ЭЛИТАЛЫҚ МӘДЕНИЕТ

Дәріс №4 МӘДЕНИЕТ АНАТОМИЯСЫ

Дәріс сұрақтары

Мәдениет кеңістігі

Мәдениет нысандары

Дін мәдениеттің қасиетті түрі ретінде

Ғылым жаңа мәдени құбылыс ретінде

1. Мәдениет кеңістігі

Мәдени кеңістік - бұл белгілі бір қоғамдастықтың мәдени өмірінде болатын барлық нәрселердің жиынтығы. Бұл физикалық (ландшафт, климат, т. б. ) және символдық, рухани принциптерді (тіл, нормалар, әдет-ғұрыптар, т. б. ) біріктіретін коммуникативті кеңістік .

Мәдениет кеңістігі адам өмірінің биологиялық емес, мәдени қоймасы және қайнар көзі ретінде әрекет етеді. Ол кез-келген мәдени немесе табиғи фактіні танымдық, құндылық және реттеуші мағыналар беретін ішкі құрылымға ие .

Кешенді жүйені біріктіріп, қалыптастыра отырып, мәдени кеңістіктер олардың өзара әрекеттесуінің реттеушісі рөлін атқаратын әмбебап мәдени кеңістікті құрайды. Мәдени кеңістіктер біртектілік қасиетіне ие бола отырып, мәдени кеңістіктің ең маңызды ерекшелігін, оның плюрализмін ашады.

мәдени кеңістіктің қалыптасуы бірқатар белгілермен қатар жүреді

жеке алынған мәдени кеңістіктерде пайда болған мәдени фактілер жалпыға бірдей мәдени кеңістікке біріктірілген

мәдени кеңістік сонымен бірге ұлттық, мемлекеттік, корпоративті кеңістік, сонымен қатар әмбебап кеңістік болып табылады

мәдени кеңістікте қолданылатын заңдар жеке мәдени кеңістіктерге де қатысты болады

мәдени кеңістіктер бір-бірімен үнемі өзара әрекеттеседі, сонымен қатар мәдени тақырыптарда бірігуі немесе қиылысуы мүмкін

Мәдениеттің үш өлшемді моделі

Мәдени кеңістік - бұл көптеген мәдени құбылыстардың өзара сабақтасып, өзара әрекеттесуінен пайда болған кеңістік. Мәдени кеңістіктің физикалық ұқсастығын жалғастыра отырып, біз ондағы үш өлшемді бөліп қарастырамыз - әлеуметтік ақпараттағы мағыналардың негізгі түрлеріне сәйкес болады.

Мағынаның бұл түрлері: 1) білім; 2) мәндер; 3) ережелер.

2. Мәдениет формалары

Қазіргі қоғамда мәдениет келесі негізгі формаларда өмір сүреді:

) жоғары немесе элиталық мәдениет - элита жасаған және тұтынған бейнелеу өнері, классикалық музыка және әдебиет;

2) халық мәдениеті - ертегілер, әндер, фольклор, мифтер, дәстүрлер, әдет-ғұрыптар;

3) бұқаралық мәдениет - бұқаралық ақпарат құралдарының дамуымен бірге дамыған, бұқара үшін құрылған және бұқара тұтынатын мәдениет.

Элиталық мәдениет

Элиталық мәдениет дегеніміз - рухани ізденіс пен рухани дайындықты қажет ететін мәдениет.

Элиталық мәдениет - бұл жоғары мәдениет. Ол бұқараға қарсы және қоғамның ақсүйек топтарына арналған. Элиталық мәдениетте құндылықтар бұқаралықтан ерекшеленеді.

Элиталық мәдениет - бұл барлығына бірдей белгілі бір мәдениет емес.

Ол- өзін рухани ақсүйектер деп санайтын қоғамның артықшылықты топтарына арналған.

Элиталық мәдениет

Элиталық мәдениет бұқаралық мәдениетке жиі қарама-қайшы келеді, себебі ол мүлдем өзге қағидаттарға жатады. Егер қоғамның жалпы мәдениеті бұқаралық мәдениет үшін маңызды болса, элиталық мәдениет өзін элитаның мәдениеті ретінде көрсетеді.

Элиталық мәдениет жоғары моральдық және мәдени құндылықтардың қалыптасуына ықпал етеді, ал бұқаралық мәдениет төмен деңгейдегі қажеттіліктермен жұмыс істейді.

