Адам және оның құндылықтық әлемі: философиялық антропология, антропогенез және тұлға мәселелері

Адам және оның құндылықтық әлемінің

философиясы

Тобы:ТХ 19-14

Тексерген:Султанкул М. Б

Философиялық анропология қарастыратын мәселелер

Адам табиғаты мен мәннін;

Антропогенез -адамнның пайда болуын;

Адам санасының пайда болуы мен сананың мәнні;

Адамның психикалық әлемін,

Адамның жасырын рухани күшін;

Адмның тіршілік ету мәнін;

Өмірден кейінгі өлім мәселесін;

Әлеуметтік құбылыстарға деген адамдардың құндылықты қатынастары;

Адамның рухани дамуын;

Адамзат эволюциясының болашағын;

Адам өмірінің мәнін;

Адамның бостандығы мен жаупкершілігін;

Антропологиялық биоэтика мәселелерін және т. б.

Антропогенездің негізгі концепциялары

Теологиялық концепция (креационизм) адамды Құдай жаратты. Жаратылыс эволюция емес, Құдайдың бір мезеттік акті. (христиандық теология и т. б. )

Биологиялық концепция (дарвиннің эволюция теориясы) - адам табиғи жолмен адам тәріздес маймылдардан биологиялық эволюция заңдар негізінде пайда болды. (Ч. Дарвин, Ф. Энгельс, К. Маркс, В. Ленин, марксизм, позитивизм)

Адамның ғарыштық эволюция концепциясы - адам ғарыштық, биологиялық эволюция заңдары арқылы космостық және биологиялық организмдердің эволюциясының және Ғарыштық Ақыл нәтижесінде пайда болды. (Махатмы, Е. Блавтская, Ф. Л Дью, Е. Рерих және т. б. )

Адам тіршілігі ең басты сапа болғандықтан, оның үш компоненті бар:

биологиялық компонент тәндік, анатомиялық ерекшелік, жүйке жүйесі сияқты адам мүшелері мен денсаулығының күйін анықтайды;

психологиялық компонент адам психикасындағы ой, ақыл, сезім, елес, түйсік, мотив, ес сияқты мінездемелерін айқындайды;

әлеуметтік компонент моральдық принциптерді, құндылықтар жүйесін, әлеуметтік тәжірибені, адам шеберлігі мен икемділіктерін қоғаммен байланыста қарастырады.

Қазақ философиясының дүниетанымдық ізденістерінде адам болмысының этикалық жақтары: жақсылық пен жамандық, ізгілік пен зұлымдық, ерлік пен батырлық мәселесі, еріктілік пен бостандық мәселесі, ар-намыс, абырой категорияларын тереңінен қарастыру; адам мәселесі, оның өмірі мен тіршілік етуінің мәні туралы философиялық ой-тұжырымдарының мәні жоғары

Абай өзінің философиялық антропологиясында адамды дүниенің ең маңызды бөлігіне жатқызады, оның бойындағы асыл қасиеттерге былай сипат береді: Үш-ақ нәрсе - адамның қасиеті: ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек. Ағартушылық идеясы басым болған Абай нағыз адам болуды ұрпаққа өсиет еткен.

Абайдың өз шығармаларындағы негізгі ұстанған этикалық қағидасы-бұл «Адам бол!» деген үндеуі - ол ойшыл ақынның шығармашылығының өзегіне айналды. Абай үндеуінің этикалық мәні адамның өмірдегі міндеті мен рөлін жоғары бағалау. Адам - ақын көзқарасында ақыл-ойдың, адамшылықтың, еңбексүйгіштіктің және білімділіктің, достық пен махабаттың түгелдей көрініс табуы, жинақталуы. Ай мен күн - аспан әлемінің әшекейі, орман мен жемістер - таудың әшекейі, ал жердің сәні - адам. Абай үлкен мақтанышпен: «Адам деген даңқым бар!» деп жар салады

«Адам» түсінігі барлық адамдарға тән биологиялық, психологиялық, әлеуметтік аспектілерді қамтиды. Биологиялық түр мен әлеуметтік топтың жалғыз өкілі индивид. «Индивид» -«тұлғаға» өту жолындағы алғашқы баспалдық. Екінші баспалдақ «индивидуалдылық», оның мазмұнына жеке адамға тән (психофизиологиялық құрылым, қоғамдағы рөлі мен орны, іс-әрекетінің бағыты, т. б. ) қасиеттер кіреді. «Тұлға» дегенімізбелгілі-бір өмірлік мұраты, мәдени деңгейі, қоғам алдындағы өз құқығы мен міндетін білетін адам. Тұлға қоғам түсінігімен тығыз байланыста болады.