Жібек жолымен араб

Презентация қосу

әл–Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
Университеті

Факультеті: Медицина және Денсаулық Сақтау
Кафедрасы: Қоғамдық Денсаулық Сақтау
Мамандығы: Қоғамдық Денсаулық Сақтау 1-Группа

СОӨЖ
Тақырыбы: Ұлы Жібек Жолы
Орынд
Жабасов Нұртай
Тексерг
Айтенова Альфия

Алматы 2020 жыл
«Жібек Жолы» (Ұлы «Жібек
Жолы»)
• Қытайдың Ши-ан деген жерінен • Оның Қазақстан жерін кесіп өтетін
басталып, Шыңжаң, Орталық тұсында, VI ғасырдан бастап екі
Азия арқылы Таяу бағыт: Сырдария және Тянь-Шань
Шығысқа баратын керуендік жол жолдары бағыттары кең
бағыты. Атауды алманиялық өрістелген. Бірінші жол Қытайдан
ғалымдары Ф. фон Рихтһофен (F. басталып, Шығыс Түркістан
von Richthofen) бен А. Һерман (А Қашқар арқылы Жетісуға, содан
Hеrman) 19 ғасырда ұсынған. Ұлы Сырдарияны жағалап, Арал
Жібек жолы - адамзат өркениеті маңынан әрі қарай Батыс елдеріне
жасағын тарихи ескерткіштердің өткен.
бірі. Біздің дәуірімізден бұрынғы II
ғасырдан басталған бұл жол,
Еуропа мен Азияның-Батыс пен
Шығыстың арасын жалғастырған
көпір болған.
• Халықаралық сауда жолының тарихы б.з.б. 3-2
мыңжылдықтардан, Шығыс Түркістаннан Иран,
Мысыр, Қытай мен Сирияға лазурит пен нефрит
тасудан басталады. Б.з.б. 138 жылы Қытайдан
император У-дидің Батыстың беймәлім елдеріне
(күн қайда батса, сол жаққа) жіберген елшілік
керуені жолға шығады. Ол алғаш рет Қытайдан
Орталық Азияға тіке жол тартты. Сапар
барысында сауда үшін қолайлы жолдар
анықталды. Бұл жолдар Ұлы Жібек жолының
негізін қалады.

• Уақыт өте келе Орталық Азия мен Қытай Жібек Жолы тарихы
арасындағы сауда-саттық нығайды. Қытайдан
шыққан керуендер солтүстік Тянь-Шань
тауларына бағыт алып, Орталық Азияны кесіп
өтіп, ары қарай Подсамудария, Хорасан арқылы
Месапатамимен Жерорта теңізіне жететін.

