Элементтердің валенттілігін жазу

Презентация қосу

«Химиялық
элементтердің
валенттілігі »
Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға элементтердің валенттілігі
туралы мағлұмат беру

ә) дамытушылық: элементтердің валенттілігін анықтау;
қосылыстардың формуласын құрастыру;
қосылыстардың құрылымдық формуласын құрастыру
біліктерін дамыту, өздігінен жұмыс істеуге және өз
білімін бағалап тексеруге баулу;

б) тәрбиелік: ізденімпаздық, жауапкершілік, ұйымшылдық
қасиеттерін тәрбиелеу.
Сабақ жоспары
I. Оқушыларды сабақтың мақсатымен таныстыру
II. «Ой шақыру» кезеңі: сұрақтар қою арқылы және
тірек–сызба бойынша үй тапсырмасын тексеру:
III. Ұғыну кезеңі. Валенттілік туралы түсінік
IV. Қосылыстағы элементтің валенттілігін анықтау
алгоритмімен танысу
V. Екі элементт атомдарынан құралған қосылыстың
формуласын құрастыру алгоритмі
VI. Қосылыстардың құрылымдық формулулары
туралы түсінік
VII. Cабақты қорытындылау
«Ой шақыру» кезеңі
«Cен білесіңбе?»

1 нұсқа сұрақтары:
Заттар қандай бөлшектерден құралған?
Атомдармен мен молекулалардың айырмашылығы қандай?
Химиялық элемент дегеніміз не?
Жай заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.
2 нұсқа сұрақтары:
Күрделі заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.
Химиялық формула анықтамасы; мысал келтіріңдер.
Индекс, коэффициент дегеніміз не?
Химиялық реакция дегеніміз не?
«Химиялық диктант»

1 нұсқа. Келесі элементтердің таңбаларын
жазыңдар:
магний, хлор, фтор, қорғасын, қалайы, бром,
кальций, алтын, фосфор, күкірт
.
2 нұсқа. Келесі элементтердің атауларын
жазыңдар:
Mn, Ba, Li, Hg, N, Si, K, Fe, Ag, C
«Химиялық диктант»
ЖАУАПТАР

1 нұсқа:
Mg, Cl, F, Pb, Sn, Br, Ca, Au, P, S

2 нұсқа:
марганец, барий, литий, сынап,
азот, кремний, калий, темір, күміс,
көміртек
«Кім жүйрік?»

1 нұсқа.
Келесі қосылыстардың
молекулалық массасын анықта:
K2SО4, Са(NО3)2
2 нұсқа.
Келесі қосылыстағы элементтердің
массалық үлестерін анықта: Nа2SО4
«Кім жүйрік?»

Жауаптары
1нұсқа:
K2SО4 - 174, Са(NО3)2 -164
2. нұсқа:
Nа - 32, 39%, S - 22,54%,
О – 45,07%
Валенттілік туралы түсінік

Тапсырма:
HCl , H2O, NH3, CH4 қосылыстарының
сандық және сапалық құрамын
салыстырыңдар.
Молекулалардың қандай ұқсастығын
байқадыңдар?
Молекулалардың айырмашылығы
неде?
Мәселенің шешімін табыңдар

Не себептен әртүрлі
атомдар сутектің әртүрлі
атом санын қосып алады?
Мәселені талқылау бйынша
қорытынды жасау:

Қосылыс тузгенде атомдар басқа
атомдардың, өзіне тәң, белгілі бір
санын ғана қосып алады. Бүл
қабілет “валенттілік” деп аталады.
Валенттілік сөзі латын сөзі valentia –
күш деген мағынасын білдіреді
“Валенттілік” терминін
Э.Франкленд 1853 ж. енгізген

Валенттілік – химиялық элемент атомының басқа
химиялық элемент атомдарының белгілі бір санын қосып
алу қабілеті.
Валенттік химиялық элементтің таңбасының үстінгі жағына
рим сандарымен жазылады.
I I I II I III I IV

HCl H2O H 3N H4C
Сутек атомының валентігі I, ал оттек атомының валенттігі
II тең
Валенттілігі өзгермейтін элементтердің валенттігін
тұрақты, ал валенттілігі өзгеретін элементтердің
валенттігін айнымалы деп аталынады.

