Жеңіл өнеркәсіп

СӨЖ Қазақстандағы жеңіл және тамақ өнеркәсібінің шикізат қоры. Қазақстандағы даму деңгейі.

Орындаған: Бекарыс Майгүл

Тексерген: Мылқайдаров Ә. Т.

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

География және табиғатты пайдалану факультеті

- 140 мыңнан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етеді.

Жеңіл өнеркәсіп

Жеңіл өнеркәсіптің мақсаты - тұрғындарды әдемі, әр алуан, ең бастысы тиімді - жоғары сапалы киіммен және аяқ киіммен камтамасыз ету.

Жеңіл өнеркәсіп саласы азық-түлік тауарларын тұтынудан кейінгі екінші орында. Дүние жүзінде жеңіл өнеркәсіп өнімдерін шығаратын елдердің басында Үндістан, Қытай елдері тұр.

Дамуының күрделі технологияларға тәуелді еместігі;

Көп қаржы салуды қажет етпейтін сала;

Жеңіл өнеркәсіптің басқа өнеркәсіптерден ерекшелігі:

Жеңіл өнеркәсіп салалары шикізат көзі және тұтыну аудандарына қарай 3 топқа бөлінеді.

Жеңіл өнеркәсіп саласының бөлінуі

Шикізат базалары

Жеңіл өнеркәсібтің бағыталуы

Жеңіл өнеркәсіп - материалдан гөрі еңбекті көп қажет ететін, экологиялық жағынан «таза» және көбінесе «әйелдер» қызметінің саласы. Өнеркәсіптің өнімі жөне өңделген шикізатты тасымалдауға қолайлы, әрі ұзақ сақталады. Бұл оның салаларының таралып орналасу «бейнесін» көрсетеді. Жеңіл өнеркәсіптегі басты сала - мата тоқу саласы. Негізінен ауыл шаруашылық өнімдерін пайдалана отырып, ол мақта, жүн, зығыр, жібек маталары мен тоқыма өнімдерін, киіз шығарады. Оларды есімдік (мақта, зығыр) немесе жануарлар (жүн, жібек) өнімдерінен химиялық талшықтар қоса отырып жасайды.

тоқыма,

тігін,

мақта-мата,

былғары,

тері илеу салалары.

Жеңіл өнеркәсіп салалары

ҚР Ұлттық экономика министрлігінің мәліметінше 2016 жылдың 1 маусымында елімізде жеңіл өнеркәсіп саласында 933 кәсіпорын жұмыс істейді. Оның басым бөлігі, 58% тігін кәсіпорындары, ал 31% - тоқыма бұйымдарын шығарса, 11% былғары және осыған жататын өнімдерді дайындайды. Жалпы көрсеткіштің 95% шағын бизнесте жұмыс істейді. Кәсіпкерлер жеңіл өнеркәсіп саласында жұмыс істеуге құлықсыз. Себебі мұнда бірден пайда табу мүмкін емес. Мақта өсіру, былғары мен теріні өңдеу, пішіндеу, киім, аяқ киім тігу секілді жұмыстардың сауда немесе қызмет көрсету салаларына қарағанда ұзақ уақыт пен төзімділікті қажет етеді.

Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары

Мақта-мата өнеркәсіптері Оңтүстікте шоғырланған. Барлық мақта тазалау зауыттары (олар 30-дай) Оңтүстік Қазақстан облысында орналасқан.

Жүн өнеркәсібі мардымсыз дамыған. Жүнді бастапқы өңдеу фабрикалары Оңтүстікте (Таразда және т. б. ) және Шығыста (Семейде), ал мата тоқитын фабрикалар Фабричный кентінде (Алматы маңында), Қостанай мен Семейде орналасқан. Тоқыма өнеркәсібінде Алматы ерекше орын алады.

Былғары, аяқ киім және тері өңдеу өнеркөсіптері бір-бірімен тығыз байланысты. Тері өңдеу (табиғи былғары алу) шикізат көзіне, су мен электр қуатына жақын орналасады. Еліміздегі тері өңдеу өнеркәсібінің негізгі орталықтары - Өтеген батыр (Алматы облысы), Петропавл, Рудный зауыттары. Қостанайда, Алматыда, Таразда, Ақтауда аяқ киім фабрикалары жұмыс істейді.

Жеңіл өнеркәсіптін, «кез келген жерде» орналаса беретін саласы - тігін өнеркәсібі. Ол көбінесе тұтынушыға таяу орналасады. Өнімнің негізгі бөлігін шағын тігін шеберханалары шығарады. Бірақ Шымкентте «Восход» сияқты ірі фабрикалар да бар.