• Тарих ғылымында б.з.б. II ғасырды Ұлы Жібек
жолының тұрақты жұмыс істеуінің басталуы деп
есептеу қабылданған. Қытай елшісінен кейін
іле-шала бұл жолмен Батысқа жібек керуендері
жүрді. Рим мен Византия, Үндістан, Иран, Араб
халифатынан осы елдерде өндірілетін тауарлар
тасылды. Ұлы Жібек жолының маңызы —
халықтар мен мәдениеттерді жақындастырып,
өзара байытуында болды. Ұлы Жібек жолы
Ұлы Жібек жолы туралы 10 мәлімет
• 1.«Жібек жолы» термині кейіннен • 6.Жібек жолы арқылы көп жағдайда жүзім мен
енгізілген, ал жолдың өзі ежелгі. «Жібек мақта, жылқылар мен азықтық дақылдар
жолы» терминін неміс географы жеткізілді.
Фердинанд Рихтофен 1877 жылы енгізген. • 7.Ұлы Жібек жолының пайда болуының
Ол бұл сауда жолы туралы Қытай туралы арқасында қолөнер шеберлері жаңа өнер
жазған кітабында айтып өткен болатын. түрлерін игерді. Шеберлер темірден жасалған
бұйымдарды жасау ісін Шығыстан, ал шыны
• 2.Аталуына қарап бұл жолды қандай да бір жасау ісін Батыстан үйренді.
мықты магистраль деп ойлайсың. Алайда, • 8.Қытай аңыздарында жібек жіпті ең алғаш
тарихшылар айтып өткендей, Ұлы Жібек болып Си Линг-чи патша ханым алған елінген.
жолы үлкен ағашқа ұқсайды, себебі оның Аңызға сүйенсек, патша ханым шай ішіп отырған
көптеген бағыттар болған. Осылайша, кезде оның шыныаяғына ағаштан жібі шығып
сауда айналымы көптеген қалаларды тұрған құрт түсіп кетеді. Сөйтіп, патша ханым
қамтыды. құрттың жібін тарқатып алып, осылайша
алғашқы жібек жіп алынады.
• 3.Ұлы Жібек жолының қашықтығы 12 000
• 9.Тасымалдың қарқындылығы Жібек жолындағы
шақырымды құрады. Сондықтан
кейбір қалалардың арнайы уақыт кестесін
саудагерлер мұндай қашықтықты толық белгілеп отырғанын дәлелдейді. Мысалы,
жүріп өтпеген. Көп жағдайда олар керуендер Қытайдың Лоян қаласынан алдыңғы
ауысумен жүріп, жолдың ортасында өз керуеннің шыққанына бір апта өткеннен кейін
тауарларын ауыстырып алып отырған. бірақ қозғалған.
• 4.Қытай императорының сауда жасайтын • 10.Бүкіл Еуразия арқылы саяхаттаған
серіктестерді іздеу үшін жіберген арнайы саудагерлер технологиялар, діни ілімдер туралы
дипломатиялық керуені Қытайға 13 айтып, мәдениетімен бөліскен. Сапарға
саудагерлер ғана емес, жазушылар,
жылдан кейін бір-ақ оралған. жауынгерлер де, ғалымдар да аттанған. Ұлы
• 5.Жібек жолы сүрлеуін жылқы салған. Жібек жолының тарихы өте көне. Еуропа осы
бағытпен жүріп өткен саяхатшылардың
Жібек сауданың басты түрі Тауарлар
болды. Жібек алтынмен
бірге халықаралық валюта
міндетін атқарды. Оны
патшалар мен елшілерге
тарту етті, жалдамалы
әскерге жалақы және
мемлекеттік қарыздардың
өтеуі ретінде төледі.
Жібек өзінің жұқа,
әсемдігінің арқасында
алыс жерлерге
тасымалданатын негізгі
тауар саналды. Сонымен
қатар иіссу, тәтті
тағамдар, женьшень мен
маталар, бояу, бағалы
тастар, аң терісі, алтын,
күміс құймалары сияқты
бұйымдар да тасылды.
Жібек жолымен араб
Ұлы Жібек жолындағы сауда

• Жібек жолы бағытымен
өткен керуен саудасы
пайда әкелумен қатар,
үлкен қауіп-қатерге де
толы еді. Сол себепті
көпестер жолға жалғыз
емес, қарулы адамдардан
тұратын ірі керуендермен
шықты. Керуендер жүк
артылған бірнеше
жүздеген малдан
құралды. Олармен бірге
саудагерлер,
аудармашылар,
нөкерлерін ерткен
елшілер, дін
таратушылар да сапар
шекті.
Жібек жолындағы қалалар

• Ортағасырлық авторлардың деректері мен археологиялық
қазба жұмыстары Жібек жолы бойындағы халықаралық
сауданың IX ғасыр мен XIII ғасырдың басында ерекше
дамығандығын айғақтайды. Испиджаб, Кедер, Отырар,
Тараз, Науакент, Баласағұн қалалары ірі сауда
орталықтары саналды. Осы кезеңде Шу, Талас және
Сырдария алқаптарында қала орталықтары қалыптасты.
Бұл қала орындары Арал бойындағы құрғақ, шөлейт
аймақтарда жақсы сақталған. Ұлтаралық және дінаралық
төзімділік, өзге халықтың салт-дәстүріне құрметпен қарау
Ұлы Жібек жолы бойындағы қалалардың басты ерекшелігі
болды.
Ұлы Жібек жолының та рихи маңызы

