Геномика - тірі ағзалардың геномдарын зерттейтін ғылыми бағыт

Тақырыбы: Геномика, протеомика және метаболомика

Орындаған: Кенжебек Ә.

Тобы:107 Б,

Мамандығы: Жалпы Медицина

Қабылдаған: Максутова А. М

Мазмұны:

Ⅰ. Кіріспе

Ⅱ. Негізгі бөлім:

2. 1 Геномика

2. 2 Протеомика

2. 3 Метаболомика Ⅲ. Қорытынды

Ⅳ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Геномика - бұл организмнің бүкіл геномын зерттеу.

Протеомика - бұл ақуыздардың құрылымы мен қызметін және ақуыздардың жасушалық процестерге қалай әсер ететінін түсіну үшін жасушада көрсетілген ақуыз жиынтығын зерттейтін молекулалық биологияның бір саласы.

Метаболомика - Метаболомика - бұл жасушаларда, биофлидтерде, ұлпаларда немесе организмде болатын метаболикалық процестерді зерттеу. Ол жақсы аналитикалық және статистикалық құралдарды қолдана отырып, жасушалық метаболиттердің идентификациясы мен мөлшерін қамтиды.

Негізгі бөлім:

Геном деп хромосомалардың гаплоидты жиынтығындағы генетикалық материалды айтады.

Геномика - тірі ағзалардың геномдарын зерттейтін ғылыми бағыт. Геномиканың негізгі мақсаты түрлі ағзалардың геномдарындағы нуклеотидтердің орналасу ретін анықтап, геномдағы жеке учаскелердің ролі мен қызметін және олармен бақыланатын белгілерді анықтау. Осыған байланысты геномиканы кейде кері генетика деп атайды.

Геномика

Геномиканың ғылыми бағыт ретіндегі қалыптасуы молекулалық биологияның дамуымен және тұқым қуалау материалын зерттеудің жаңа молекулалық - генетикалық әдістерін ойлап тауып, тәжірибе жүзінде қолданумен байланысты.

Геномды зерттеуге алғаш бастама берген АҚШ- тың энергетика Департаменті болды. 1986 ж. осы энергетика Департаменті адам геномын зерттеуді бастауға ұсыныс жасады.

Адам геномы жобасы бойынша жүргізілген зерттеулердің негізгі нәтижелері

1. Адам геномында 3 миллиард азотты

негіздер бар.

2. Орташа мөлшердегі адам гені 3000

нуклеотидтен тұрады. Адам геномының

мөлшері кең көлемде ауытқиды.

3. Адам гендерінің 50 % артығының

қызметі әлі де белгісіз.

4. Адам геномындағы азотты негіздердің орналасу

реті түгелімен дерлік барлық адамдарда белгілі.

5. Геномының 2 % жуығы, яғни 3-ға жуық ген адамда белоктардың синтезін бақылайды.

Адам геномы жобасы бойынша жүргізілген зерттеулердің негізгі нәтижелері

6. Белоктарды кодтамайтын, қайталанатын нуклеотидтер жүйесі адам геномының

50 % жуығын құрайды.

7. Қайталанатын нулеотидті жүйелер тікелей

тікелей қызмет атқармайды деп

жорамалданады, бірақ олардың хромосома

Құрылысы мен оның динамикасына қатынасы

болуы мүмкін. Тіршілік барысында, қайталанатын жүйелер қайта құрылу арқылы геномды өзгертіп,

жаңа гендердің орын алмастыруына себеп

болуы мүмкін.

Адам геномы жобасы бойынша жүргізілген зерттеулердің негізгі нәтижелері

8. Адам белоктарының 40% дан

артығы дрозофила мен құрттардың

белокатрына ұқсас келеді.

9. Адам гендері геномының кездейсоқ аймақтарында шоғырланып, кодталмайтын

ДНҚ-ның ірі учаскелерін өзара бөлініп тұрады.

10. Адамның ең ірі деген бірінші хромосомасында гендердің ең көп мөлшері шоғырланған, олардың саны - 2968,

Ал жыныстық Y хромосомадағы гендердің саны өте аз - 231.

Адам геномы жобасы бойынша жүргізілген зерттеулердің негізгі нәтижелері

11. Көптеген аурулар мен патологиялық

Жағдайларға себеп болатын гендер

Анықталып, олардың нуклеотидтік жүйелері белгілі болды.

12. Зерттеушілер адам геномынан ДНҚ-ның бір-

бірінен тек бірғана нуклеотиді бойынша ажыратылатын 3 миллионға жуық

нүктесін тапқан.

Геномдық зерттеулердің іс жүзінде қолданылмалы

Маңызды бағыттарының бірі гендерді ауруларды

Емдеуге немесе генотерапияға пайдаланудың мүмкіндігі болып табылады.

Протеомика

Протеом - бұл жасушадағы, ұлпадағы немесе ағзадағы ақуыздардың жиынтық жиынтығы. Сондықтан протеомика - бұл организмнің протеомасын зерттеу. Протеомикада

белоктардың әртүрлі сипаттамалары

талданады. Сондықтан протеомика

негізінен белоктардың құрылымы, бағыты,

қызметі, ақуыздардың өзара әрекеттесуі, модификациясы, қолданылуы және

маңыздылығына назар аударады.

Сондықтан қазіргі уақытта протеомика

саласында көптеген ғылыми жобалар

жүргізілуде

Метаболомика

Метаболомика - бұл жасушадағы, ұлпадағы

немесе организмдегі барлық метаболиттерді

зерттеу. Оған әр түрлі алдыңғы қатарлы аналитикалық және статистикалық

құралдарды қолдана отырып, жасушалық метаболиттердің идентификациясы мен сандық құрамы кіреді. Метаболомика маңызды зерттеу болып табылады, өйткені ол

организмдегі зат алмасуға қатысты

ақпаратты ашады.

Метаболомика

Метаболизм реакциясының субстраттары мен өнімдерін зерттеу үшін метаболизм аналитикалық платформа ретінде масса спектрометриясын қолданады. Масс-спектрометрия нәтижесінде метаболиттер мен олардың шоғырлануы жасушалардың немесе тіндердің нақты биохимиялық күйін көрсетеді. Демек, метаболизмді организмнің молекулалық фенотипінің ең жақсы көрінісі деп санауға болады. Бұған қосымша метаболизмді протеомиканың жалғасы ретінде қарастыруға болады, өйткені метаболиттердің көпшілігі ақуыз болып табылатын ферменттердің қызметі нәтижесінде пайда болады.