Ферменттің құрылысы

Презентация қосу

Орындаған: Вебер Л, Қазымова Д
Тобы: Лабд-21
Тексерген: Кунакбаева Ж.Б
Ферменттер (латынша fermentum- ашу
немесе enzym, en-ішкі, zyme-ашытқы) тірі
ағзада түрлі биохимиялық реакцияларды
белсендіруші, биологиялық катализатор.
Ферменттер химиялық табиғаты жағынан
ақуыз, протеиндер-ақуыз, ақуызды емес
простетикалық топпен байланысқан жоғары
молекулалы қосылыс.
Алғашқы кристалл фермент уреазаны
1926 ж американдық биохимик Д.Самнер
алған.
Ферменттің құрылысы

1. Апофермент – ақуыз
денесі (ақуыздық бөлігі)

2. Каталитикалық орталық

3. Субстраттық орталық
4. Ақуыздың активті бөлігі
5. Аллостериялық
(реттегіш) орталық
Ферменттің белсенді орталығы
Фермент молекуласының субстратпен тікелей тиісіп жанасатын
бөлігін ферменттің активті орталығы деп аталады;
Активті орталық бүйір радикалында функционалды тобы бар амин
қышқылдарының қалдықтарынан түзіледі. Күрделі ферменттерде
активті орталыққа металл иондары мен коферменттер де кіреді.
Реакцияласуға қабілетті топтары бар амин қышқылдары:
1) цистеин,құрамында сульфгидрлік тобы –SH бар;
2) серин, гидроксильдік -OH тобы бар;
3) гистидин, имидазол сақинасы бар;
4) аспарагин мен глутамин қышқылдары құрамында екінші
карбоксильдік -COOH топ бар;
5) триптофан, құрамында индол сақинасы;
6) гидрофобты амин қышқылдары, олардың құрамында субстраттың
полярсыз учаскесіне жақын гидрофобты (полярсыз) бүйір топтар
болады.
Активті орталық кеңістік пішінді, ол ферменттің полипептидтік
тізбегінде бірінен-бірі қашық орналасқан жеке амин қышқылдарының
өзара жақындасуынан пайда болады.
Аллостерлік орталық
“Аллостерия” (грек. Allo - басқа, stereos -
орын) деген термин “басқа жермен
байланысты” не “басқа орталықпен
байланысты” деген мағынаны береді.
Екі немесе одан да көп суббөліктен тұратын
ферменттердегі өзінің катализдік
орталығынан тыс, молекула бетінде қосымша
байланыстырушы бөлігі аллостерлік
орталық болады. Мұндай ферменттер
аллостерлік ферменттер деп аталады.
Ферменттердің аллостерлік эффекторлары:
субстраттар немесе реакция өнімдері,
нуклеотидтер (АМФ,АТФ), амин қышқылдары,
металл иондары, сутегі иондары.
Ферменттер
Ферменттер

қарапайым
қарапайым күрделі
күрделі

рибонуклеаза, пепсин,
рибонуклеаза, пепсин,
трипсин, химотрипсин,
трипсин, химотрипсин, Апофермент
Апофермент Кофермент
Кофермент
папаин, амилазалар,
папаин, амилазалар, (ақуызды
(ақуызды бөлігі)
бөлігі) (ақуызсыз бөлігі)
(ақуызсыз бөлігі
гидролаза классы
гидролаза классы

Пиридиндік, флавиндік,
Пиридиндік, флавиндік, ТП
ТП
кобамидтік, пиридоксинді
кобамидтік, пиридоксинд
фолаттық, ацетилдеу
фолаттық, ацетилдеу (А)
(А)
липой қышқылы,
липой қышқылы, Q
Q
коферменттері
коферменттері
Екі компонентті ферменттердің
апоферменті :
ферменттің субстраттық арнайылығын
қамтамасыз етеді.
КОФЕРМЕНТІ: КАТАЛИЗДІК АЙМАҚТА
ОРНАЛАСЫП ФЕРМЕНТТІҢ ӘСЕР ЕТУ
АРНАЙЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕДІ.