• Ұлы Жібек жолының тарихында оны • Жол бағыттарында қалалар мен тұрақтар,
түркі мемлекеттері толықтай дерлік сауда орталықтары ғана емес, ғылым мен
бақылауда ұстаған үш кезең болды: VІ- мәдениет ошақтары да орналасты. Мәселен,
ХІІІ ғасырдың басындағы түркі Отырар ұлы ғұлама әл-Фарабидің отаны.
Жібек жолы бойымен діни наным-сенімдер,
қағанаттарының; XIII ғасырдың екінші тауарлар және олардың өндірілуі туралы
ширегі мен XIV ғасырдағы Монғол ақпарат, атап айтқанда, жібек, түрлі түсті
империясының; XIV ғасырдың үшінші шыны, қағаз, оқ-дәрі т.б. дайындау тәсілдері
ширегі мен XV ғасырдың басындағы Әмір таралды.
Темір мемлекетінің бақылауындағы
• Жібек жолымен қытайлықтар бүкіл әлемге
кезеңдер.
өздерінің ойлап тапқан жаңалығы — қағазды
Ұлы Жібек жолы мыңдаған шақырым таратты. Қағаз өндірісі Қытайдан Орталық
қашықтықты қамтыды. Саудагерлердің Азияға келді. Ол жерден қағаз Батысқа тарап,
көпшілігі жолдың ұзақтығынан бұрынғы жазу материалы пергамент пен
тауарларын жарты жолда ауыстырып папирусты ығыстырып шығарды. Адамдар
алуға тырысты. мен идеялардың еркін қозғалыста болуы аса
көрнекті энциклопедияшы ғалымдар, ақындар
• Жібек жолы түркі бөлігінің халықаралық мен философтар және олардың мектептерінің
саудада маңызы зор еді. Ұлы Жібек жолы пайда болуына ықпал етті. Әбу Райхан әл-
сауданың дамуына, көптеген Бируни мен Ибн Синаның (Авиценна)
қалалардың пайда болуына, өркендеуіне еңбектері бүкіл Шығыс әлемі және Батыс
жол ашты. Бұл жол мемлекеттердің Еуропа медицинасына зор әсер етті. Қытай
қалыптасуында, әлемдік өркениеттің мен Үндістанға теңіз жолы ашылмас бұрын
дамуында үлкен рөл атқарды. Шығыс Ұлы Жібек жолы Орта Азия, Оңтүстік
пен Батыс мәдениеті арасындағы Қазақстан және Жетісу арқылы бүкіл
байланыстырушы көпір саналды. Еуропаға өтіп, XV ғасырға дейін жұмыс істеді.
Ұлы Жібек жолындағы сауда керуені
Қорытынды - «Жібек жолы» бағдарламасы

• Бағдарламаның негізгі мақсаты — Ұлы Жібек жолы
бағыттарымен жүзжылдықтар бойы елдер мен халықтар
арасында байланыстың, сауда қатынастары мен өзара мәдени
ықпалдастықтың болғанын ашып көрсету. Бағдарламаның іске
асырылуын түрлі мамандардан құралған халықаралық ұйымдар
қадағалап отырады.
• Ұлы Жібек жолының маңызды бөліктерінде бірқатар ғылыми
семинарлар өткізілді. Бағдарламаның «Ұлы Жібек жолы» атты
қорытынды конференциясы Парижде ұйымдастырылды. Онда
үлкен көрме ашылды. Көрмеде Орталық Азия халықтарының
бірегей мәдени жетістіктері көрсетілді.
• Қазақстан Бірінші Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен
жүзеге асқан Батыс Еуропа — Батыс Қытай жолының Қазақстан
жері арқылы өтетін бөлігі мыңдаған шақырымды құрайды. Ұлы
Жібек жолы XXI ғасырда да бүкіл адамзат назарын өзіне
аударуда.
• Пайдаланылған әдебиеттер: Бакина Н.С., Жанақова Н.Т.
Қазақстан тарихы.

Ұқсас жұмыстар

Ұлы жібек жолы арқылы тараған діндер

Түркі мәдениеті мен өркениеті және олардың Ұлы Жібек жолы халықтарының мәдениеті дамуындағы мәдени - өркениеттік рөлін айқындау

Көшпелі мәдениет

XІ-ХІІ ғғ. Қазақстан жеріндегі отырықшы және көшпелі отырықшы және көшпелі мәдениет

Ұлы Жібек жолының тарихи мен дамуы

ТҮРКІ МӘДЕНИЕТІ МЕН ӨРКЕНИЕТІ

ТҮРКІ МӘДЕНИЕТІ

Мұсылман мәдениеті

Ұлы жібек жолы

Ежелгі Қытай мәдениеті. Даосизм - байырғы Қытай философиясындағы негізгі бір бағыт

Пәндер