі бір мәдениетішілік конфигурациямен, яғни жеке мәдени жүйені сипаттайтын белгілер мен формалардың құрылымдық-композициялық бірегейлігімен байланысты.

Мәдениет рәміздері және олардың мәдени коммуникациядағы рөлі мен маңызы.

Қазақтың дәстүрлі коммуникациясының семиотикалық үрдістері әлі күнге дейін көбіне классикалық талдаудың үлгісінде зерттеліп келеді. Семиотикалық тәсіл дәстүрі мәдениеттің бірыңғай мәтінін біртұтас коммуникациялвқ жүйе ретінде, әрбір рәміз-таңбаның басқа таңбалармен ара қатынасы түрінде қарастыруға мүмкіндік береді. Қазіргі коммуникациялық суреттемелерде этномәдениеттің төлтума белгілерін сақтайтын рәміз-үлгілері жоғары бағаланады. Ұлттық рәміздерде ұлттық болмыс пен мәдени даму бағдарлары стратегиялық тұрғыдан түйінделген. Шексіз көкте самғаған қыран, кедергіге тоқтамайтын пырақ, мәңгілікке меңзейтін ою-өрнек және т. б - бұл кімді болса да толғандырмай қоймайды.