Адамның танымдық мүмкіндіктері және білім табиғаты туралы Демокриттің ілімі

Презентация қосу

Тарихтың даму
аясындағы ғылым.
Көне дәуір кезеңі
Жоспар:

1. Атомистер ілімі – классикалық нартурфилософияның
едәуір дамыған формасы ретінде.
2. Левкипп, Демокрит және әлемнің механистік моделін
құру. Адамның танымдық мүмкіндіктері және білім
табиғаты туралы Демокриттің ілімі.
3. Ғылыми теориялық ойлауда шексіздік проблемаларының
алғаш қойылуы. Зенон, Парменид. Қазіргі математикада
Зенонның апорилері.
4. Ғылым және оның белгілеуінің Платондық және
Аристотелдік көзқарастардың ерекшеліктері.
5.Антикалықтың фундаменталдық ғылыми программалары:
атомистік, математикалық.
6.Қорытынды
Атомистер ілімі – классикалық
нартурфилософияның едәуір дамыған
формасы ретінде

Антикалык дәуірдегі екінші ғылыми
программа атомизм программасы болады.
Ол грек философиясы ғурыптарының
қорытындысы болды, Оның негізін
салушылар Левкипп пен Демокрит болды.
Бір қарағанда атомизм ілімі аса күрделі де
емес. Табиғаттағы мүмкін барлық
өзгерістердің механикалық себебі —
атомдар қозғалысымен түсіндіріледі.
Табиғи қүбылыстардың себебі, табиғаты
физикалық жағдайлар, оны жер бетінен
іздеу керек деп қарастырды. Бұл ойлау
тарихында бүтін нәрсенің жағдайын жеке
бөлшектер қасиеті арқылы тусіндіретін
ғылыми программа болды. Яғни барлық
өзгерістер себебі атомдар қозғалысы
делінді. Жаңа уақыттағы барлық
әлеуметтік, психологиялық, физикалық
теориялар осылай түсіндірілді.
Тіршіліктің шығуы Демокрит табиғи заңдылықтардың салдары деп
түсіндіреді. Бұл жерде ешқандай да жоғары күштердің әсері жоқ. Барлық
тіршілік иелері, оның ішінде өсімдіктердің де жандары бар. Жандар шыққан
қайнар көз бар тіршілікті тудырған-жылылық. Жандар әр түрлі болады.
Космостық жаны жоғары деңгейде емес одан гөрі жануарлардың жаны
жылылықты көбірек қабылдағандықтан әлде қайда жоғарырақ. Ал адамның
жаны болса, ол ең жоғары сатыда тұр, себебі, онда жылумен қоса от та бар.
Демокриттің іліміне ақылды жан – «сана» ұғымы мен синонимдес ұғым.
Ғылыми теориялық ойлауда шексіздік
проблемаларының алғаш қойылуы.
Зенон, Парменид. Қазіргі математикада
Зенонның апорилері

Элей мектебінің көрнекті өкілдері Парменид пен Зенон болмыс
туралы мәселені жан-жақты талдады. Дүниені екіге болді бірі –
сезімдік заттар дүниесі, екіншісі – сезімнен тыс дүние.
Болмысты ойлау арқылы білуге, түсінуге, сырын ашуға болады.
парминид : «болмыс бар, ал болмыс емес жоқ» - деп, «Ойлау
мен болмыс бір» деп тұжырымдады. Болмысты өзгермейтін,
қозғалмайтын процесс деп қарады.
Зенон болмыстың өзермейтін, қозғалмайтындығын
түсіндіру үшін апорийлерін пайдаланды. Ол үшін төрт дәлелге
сүйенді. 1-ші – қозғалыс ешбір ақиқатқа ие бола алмайды,
өйткені қозғалушы дене өзінің нысанасына жету үшін алдамен
жарты жолға жету керек, ал оған жету үшін оың жартысына
жектуі керек, сөйтіп қайталана береді. 2-ші – қозғалысты
сезімдік арқылы анықтау оңай болғанымен, ой арқылы, кеңістік
пен уақыт арақатысында анықтау өте қиын. «Ахиллес пен
тасбақа». 3-ші – «ұшып келе жатқан жебе тыныштықта тұр»
қозғалыс пен тыныштық диалектикасын анықтау. 4-ші –
Платонның филосоиялық ілімінің
орталығы эйдос (идея)
теориясы болды. Платон бойынша
идея адам ақылымен байланысты ұғым
емес. Идея барлық заттардың негізі,
мәні, себебі. Ол объективті, тәуелсіз,
салыстырмалы емес, денесіз, мәңгі,
сезімдік қабылдауға келмейтін, тек
ақыл арқылы танылатын бастама.
Таным теориясында Платон
идеалистік позицияны ұстанды. Оның
идея туралы ілімі оның таным ілімімен
ұштасып жатыр. Платон сезімдік
танымды рационалды танымнан бөліп
алды. Сезімдік танымның пәні
материалды әлем деп алып, оны мәнсіз
екінші дегейлік деп қарастырып, ол тек
болмыс болып көрінетін шынайы емес
болмыстан хабардар еткізеді. Ақиқат,
шынайы таным – бұл идеялар әлемінне
ену, тану, оны ақылмен тану
Аристотельдің ілімі бойынша-дүниенің көзі, тұтқасы, түп негізі-
заттық нәрсе. Табиғат мәңгі қазғалыстағы, өзгерістегі
материалдық заттардың жиынтығынан тұрады. Дүниені тану
деген-еі әуелі табиғи құбылыстарды білу деген сөз. Зат туралы
түйсік, елес, ұғым болу үшін ең әуелі сол бізден тыс тұрған заттың
болуы қажет.
Аристотель-жанды, жансыз табиғат жөніндегі ғылымдарды
жасауға көп ат салысқан философ.
Аристотельдің жаратылыстану жөніндегі пікірлері оның
философиялық идеяларымен ұштасып жатады.
Арситотель қозғалыс жөнінде ілім тудырды, бұл ілімнің негізгі
қағидалары теріс болғанымен, ғылыми механиканының бастамасы
болды деп айтуға болады.
а
і.т
ТоАнтикалықтың фундаменталдық ғылыми программалары:
а
м
б
и
и
ғс
ит
қі
к
ү
б
ы
л
ы
с
т
а
р
д
ы
ң
с
е
б
е
б
і,
Қортынды
Антикалық ғылым – адамзат ойының қызықты
да, жарқын беттерінің бірі. Философиялық және
ғылыми идеялар, концепциялар, теориялар
көбінде қазңргң ғылымның іргетасы болып
табылады. Олардың кейбіреулері
үшмыңжылдықтың барысында талқыланып,
шешілді, пікір таластар тудырды, бірақ әлі де
шешімін тапқан жоқ.
Антикалық дүниенің негізгі үш ғылыми
программасы осындай. Ғылымның әрі қарай
өзгеруі мен дамуы осы үш программамен байла-
нысты болды. Бул программада табиғи
заңдардың математиканы қолдануы болмады,
олар жеке-жеке дамыды, табиғи қубылыстарды
қайталап көрсете алатын тәжірибе жетілмеді.

Ұқсас жұмыстар

Таным субъектісі және объектісі

Философиялық мәселелердің жеке табиғаты

Классикалық философия

Демокрит тәжірибесі

Таным термині

Аристотель философиясының ізбасарлары

Ортағасырлық Батыс философиясы

ТАНЫМНЫҢ ОБЪЕКТІСІ МЕН СУБЪЕКТІСІ

Философиядағы таным мәселесі

Эстетика және өнер

Пәндер