Бизнес модель

«Инженерлік кәсіпкерлік және маркетинг» кафедрасы

«Инженерлік кәсіпкерлік, маркетинг және

бизнес-жоспарлау» пәні

5 дәрістің тақырыбы: Бизнес-модель құру.

Дәрістің жоспары:

Бизнес-модель ұғымы.

Инновациялық бизнес-моделдер.

Бизнес-моделдің трансформациясы.

4. Бизнес-модель канвасы.

Бизнес-модель ұғымы.

БИЗНЕС-ИДЕЯНЫ БИЗНЕС-МОДЕЛЬГЕ АЙНАЛДЫРУ ПРОЦЕСІ

Мүмкіндіктердің екі түрі:

нарықтың мүмкіндіктері және компанияның мүмкіндіктері

Нарықтың мүмкіндіктері мен қажеттіліктері,

кәсіпкердің мүмкіндіктері

Идеяның құрамдас бөлігінің

коммерциялық бағалау

Бизнес модель

Бизнес-модель - бұл компанияның пайда табуға арналған жоспары. Ол бизнес сататын өнімдерді немесе қызметтерді, анықтаған мақсатты нарықты және күтетін шығындарды анықтайды.

Бизнес-модель дегеніміз - белгілі бір нарықта белгілі бір кәсіпті тиімді жүргізудің жоғары деңгейлі жоспары. Бизнес-модельдің негізгі компоненті құндылық ұсынысы болып табылады. Бұл компания ұсынатын тауарлар мен қызметтердің сипаттамасы және олардың тауарлар мен қызметтерді бәсекелестерінен ерекшелендіретін түрде идеалды түрде ұсынылған клиенттер мен клиенттер үшін не үшін қажет.

Даму жолындағы жаңа бизнесте тек инвестиция тарту, оның талантын тарту және басқару мен қызметкерлерді ынталандыру үшін ғана бизнес-модель болуы керек.

Құрылған кәсіпорындар өздерінің бизнес жоспарларын жиі қайта қарауы және жаңартып отыруы керек немесе олар болашақтағы трендтер мен қиындықтарды болжай алмайтын болады. Инвесторлар оларды қызықтыратын компаниялардың бизнес-жоспарларын қарап, бағалауы керек.

Бизнес-модель құрудағы жиі кездесетін қате - бұл бизнестің пайдасы болғанға дейін оны қаржыландыруға кететін шығындарды дұрыс бағаламау.

Өнімді енгізуге кететін шығындарды санау жеткіліксіз.

Компания кірістер шығындардан асып кетпейінше бизнесті жүргізуге мәжбүр.

Бизнес-модель-бұл қосымша құнды (пайда) құру логикасын көрсететін бизнестің тұжырымдамалық моделі.

Компанияның немесе жобаның бизнес-моделі келесі негізгі сұрақтарға жауап беруге мүмкіндік береді:

біздің тұтынушылар кімдер?

Қандай өнімдер / қызметтер біз тұтынушыларымызға үсіна аламыз?

Біздің бәсекелестерден ерекшелегіміз қандай?

Біз қалай пайда табамыз?

Зерттеушілер М. Джонсон, К. Кристенсен және Х. Кегерман ұсынған модельге сүйене отырып, кез-келген бизнес-модельдің төрт негізгі элементін шартты түрде ажыратуға болады:

Құнды ұсыныс.

2. Пайда формуласы.

3. Негізгі ресурстар.

4. Негізгі процестер

БИЗНЕС-МОДЕЛЬДІҢ НЕГІЗГІ ЭЛЕМЕНТТЕРІ

2. Инновациялық бизнес-моделдер.

Бизнес-модель кез келген компанияда бар, бірақ, егер компания төрт аспектінің кем дегенде екеуін өзгертсе ғана, яғни нарықта қабылданған әрекеттерден тыс іс-қимылдар жасаса, ол инновациялық болып табылады.

Егер компания өнімді емес, нақты бизнес-модельді жетілдірсе, ол 6%-ға анағұрлым табыстырақ болатынын көрсетті. Әлемнің ең жаңашыл 25 компаниясының 14-і инновациялық бизнес-модельдерді пайдаланады. Егер компания бизнес-модельді өзгертсе, одан кейін 60% пайда көбейеді.

Инновациялық бизнес модель

Бизнес модель кез келген компанияда бар, бірақ, егер компания төрт аспектінің кем дегенде өзгертсе ғана, яғни нарықта қабылданған әрекеттерден тыс іс-қимылдар жасаса, ол иновациялық болып табылады.