Тұрақты валентті элементтер
I валетті элементтер: H, Li, Na,
К, Rb, Cs, F, Ag
IІ валетті элементтер: О, Be,
Mg, Ca, Sr, Ba, Zn, Cd
IІІ валетті элементтер: B, Al
Айнымалы валентті элементтер

I және ІІ валетті : Cu, Hg. Мысалы: Cu2О, CuО
IІ және ІІІ валетті : Fe, Co, Ni. Мысалы: FeО, Fe2О3
IІ және IV валетті: Sn, Pb, C. Мысалы: СО, СО2
IІІ және V валетті : P, As. Мысалы: Р2О3, Р2О5
II, IV және VІ валетті : S. Мысалы: Н2S, SО2, SО3
II, III және VІ валетті : Cr. Мысалы: CrО, Cr2О3, CrО3
II, IV, VI және VII валетті : Mn.Мысалы: MnО, MnО2,
MnО3, Mn2О7
I, III, V және VII валетті : Cl, Br, I. Мысалы: Cl2О, Cl2О3,
Cl2О5, Cl2О7
Қосылыстағы элементтің валенттілігін анықтау
алгоритмімен танысу

Валенттілікті анықтау заңдылығы:
Молекулада бір элементтің барлық
атомдарының валенттіліктерінің
саны екінші элементтің барлық
атомдарының валенттіліктерінің
санына тең
Элементтің валенттілігін анықтау
алгоритмі

1. Қосылыстың формуласын жазыңдар H2S, Cu2O
2. Валенттігі белгілі элементтің валенттігін белгілеңдер
I II
H2S Cu2O
3.Валенттігі белгілі элементтің валенттігін оның атомының санына көбейтіңдер
(Ix2=2),(IIx1=2)
2 2

I II
H2S Cu2O
4.Алынған санды валентігі белгісіз элементің атомдарының санына бөліңдер.
Алынған жауап ізделінген валенттік болып табылады (2:1=II),(2:2=I)
2 2

I II I II
H2S Cu2O
Қосылыстардағы элементтің
валенттілігін анықтаңдар

1 нұсқа:
SiH4, CrO3, H2S, CO2, CO, SO3
2. нұсқа:
HBr, Cl2O5, Cl2O7, РН3, K2O, Al2O3
Жауаптары

IV I VI II I II IV II II II VI II
1 нұсқа: SiH4, CrO3, H2S, CO2, CO, SO3

I I V II VII II III I I II III II
2 нұсқа: HBr, Cl2O5, Cl2O7, РН3, K2O, Al2O3
Екі элементтен құралған қосылыстың
формуласын құрастыру алгоритмі
1. Элементтердің символдарын жазу РО
V-II
2. Элементтердің валенттілігін жазу
PO
3. Валенттілік сандарының ең кіші орта еселігін
VxII= 10
анықтау

10 : V = 2,
4.Анықталған ЕКО санын элементтердің
10 :
валенттілігіне бөліп элементтердің атомдарының
II = 5;
қатынасын анықтау. Қатынасын білдіретін сандар
P:О=2:
элементтердің индекстері болып табылады

5. Элемент символдарының қасына индекстерін Р2О5
жазу
Қосылыстардың формулуларын
құрастырыңдар

II I III I V II III II VII II
1нұсқа: CaCl PCl NO CrO ClO

VI II II I III I VII II III II
2-нұсқа: СrO BaCl AlH MnO PO
Жауаптары

1нұсқа:
CaCl2 PCl3 N2O5 Cr2O3
Cl2O7
2-нұсқа:
СrO3 BaCl2 AlH3 Mn2O7
P2O3
Қосылыстардың құрылымдық
формулaлары

Құрылымдық формула – молекуладағы
атомдардың байланысу тәртібін анықтайды.
Атомдардың арасындағы байланыс саны
сызықшамен белгіленеді.
III II IV II
Fe2О3 О=Fe-О-Fe=О SO2 O=S=O
VII II
Cl2O7 O=Cl-O-Cl=O

O O
Cабақты қорытындылау

1. Оқушылармен сұрақ-жауап жүргізу:
Біз сабақ барысында қандай мәселені шештік?
Қандай қорытындыға келдік?
Валенттілік ұғымына анықтама беріңдер.
Сутек атомының валенттілігі неге тең?
Оттегінің валенттілігі?
2. Оқушылардың білімін бағалау.
Үйге тапсырма

Н.Нурахметов т.б.,Химия -8
оқулығы
§11-12; №3 34 бет;
№3-4 36 бет

Ұқсас жұмыстар

Химиялық элементтердің валенттілігі

Химиялық элементтердің салыстырмалы атомдық массасы

Химиялық формулалар

Зат формуласы Зат атауы

Химиялық байланыстың (типтері), валенттілік, тотығу дәрежесі

Ковалентті байланыс жай зат молекулалары

Реакцияға қатысқан қажетті заттардың массасын, зат мөлшерін есептеу

ТОТЫҒУ - ТОТЫҚСЫЗДАНУ РЕАКЦИЯСЫ

Топ өнері

АДАМ ОРГАНИЗМІНДЕГІ ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕР

Пәндер