Өнеркәсіп орындары

Жеңіл өнеркәсіптің Қазақстандағы даму деңгейі

Қазақстандағы жеңіл өнеркәсіптің жалпы ішкі өнімдегі үлесі

Қазақстандағы жеңіл өнеркәсіп керсінше төмендеген.

2019 жылдың қаңтарындағы көрсеткіш бойынша жеңіл өнеркәсіп 6 млрд 400 млн теңгенің өнімін шығарды.

Жеңіл өнеркәсіптің Қазақстандағы даму деңгейі

Тамақ өнеркәсібі - халықтың тағамға деген сұранысын қанағаттандырады. Біздің елімізде тамақ өнеркәсібінің ет, ұн тарту, жарма, қант өнімдері, балық, кондитер, шарап жасау т. б. салалары дамыған. Ауыл шаруашылығы - тамақ өнеркәсібінің негізгі шикізат көзі болып табылады.

Тамақ өнеркәсібі

Балық аулау және балық өңдеу

Өсімдік шикізатын өңдеу

Мал шикізатынан алынатын өнімдер

Тамақ өнеркәсібінің шикізатты

пайдалануына қарай бөлінуі

Жартылай шикізатты өңдеу арқылы өнім алу

Ет (шұжық) және сүт (айран, ірімшік, сүзбе, йогурт, балмұздақ)

Қант, ұн - жарма тарту, арақ, спирт, май шайқау, жеміс -көкеністер, темекі

Нан жабу, кондитер, макарон, маргарин, шай, ашытқы

Балықтар (бекіре, судак, сазан, ақ амур)

Мал шикізатынан алынатын өнімдерге ет және сүт өнімдері жатады. Тамақ өнеркәсібі өнімінің 50% береді. Қазақстан ет өнімі бойынша ТМД елдерінің ішінде Ресей, Украиндан кейінгі үшінші орында. Ет комбинаттары Петропавл, Алматы, Лисаков, Екібастұз, Жетігенде (Алматы облысы) орналасқан.

Сүт кәсіпорындары республиканың солтүстік, шығыс және оңтүстік шығысында Астанада, Павлодарда, Қостанай, Қарағанды, Алматы, Тараз, Өскеменде орналасқан.

Республикамызда 220 ет өңдейтін, 256 сүт өңдейтін, 1922 дәнді-дақылдарды өңдейтін және 8 қант зауыты, 621 өсімдік майын шығару, 57-жарма, 13 жеміс-көкөніс консерві кәсіпорындары бар.

Тамақ өнеркәсібі

«Семей ет комбинаты»

2003 жылы «Семей ет комбинаты» деген Жауапкершілігі Шектелген Серіктестік құрылды. «Мұнда ет өнімдерін шығару және өңдеу бойынша жаңа технологиялық жүйе, яғни, құны 215 млн. теңге тұратын «Шаллер» Австрия фирмасының қазіргі заманғы жабдығы орнатылды. Бұл жаңа технологиялармен комбинат әлі де биіктерге жетпек.

Комбинаттың өндіріс алаңында қолайлыҚазіргі күні «Семей еткомбинаты» ЖШС мал өңдеуде, ет, шұжық және консерві өнімдерін шығарудағы арнайы кәсіпорын болып саналады. көлік және темір жолдары бар. Шикізат дайындайтын жерлерге көліктің тура жетуі шығынды аз жұмсауға мүмкіндік жасап отыр. Бір ауысымда 35 мың ет консерві өнімін, ал шұжық, тартылған ет, тұшпараны 10 тоннаға дейін шығарады. Бір тәулікте 24 тоннаға дейін өнім шығарып, сатуға мүмкіншілік бар.

«Семей ет комбинаты» ЖШС «Халал» өнімін шығаруға және сатуға сертификат алды. Бұл өндіріс үшін соятын және шұжық өнімдерін өндіретін жаңа цех ашылды. Бұған дейін «Халал» өнімдері Шығыс Қазақстанға басқа аймақтардан әкелінетін.

Астанада “ФудМастер НС ” компаниясы сүт пен айран, йогурт, балмұздақ шығарады

Алматы облысының Есік қаласында “ФудМастер Асептик” мен “ФудМастер Глобал” фирмалары табиғи шырын сусынын шығарады.

Оңтүстік Қазақстан облысындағы Георгиев май ірімшік зауыты сүзбе, шаруа майы, “Ленгр” және “Чечил” ірімшігі, брынза шығарса, Жамбыл облысының Қордай елді мекенінде май ірімшік зауытында “Голландық”, “Костромдық” ірімшігі, шаруа майын, сүзбе шығарады.

Сүт өнімдері