Элемент

Экономикалық мәні

Жаңа әуе кемелерінің бір үлгідегі паркі

Қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу шығындары қысқартылады. Қызметкерлерді қосымша оқытудың қажеті жоқ

Ауысып отырусыз қысқа қашықтыққа тікелей ұшу

Ауыстырып отырғызу билеттің құнын жоғарылатады.

Екінші дәрежелі әуежайларға ұшу

Екінші дәрежелі әуежайлардағы алымдар төмен

Ұшақтардың ауада ұзағырақ болуы

Айналымдылығы жоғары: ұшақ әуеде ұзағырақ болған сайын, компания әуежайларда алымдарды аз төлейді және жолаушылардың көбірек санын тасымалдауға болады

Сайт арқылы билеттерді тікелей сату

Билет сататын персоналға арналған шығындарды қысқарту. Сатып алушы билетті компанияның сайтында өз бетінше рәсімдейді

Барлық қосымша қызметтер бөлек төленеді

Тамақтану, багаж (қол жүгінен басқа), салондағы орынды таңдау бөлек төленеді

Қатарлар арасындағы қашықтықты қысқарту және тек бір қызмет көрсету сыныбы есебінен отыратын орындардың саны көбірек

Артқа түсірілмейтін арқалықтары бар орындықтар, қатарлар арасындағы қашықтықтардың аздығы, тек бір қызмет көрсету сыныбы отырғызу орындарының санын арттыруға мүмкіндік береді, демек, бір рейстен кіріс көбірек болады.

Ұшақтағы кеңістікті оңтайландыру және оны жарнамаға пайдалану

Ұшақтың барлық ішкі кеңістігі серіктестердің жарнамалық материалдарын орналастыру үшін қолданылады. Креслолардың арқаларында қалташалардың, терезелерде перделердің болмауы ұшақты жинап-тазалау уақытын қысқартады және сәйкесінше оның әуежайда тұрып қалу уақыты да қысқарады.

3. Бизнес-моделдің трансформациясы.

Бизнес-модель трансформациясы

Негізге ала отырып бизнесті өзгертуге және оны табысты етуге болатын бизнес-модельдерді трансформациялауға арналған 55 шаблон бар.

Қазір инновациялық бизнес-модельдің 5 үлгісін ғана толығырак қарастырамыз.

Ұстара мен оның жүзі

Фримиум

Делдалдардан бас тарту

Өзіне-өзі қызмет көрсету

Жазылу

4. Бизнес-модель канвасы.

lean Startup дегеніміз не?

Бизнес-модельдің канвасы қалай құрылатын қарамай тұрып, жаңа ұғым - үнемшіл(немесе Lean startup) стартапы енгізу керек.

Lean Startup - бұл үнемшіл өнідірс тұжырымдамасы.

Стартап төтенше белгісіздік жағдайында әрекет етеді және іске қосу кезінде мұны ескеру қажет.

Дамудың бастапқы кезеңінде қателіктер арқылы үйрену және негізін қалаушылардың гипотезаларын барынша тез тексеру үшін стартап икемді болып калуы қажет, яғни ірі салымдар мен шығындарды болдырмау қажет

1. Бизнес-модель канвасы.

Lean Startup құралдарының бірі - бизнес-модельдің канвасы (business model canvas) немесе lean canvas. Бұл бизнес жұмысының негізгі компоненттері мен процестерін көрсететін көрнекі сызбасы.

Александр Остервальдер жасаған Business Model Canvas бизнесті бір парақта қарапайым және көрнекі түрде салуға көмектеседі.

Шаблон бизнестің басты элементтеріболып табылатын 9 блоктан тұрады. Олар мәтіндер, стикерлер, суреттер немесе видеоларды пайдалана отырып толтырылады.

БИЗНЕС-МОДЕЛЬ (Александр Остервальдер)

8. Маңызды серіктестер

7. Маңызды іс-әрекеттер

1. Құнды ұсыныстар

4. Тұтыну

шылармен қарым-қатынас

2. Тұтыну

шылар сегменті

6. Маңызды ресурстар

3. Өзара әрекеттесу арналары

9. Шығындар құрылымы

5. Қаржылық тұрақтылық

1 блоктың сипаттамасы.

Блок атауы

Негізгі сұрақтар

Сипаттамасы

1. Құнды ұсыныстар

Біз қандай құндылықтарды тұтынушыға ұсынамыз? Клиенттерімізге қандай мәселелерді шешуге көмектесеміз?

Біз қандай қажеттіліктерді қанағаттандырамыз?

Әрбір тұтынушы сегментіне қандай тауарлар мен қызметтерді ұсына аламыз?

