Халықтың қоныс аударуы: миграцияның түрлері, себептері және салдары

Қоныстанудың формалары. Тұрғын халықтың көші-қоны (миграция )

Жоспар:

Халықтың механикалық қозғалысы туралы тұсінік.

Халықтың көшіп- қонуы. Миграция

Эмигрант ұғымына сипаттама

Миграция дегеніміз

Халықтың бір елді мекенінен екінші елді мекенге (немесе мемлекет ішінде бір жерден екінші жерге) қоныс аударуына байланысты қозғалысын миграция дейміз. Миграция латын тілінен алынған «қоныс аудару». Халықтың механикалық қозғалысына әлеуметтік сызық экономикалық факторлар әсер етеді. Оларға: еңбек ресурсының бір жерге артық, екінші жерге жетіспеуіне байланысты; -әр жерде еңбек ақының әр түрлі төленуі; тұратын жерінің көлік қатынасы мен өмір сүруге қолайлылығы; экономикалық миграция жұмыс күшіне, сұранысқа байланысты белгілі бір шекте тұрақты жүреді.

Саяси өзгерістерге байланысты экономикалық факторлар пайда миграцияны күшейтеді. Мысалы: 1990-1997 ж аралығындағы дағдарыстарға байланысты халықтың сыртқа көшуінің артуынан халық санының кемуі. Сонымен қатар саяси, діни, экологиялық жағдайлар мен соғыс әсер етеді.

Халықтың бір елді аумағының ішіндегі қозғалысын ішкі миграциядейміз. Ішкі миграцияға бір елді мекеннен екінші елді мекенге тұрақты қоныстандыру. Халықтың маусымдық қозғалысы және күнделікті бір елді мекеннен екінші елді мекенге барып келуін маятниктік миграцияға жатады.

Бір елден екінші елге қоныстануды сыртқы миграция дейміз. Ұзақ мерзімге бір елден екінші елге қоныс аударатын адамдарды эмигранттар дейміз. Бір елден екінші елге көшіп барып қоныс аударған адамдарды иммигранттар дейміз. (Мемлекетке кіру) .

Кез-келген қоныс аударушылар бұрын өзі тұрған тарихи отаны үшін әмигрант, көшіп барған ел үшін имигрант болып саналады. Адамдар бір елден екінші елге өз еркімен немесе зорлық арқылы қоныс аударуы мүмкін.

Миграция - бір елден бір елге қоныс аудару немесе мемлекет ішінде бір жерден екінші жерге қоныс аударуды айтамыз. Мемлекеттен басқа жаққа қоныс аударуды эмиграция, мемлекетке кіру - иммиграция деп аталады.

Эмигранттарды экономикалық, саяси, діни, босқындар ретінде де қарастырамыз. Оларды гастербайтерлер дейміз. Діни (соғыс), соғыс болып немесе ашаршылық жағдаймен босқындардын келуі, өз еліндегі саяси жағдай тұрақталған соң белгілі бір уақыт ішінде бір елге көшіп, кейін қайтадан көшіп кеткен адамдардың ара қатынасын сальдо миграция деп аталады.

ә) Көшіп кеткендерден көшетіндер артық болса, ол -теріс сальдо

б) Бір елге көшіп келетін адамдар көшетіндерден артық болатын болса, ол - оң сальдо

в) Сыртқы миграцияның болмауын нольдік миграция дейміз. Сальдо миграция көшіп келген, көшіп кеткен адамдардың саны арқылы есептеліп шығарылады.

Миграция тұрғылықты және уақытша болып бөлінеді. Жаппай қоныс аудару 1815 - 1945 ж Батыс Европадан АҚШ - қа 40 млн адам, Канадаға 20 млн, Австралия, Жаңа Зеландия, ЮАР, Аргентинаға қоныс аударды.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі қоныс аудару бағыты өзгерді. Қоныс аударушылар дамып келе жатқан елдерден дамыған елдерге өтті. Азияда соғыстан кейінгі жылдары 15 млн адам Батыс Европаға көшті. Европа мен Азиядан қоныс аудару соғыс жұріп жатқан елдер мен табиғи апат болған аудандардан қоныс аударушылар көбейді.

Ішкі қоныс аудару мынадай:

а) Ауыл мен қала,

ә) Игерілген аудандар мен игерілмеген аудандар арасында орын алды.