Тарихтың үздіксіздігі Мәдениет пен ретінде қоғамдық өркениеттің прогресті жоққа қарсы тұруы

Презентация қосу

О.Шпенглер теориясы
Тобы:ТХ 19-14
Орындаған:Султанкул Мағжан
Шпенглер Освальд (1880-1936)
(spengier) - неміс философы,
тарих философиясы мен мәдениет
философиясының негізін
қалаушылардың бірі. Бұл
теориялардың ішіндегі ең белгілісінің
бірі Освальд Шпенглердің (1880-
1936) «Еуропаның құлдырауы» атты
еңбегіндегі тарихи-морфологиялық
концепциясы еді. Ол дүниежүзілік
тарихты эволюциялық процесс
ретінде қарастырып, (Ежелгі дүние,
Орта ғасыр, Жаңа уақыт) оны,
белгілі-бір ландшафтта айқын
көрінетін өзіне тән меншікті түрі, ойы
бар, сонымен қатар, өзіндік өлімі бар
көптеген қуатты мәдениеттердің
спектаклі — деп есептеді.
Шпенглердің циклдік тұжырымдамасы "Еуропаның іңірі" атты
кітабында тұжырымдалды (1920). Циклдік тұжырымға:

Тарихтың үздіксіздігі Мәдениет пен
ретінде қоғамдық өркениеттің
прогресті жоққа қарсы тұруы;
шығару;
Өркениеттік прогресті қалыпқа сай түсінуден бас тарту және Батыстың
кері кетіп, азғындағанын мойындау. Шпенглер бойынша, мәдениет деп
ағзаға ұқсас (онда да сол өмірлік кезеңдерді өткереді: балалық, жастық,
ақыл тоқтату, қарттық) тарихи-мәдени тұтастық түсініледі.
Мәдениеттердің әрқайсысының әр нәрседен - тілден, өнерден,
мемлекеттен, ғылымнан және т.б. көрініс табатын өз жаны болады.
Мәдениеттен өркениетке өту ежелгі дәуірде б.д.д. IV ғ. болды, ал оның
құлдырап, жойылуы Рим дәуіріне сәйкес келеді. Еуропа өркениет
сатысына XIX ғ. өтті, Шпенглердің пікірінше, оның құлдырауы 2000 ж.
шамасына сай келеді. Шпенглердің идеялары қазіргі жаһандану
процестерін зерттеуде ерекше өзекті болып отыр.
Әрбір мәдениет өзіндік ерекшелікке ие болады, олардың негізі
әйтеуір бір материалды емес мәдениеттің прасимволы болып
табылады, бірақ, ондағы кескіндеме, музыка, сәулет, поэзия,
ғылыми ойлау ерекшеліктері арқылы көрсететін белгі —
символ. Осыған байланысты әрбір мәдениеттің табиғат, сандар,
уақыт туралы өзіне тән меншікті түсініктері бар болады.
Шпенглер айтқандай олардың әрбірінің «өзіне тән меншікті
психологиясы, адамдар білімінің өзіндік стильі, тіршілік
тәжірибесі болады
Шпенглер 8 дамыған, гүлденудің шегіне
жеткен мәдениетті анықтады:

Антикалық (аполлондық) Арабтық (сиқырлы) Египеттік

Вавилондық Үнді Қытай

Мексикалық Еуропалық (фаусттық)
Әрбір мәдениеттің өзіндік ішкі құрылымы берік қалыптасқан, тұйықталған, абсолютті түрде
қайталанбайтын денелерге ұқсайды. Тарихта 1200 — 1500 жыл өмір сүріп басқа мәдениет
түрлері пайдаланатын артына қыруар ескерткіш пен іздер қалдырып жоқ болып кетеді. Жалпы,
Шпенглер, мәдениетке тән сабақтастықты, адамзат мәдениетінің біртұтастығын, керек болса
өткен дәуірдің мәдениеттерін бір шама түсіну мүмкіндігін де жоққа шығарады.

Ол мәдениеттің жеті түрін айтады:

Египет Үнді Вавилон
Қытай Грек-рим Аполлондық-мая

Византия-араб
Мәдениеттің уақыт тарапынан
қанат жаю барысы, Шпенглердің
айтуынша, оның иілгіш
денелерінің қатайып
жансыздануымен, ыдыраған
құрылымның жеңілдетумен, Шпенглер үшін біртұтас әлемдік
әртектілікпен, үлкен мәдениет болуы мүмкін емес. Әр
біртектілікке өтумен, сонымен мәдениеттің өз тағдыры бар:
қатар, әр алуан органикалық «Адамзаттың ешқандай да
біртұтастықты, қиратушы жоспары, идеясы жоқ!».
күрестермен кездесе отырып, (Шпенглер О. Закат Европы. т.І.
механикалық біртұтастыққа М., 1993. С, 151.) Оның ойынша
өтумен тікелей байланысты. әрбір халық өз мәдениетін
Сайып келгенде, мәдениет жасауына қабілетті емес.
өзгере-өзгере өркениеттілікке
айналады.
Бүкіл адамзат тарихында өз мәдениетінің
үлгісін аяқтаған тек сегізі болды:
вавилондық, египеттік, қытайлық, үнділік,
антикалық (грециялық-римдік), арабтық,
батыс еуропалық және Майя халықтарының
мәдениеті. Осы тұрғылардан шықсақ
мәдениеттің бір түрлері ретінде қазақ
мәдениеті өзінің пайда болу сатысында
қалыптасып келеді.
Шпенглер өз зерттеулерін мынадай оймен аяқтайды: Еуропалық мәдениеттің
гүлденуі аяқталды. Ол өркениет фазасына енді және рух әлеміне және өнер
саласына енді өзіндік ештеңе бере алмайды. Әрбір мәдениеттің рухани сөнуінің
өзіне тэн ерекше тәсілі бар. Европалық мәдениеттердің артында не
эвристикалыққа, не көркем өнер өнімдеріне жатпайтын тек қана таза
экспансиялық қызмет қалды. Бірақ, мәдениеттердің бұл кезеңінің барлығына
ортақ белгілері және ең айқындары жатсыну, практицизм, мейірімсіздік,
рационалшылдық. Өмірдің тірі сезімінің орнына бұл жерде оны рационалды
негізде түсіндірумен алмастыруға тырысады, сол үшін де көптеген теориялар
жасалуда. Барлық өркениеттерде рухтанған жанды болмыс интеллектуалдықпен
ауыстырылады, ақшалар қоғамдық өмірдің негізіне айналады, мәдениет
эклектикалыққа, ал өнер жаңалықтары сенсациялық немесе жанжал түрімен
ығыстырылады. Шпенглерше еуропалық әлемнің барлығын өзінің жаңа
идеяларымен таң қалдырған Еуропаның құлдырауының апокалиптік бейнесі
осылайша аяқталмақ.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

ШПЕНГЛЕР ОСФАЛЬД ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ БАСТАУЛАРЫ

Мәдениет локализациясы

Семинар жоспары

Мәдениет және өркениет ұтымдарынын жалпы аныктамасы

Өркениеттер шайқасы

ДӘРІС Дін, мәдениет және қоғам

Материалдық және рухани мәдениет

Экономикалық тәрбие

ТАРИХ ФАКУЛЬТЕТІ

Мемлекеттің орталықтануы

Пәндер