Халық мәдениеті

Халық мәдениеті әуесқой (бірақ деңгейі бойынша емес, шыққан тегі бойынша) немесе ұжымдық деп аталады. Оған мифтер, аңыздар, ертегілер, әндер, билер және т. б. Орындау тұрғысынан халық мәдениетінің элементтері жеке (аңызды көрсету), топтық (биді немесе әнді орындау), бұқаралық (карнавалдық шерулер) болуы мүмкін.

Фольклор - халықтың түрлі топтары жасайтын халық шығармашылығының тағы бір атауы. Фольклор - халық шығармашылығы, яғни аңыздар, қиссалар, ертектер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар және т. б.

Бұқаралық мәдениет

Бұқаралық мәдениет - [лат. massa - кесек, culture - өңдеу, тәрбиелеу] -

әртүрлі тарихи кезеңдерде мәдениеттің әлеуметтік жіктелуі процесі нәтижесінде азды-көпті көрініс табатын әлеуметтік мәдени құбылыстардың жиынтығы;

нақтылы белгілер мен мінездемелерге жауап беретін әлеуметтік феномен (жалпыламалыққа түсетін ауыртпалық, орташа семиотикалық тілдік нормаларға бағытталу, жаңа комуникациялық технологияларға сүйену, қызмет етудің коммерциялық мазмүны және т. б. ;

XX-XXӀ ғасырларда бұқаралық мәдениеттің кең етек жаюының басты себебі ақпараттандыру мен компьютерлендіруге байланысты. Мәдени өнімдерді тарату, көбейту, өңдеудің жаңа жағдайларында (баспа-көбейту техникаларының жаңаруы, радионың пайда болуы, кинематографияның дамуы, телехабарлардың таралуы, үн және бейне жазушы техникалық қүралдардың жетілдірілуі) ақпараттық-желілік жүйелердің даму қарқындылығы және әзара іс-әрекет принциптері ғылыми-техникалық қайта құрулардың түбегейлі өзгеруімен, технология саласында дамуымен сипатталады (компьютерлік желілердің құрылуы, спутниктік таралым, онлайндық тораптардың және Интернеттің пайда болуы) . Постиндустриалды қоғам мәдениеті бұқаралық және ақпараттық сипат алады.

Мәдениет компоненттері

Әр адам өзінің шығармашылық принципін әр түрлі жолмен жүзеге асыра алады, ал оның шығармашылық өзін-өзі танытуына жету түрлі мәдени нысандардың көмегімен жүзеге асады:

аңыз 2) Дін 3) өнер 4) ғылым

Бұл формалардың әрқайсысының өзіндік мағыналық және символдық жүйесі бар.

3. Дін мәдениеттің қасиетті түрі ретінде

Мәдениет - ішкі күйдің сыртқы суретті бедері. Ол - шектеулі. Мәдениет - шектеулі ғылымдардың, ұғымдардың бірі. Өйткені, ол адам болмысына байланысты. Мәдениет - шектеулі заттың шектеулі іс-әрекеті. Басқаша оның ешбір ғажайып, құпия белгісі жоқ. Газет, алфавит, үй, жол, фабрика, киім-кешек, ауқаттың неше түрі, осының бәрі - адамның қолынан шыққан, жасалған мәдениет түрі.

Ал, Мысалы, ай, жұлдыз, күн, бұлт, тал, су, адам, құрт-құмырсқа, жел, шөп, жануар, тау, жер, көк бұлар - адам жасаған мәдениет пе? Жоқ. Олар - Алланың жаратқаны.

Табиғат мифологиялық жаратылыстар - құдайлар мен жын-перілермен анимацияланған және адамға ұқсас әлем ретінде әрекет етеді.

Миф - ең көне құндылықтар жүйесі. Мәдениет мифтен логотипке дейін, яғни көркем әдебиеттен білімге дейін дамиды. Қазіргі мәдениетте өркениеттің дамуымен мифтің құндылықтары мен мұраттары архаикалық рөл атқарады, бірақ бұл бізге символдық ойлау құралдарын береді, идеялар арқылы қазіргі заманғы мәдениеттің құндылықтарын түсіндіруге мүмкіндік береді.

Дін мен мифтің айырмашылығы

Аңыз сияқты, дін адамның болмыстың негіздеріне қатысуын сезінуге деген қажеттілігін білдіреді.

Дін мен зайырлы мәдениеттің құндылықтары бір-біріне жиі қайшы келеді (мысалы, дүниетанымда немесе өмірдің мәнін түсінуде) . Діндегі басты нәрсе - табиғаттан тыс, құдайға, ғажайыпқа - ақылға қонымды емес нәрсеге сену.

