Эмоционалды күйіну синдромының профилактикасын жасау

Орындаған:Мендибаева Дина

Эмоционалды күйіну

Эмоционалды күйіну (ағылш. Burnout) түсінігі психологияда ұзақ мерзімді өзіндік дәрменсіздік, қажу, әрекетсіздік, күйін білдіреді. [1]

Бұл терминді 1974 ж. американдық психиатр Дж. Х. . Фрейденбергер кәсіби көмек кезіндегі толық эмоционалды атмосферада клиенттер мен пациенттермен қарқынды және тығыз қарым-қатынаста болатын сау адамдардың психологиялық жағдайларын сипаттау үшін еңгізген.

Бұл - тұлғаның айналасындағы қарбаласқа бейімделе алмау және эмоциялық тұрақтылықты сақтай алмау салдарынан

туындайтын кәсіби дерт. Ағзаның күш-қуатын қалпына келтіріп үлгермеуі жүйке жүйесінің әлсіреуі мен

қажуына жеткізеді, ол психосоматикалық аурулардың пайда болу алғышарты

1981 ж. А. Морроу кәсіби күйіп кету алдындағы қызметкердің ішкі жағдайын бейнелейтін эмоциялық

бейне ұсынды: «тұтанып, бықсып жатқан психологиялық өткізгіш иісі». Кәсіби күю жағымсыз эмоциялардың ішке жиналып қалуынан, оларды уақтылы босатпау салдарынан туындайды. Оның сыртқы

көріністеріне шаршағыштық, жүдеп немесе толып кету, ұйқысы қашу, денсаулығының төмендеуі, тыныс

алуының ауырлауы, демігу, жүрегі айну, құсқысы келу, басы айналу, тершеңдік, дірілдеп-қалшылдау, қан

қысымының көтерілуі, созылмалы аурулардың асқынуы, жүйкенің сыр беруі жатады [

К. Маслачтың «Эмоциялық күю»

Кәсіби күйзеліс келесі эмоциялық белгілер арқылы көрінді: шын жүректен қуана

алмау, пессимизм, жеке өмірінде де, жұмыста да ештеңеге қызықпау, жанның қасаңдануы, бейжайлық,

шаршағыштық, кейде тіпті фрустрация жағдайы, дәрменсіздік, агрессия, мазасыздықтың артуы, ойдың

шашыраңқылығы, депрессия, өзін кінәлі сезіну, жанұшыру, жүйкенің «жылауы», кәсіби перспективаның

жоқтығы, үміттің өшуі, сенімсіздік, өзін де, өзгені де «байқамау», сүреңсіздік, жалғыздық сезімі.

ЭМОЦИОНАЛЬДІ КҮЙІНУ СИНДРОМЫ ҮШ АНЫҚТАМА БОЙЫНША АНЫҚТАЛАДЫ

Эмоциональді шаршау (кәсіптік жұмысты атқару кезінде дамитын эмоциональді бос күй, шаршау мағнасын білдіреді) .

Деперсонализация (басқалардан шектетілу, салқынтық өзінің жұмысындағы басқа объектілерге тітіркену пациентке, клиентке, оқушыларға және т. б. ) . Бұндай өзгерістер арте немсе кеш бокса да шиеленіс тутыруы мүмкін.

Кәсіптік жетістіктердің редукциясы (кәсіптік отрада жеке басының сауаттылығын сезіну, өзінің кәсіптік жетістіктерін төмендету) .

Эмоционалды күю синдромының таралуы

30-90 пайизға дейін дәрігерлер

Мұғалімдер

психологтар

әлеуметтік жұмыскерлер

Құтқарушылар

құқық қорғау органдарының жұмыскерлері

Белгілері

Аурудың симптоматикасы дереу емес, бірте-бірте көрінеді. Эмоциялық күйзеліс синдромына сәйкес келетін ескерту сигналдарына назар аударған жөн. Сіз психо-эмоционалды мінез-құлқын мүмкіндігінше тезірек қайта қарауыңыз керек, өзіңізді жүйке бұзылуына жол бермеу үшін оны уақытында түзетіңіз.

Эмоциялық жанудың синдромы адам ағзасының көптеген ауруларға, әсіресе, бронх демікпесі, псориаз және т. б. сияқты созылмалы ауруларға осал етеді.

Өздерінің эмоционалды жағдайын жеңілдету үшін кейбіреулер алкогольді асыра пайдаланып, есірткіге үйреніп, күнделікті ысталған темекі санын көбейтуге тырысады.

Эмоциялық белгілер маңызды. Кейде бұл эмоциялардың жетіспеушілігі немесе шектен шығуы, өзін алуы, пессимизм, бас тарту сезімі және жалғыздық. Немесе керісінше, тітіркендіргіш және агрессия, истерика, сілкіністер, концентрацияға қабілетсіздік. Жұмыстың мүмкін еместігі сезілмейді, пайдасыз. Қызметкер ұстанымға сәйкес келмеу үшін негізді себептерсіз жұмысқа келмеуі мүмкін.

Негізгі 12 белг

Жүдеу, шаршау.

2. Психосоматикалық асқыныстар.

3. Ұйқысизтық.

4. Тұтынушыларға қатынас бойынша негативті жағдайлар.

5. Өзінің жұмысы бойынша негативті жағдайлар.

6. Өзінің міндеттерін менсінбей орындау.

7. Психостумуляторлартың көлемінің жоғарлауы (темек, кофе, алкоголь, дәрілер) .

8. Тәбетінің төмендеуі немсе аса тойып жеу.

9. Негативті өзін бағалау.

10. Агрессивтіліктің күшеюі.

11. Енжарлықтың күшеюі

. 12. Өзін кінәлі сезіну.

Дж Гринберг теориясына эмоционалды күйзеліс туралы назар аудару керек, оның дамуы бес кезеңге бөлінеді:

Стресс теориясының тұрғысынан эмоциональді күйіну синдромының үш фазаны

Эмоциональді күйіну синдромының себептері

Негативті әкімшілік факторлар: -

жұмыс күштемсі

-уақыт тапшылығы

-бір мөлшердегі жұмыс күштемсінің көп болуы

-көлем көрсеткіштерін орындамаған жағдайда қорқыту арқылы жетекшілік көрсету -

кәсіптік және жеке қолдаутың болмауы

-кәсіптік дайынтықтың жеткіліксіз болуы

-жас мөлшері және жұмыс өтілі.

Негативті әлеуметтік факторлар: науқас және оның туыстарының медицина қизметкерлерін сыйламауы еңбек ақысының аз болуы; кәсіптік өсу мүмкіндігінің төмен болуы; толық дом алу мүмкіндігінің болмауы;