Құндылықты құрайтын кейбір элементтертұтынушыға арналған өнім немесе қызмет:

Жаңалығы.

2. Өнімділік.

3. Тапсырыс жасау.

4. Дизайн.

5. Бренд / мәртебе.

6. Бағасы.

7. Шығындарды қысқарту.

8. Тәуекелдерді азайту.

9. Қол жетімділік.

10. Пайдалану ыңғайлылығы

Блок атауы

Негізгі сұрақтар

Сипаттамасы

2Тұтынушылық

сегменттер

Біз құндылықты кім үшін жасаймыз?

Біз үшін қандай клиенттер маңызды?

Тұтынушылық сегменттердің негізгі түрлері:

1. Жаппай нарық. Тұтынушылық тауарларды ұсынуға қатысты бизнес-модельдер тұтынушылық сегменттер арасында ешқандай айырмашылық жасамайды.

2. Тауашалық нарық. Тауашалық нарықтардың Бизнес-модельдері арнайы тұтынушылық сегменттерге бағытталған.

3 Бөлшек сегменттеу. Кейбір бизнес-модельдер нарық сегменттерін бөліп көрсетеді, олар қажеттіліктері мен қажеттіліктері бойынша аздап ерекшеленеді.

4. Көпсалалы кәсіпорын. Көп салалы бизнес моделі бар ұйым әртүрлі қажеттіліктері мен қажеттіліктері бар екі түрлі тұтынушылық сегменттерге қызмет етеді.

5. Көпсалалы платформалар. Кейбір ұйымдар екі немесе одан да көп өзара байланысты Тұтынушылық сегменттерге қызмет көрсетеді

2 блоктың сипаттамасы.

Блок атауы

Негізгі сұрақтар

Сипаттамасы

3. Өзара әрекеттесу арналары

Біздің тұтынушылық сегменттеріміздің өзара әрекеттесуінің қандай арналары болды?

Біз қазір олармен қалай қарым-қатынас жасаймыз?

Біздің арналар бір-бірімен қалай байланысты?

Олардың қайсысы тиімді?

Қандай неғұрлым тиімді?

Негізгі тарату арналары:

Тікелей (сауда агенттері, интернет арқылы сату, фирмалық дүкендер) .

Жанама (серіктестік дүкендер, көтерме саудагерлер) .

Сату кезеңдері:

Ақпараттық. Тұтынушының біздің компанияның тауарлары мен қызметтері туралы хабардар болуын қалай арттырамыз?

Бағалау. Клиенттерге компаниямыздың құнды ұсыныстарын бағалауға қалай көмектесеміз?

Продажный. Біз клиенттерге белгілі бір тауарлар мен қызметтерді сатып алу мүмкіндігін қалай ұсынамыз?

Жеткізу. Клиенттерге құнды ұсыныстарымызды қалай жеткіземіз?

Постпродажный. Клиенттерге сатудан кейінгі қызметті қалай қамтамасыз етеміз?

3 блоктың сипаттамасы.

Блок атауы

Негізгі сұрақтар

Сипаттамасы

4. Тұтынушылармен қарым-қатынас

Әрбір тұтынушы сегменті қандай қарым-қатынасты күтеді?

Қандай қатынастар орнатылған?

Олар қандай шығындарды талап етеді?

Олар бизнес-модельдің жалпы схемасына қалай біріктірілген?

Клиенттермен қарым-қатынас түрлері:

Жеке қолдау.

Өзіне-өзі қызмет көрсету.

3. Автоматтандырылған қызмет көрсету.

4. Қоғамдастық.

5. Бірлесіп құру

4 блоктың сипаттамасы.

Блок атауы

Негізгі сұрақтар

Сипаттамасы

5. Кіріс ағыны

Клиенттер не үшін төлеуге дайын?

Қазіргі уақытта олар не үшін төлейді?

Олар қалай төлейді?

Олар қалай Төлегенді жөн көреді? Әрбір кіріс ағыны жалпы пайданың қандай бөлігін алады?

Бизнес-модельде табыс ағындарының екі түрі болуы мүмкін:

1. біржолғы мәмілелерден түсетін кіріс; 2. мерзімді төлемдерден тұрақты кіріс, құнды ұсыныстар үшін клиенттерден алынатыннемесе сатудан кейінгі қызмет.

Кірісті құру әдістері:

Активтерді сату.

2. Пайдалану ақысы.

3. Жазылымды төлеу.

4. Жалдау / рента / лизинг.

5. Лицензия.

6. Брокерлік пайыздар.

7. Жарнама

5 блоктың сипаттамасы.