Антикалық дәуірдегі әлем идеялары

Дүние туралы діни идеялар дәстүрлі түрде адамға деген құрмет пен ғибадат етуді қажет ететін жоғарғы, құдіретті және басқарылмайтын принцип ретінде әрекет ететін табиғаттың алғашқы адамдарын құдайландырумен байланысты.

Aдамзаттық шығуы туралы мифті антропология деп атайды

Ұзақ уақыт бойы дін табиғат заңдылықтарын білмейтін және белгісіз құбылыстардан қорқатын алғашқы адамдардың надандық жемісі деп сенген. Демек, әлем туралы ғылыми идеялардың дамуына байланысты дін жоғалып кетуі керек еді. Бірақ Ол - мәдениетте ерекше орын алды.

Діни мәдениеттің компоненттері

көркем шығармашылық элементтері (әдебиет, журналистика) ; діни оқу орындары; кітапханалар мен баспалар; діни философиялық және саяси ой; моральдық нормалар.

Діни сенімнің алғашқы формалары

Анимизм - рухтар мен рухтардың бар екендігіне, бүкіл табиғаттың анимациясына сену

Фетишизм - Белгілі бір заттың құдіретті қасиеті бар деп табынатын діни наным

Тотемизм - тайпа атауы мен белгісі, елтаңбасы, сондай-ақ тайпа ерекше культі бар жануардың атауы.

Діни сенімнің алғашқы формалары

Пантеизм - Құдай мен әлемді біріктіретін және анықтайтын философиялық ілім

Деизм - бұл Құдайдың бар екендігін және оның әлемді жаратқанын мойындайтын, бірақ табиғаттан тыс және мистикалық құбылыстардың көпшілігін жоққа шығаратын философиялық және діни бағыт. Монотеизм - тек бір құдайдың болуы немесе Құдайдың бірегейлігі туралы діни түсінік

Әлемдік діндер

Буддизм

Христиандық

Ислам

Әлемдік діндер

Әлемдік діндердің бірі - буддизм діні б. д. д. VI ғасырда ежелгі Үндістанда пайда болған көне діндердің бірі болып табылады. Қазіргі уақытқа дейін ол Оңтүстік, Шығыс-Оңтүстік, Шығыс және Орталық Азияға кеңінен таралды. Будда дінін ұстанатындардың бір бөлігі Еуропада, Солтүстік және Оңтүстік америкада өміР сүреді.

Ислам - Христиандықтан кейін дүниеде көп таралған дін. «Ислам» сөзі «бейбітшілік», (Алланың заңдарына) «мойынсыну, бағыну» болып табылады. Ал шариғат терминологиясында «ислам» - толық мойынсыну, Алланың алдында парыздарды орындау, одан басқа құдайларға табынбау болып есептеледі.

Христиан діні - біздің дәуіріміздің 1 ғасырының екінші жартысында кіші Азияда пайда болды. Христиан діні (гр. Χριστός, Khristos, cөзбе-сөз аудармасы мәсіхтелгендер) . Христостың өмірі мен Жаңа Өсиеті іліміне негізделген монотеистік дін.

4. Ғылым жаңа мәдени құбылыс ретінде

Ғылым (лат. scientia - білім) - уақыт пен кеңістікте бар, зерттеуге болатын шынайы нақты нәрселердің заңдары мен қағидаларын, тәртібі мен құрылымын объективті түсіндіретін, эксперимент пен бақылауға негізделіп, математикалық есептеуді қолданып, жүйелі түсінік қалыптастыратын таным саласы.

Мәдени құбылыс ретінде ғылым туралы алғаш сөйлегендер ХVІІІ ғасырдың ағартушылары болды. Олар ғылыми білім мен білімнің мәдениетке қосқан үлесін өте оң бағалады және олардың әлеуметтік прогресс туралы ілімінің маңызды сәтін құрады. .

Ғылым тарихы - ғылыми білімнің тарихи дамуын зерттеу болып табылады.

Ғылымның дамуы адамзат ақыл-өрісініӊ, жалпы интеллектуалды дамуының қалыптасуыныӊ бір ажырамас бөлігі болды. Сол себепті ғылымның дамуы келесі процесстермен тікелей байланысты:

Сөйлеу қабілетінің қалыптасуы;

есептеудіӊ дамуы;

Өнердің пайда болуы;

Жазуды қалыптастыру;

Ұқсас жұмыстар

Мәдениеттің атқаратын қызметтері

КҮРІШТІҢ ТҰҚЫМ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

АЛЬФА банк

Модернизм және авангард

Қазақстанның ақпарат нарығы

Жылдам графикалық дизайн

Шетелдік кофехана жабдықтарын өндірушілер