Кофермент құрамына кіреді:
витаминдер
нуклеотидтер
метал иондары
гем.
Катал - бұл ферменттердің активтілігін көрсететін өлшем
бірлік.
Фермент молекуласының бір секундта өзгеріске ұшырататын
субстрат санын катал деп белгілейді (1моль/с).

ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ӘСЕР ЕТУ
МЕХАНИЗМІ 3 САТЫДАН ТҰРАДЫ:
1. ФЕРМЕНТ- СУБСТРАТ
КОМПЛЕКСІНІҢ ТҮЗІЛУІ
2. РЕАКЦИЯ ӨНІМІ-ФЕРМЕНТ
КОМПЛЕКСІНІҢ ТҮЗІЛУІ
3. РЕАКЦИЯ ӨНІМІНІҢ
ФЕРМЕНТТЕН БӨЛІНУІ.
ФЕРМЕНТТЕРДІҢ НОМЕНКЛАТУРАСЫ
МЕН ЖІКТЕЛУІ
СУБСТРАТ АТЫ + “АЗА”= ФЕРМЕНТ АТАЛУЫ
ЛАКТОЗА+ АЗА= ЛАКТАЗА

КАТАЛИЗДЕЙТІН РЕАКЦИЯ АТЫ+”АЗА”=
ФЕРМЕНТАТАЛУЫ
ГИДРОЛИЗ + “АЗА” = ГИДРОЛАЗА
ДЕКАРБОКСИЛДЕНУ +”АЗА”= ДЕКАРБОКСИЛАЗА

ТРИВИАЛЬДЫ АТАЛУЫ- ПЕПСИН ТРИПСИН ......
Реакция арнайылықтарына қарай барлық белгілі
ферменттер 6 класқа жіктеледі:
1. Оксидоредуктазалар – тотығу-тотықсыздану
реакцияларын тездетеді.
2. Трансферазалар – атомды немесе атомдар тобын бір
заттан екінші затқа тасымалдайды.
3. Гидролазалар – судың қатысуымен күрделі заттардың
жай заттарға дейін ыдырауын катализдейді.
4. Лиазалар – күрделі заттарды судың қатысуынсыз
ыдыратады.
5. Изомеразалар – изомерлену реакцияларын
катализдейді.
6. Лигазалар немесе синтетазалар – АТФ-ті пайдалану
арқылы синтездеу процестерін жүргізеді.
**** *** ****** ****

* *** **

***** **

*****
******** * **
*****
*****

***** ***
****

****
***

*****
с у б с т р а т
к а т а л
м е т л и о н д а р ы
т р а н с ф е р а з а
а п о фе р м е н т
г и др о л а з а
1 .ФЕРМЕНТ ӘСЕР ЕТЕТІН ЗАТ?
2 ФЕРМЕНТТЕРДІҢ АКТИВТІЛІГІН КӨРСЕТЕТІН
ӨЛШЕМ БІРЛІК?
3. КОФЕРМЕНТ ҚҰРАМЫНА КІРЕДІ?
4.ФУНКЦИОНАЛДЫ ТОПТАРДЫ ТАСЫМАЛДАУШЫ?
5. ФЕРМЕНТТІҢ АҚУЫЗДЫҚ БӨЛІГІ?
6. СУДЫҢ ҚАТЫСУЫМЕН КҮРДЕЛІ ЗАТТАРДЫҢ ЖАЙ
ЗАТТАРҒА ДЕЙІН ЫДЫРАУЫН КАТАЛИЗДЕЙДІ?

Ұқсас жұмыстар

Ферменттердің жалпы қасиеттері

Белоктар биохимиясы

Ферменттер әсерінің теориясы

Фермент препараты

Коферменттердің құрылысы мен биологиялық функциясы. Изоферменттер. Мүше-спецификациялық ферменттер

ФЕРМЕНТТІҢ БӨЛІНУІ

Ферменттің активті орталығы

Ферменттер атаулары

Коферменттердің түрлері

Ферменттер мен коферменттер жайлы

Пәндер