ВИТАМИНДЕРДІҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

Презентация қосу

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ НУО КАЗАХСТАНСКО-РОССИЙСКИЙ
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ

КАФЕДРА ЯЗЫКОВЫХ ДИСЦИПЛИН

МЕТОДИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИИ ДЛЯ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ ОБУЧАЮЩЕГОСЯ С ПРЕПОДАВАТЕЛЕМ

ВИТАМИНДЕРДІҢ
КЛАССИФИКАЦИЯСЫ.

Орындаған: Лесбайұлы Бақдәулет
Курс: 1
Мамандығы: Жалпы медицина
Тобы: 119-A
Қабылдаған: Қанағат Батима
ЖОСПАР

Физиологиялық қасиетіне қарап
витаминдерді бөлу.
Майда еритін витаминдер.
Е витамині /токоферолдар.
К витамині /филлохинондар.
Қорытынды
Витамин — адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың
ағзасындағы зат алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде
өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Дәрумен
(латынша vіta – тіршілік және амин) туралы ілімнің негізін 1880
жылы орыс дәрігері Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк
дәрігері Казимеж Функ сол кезге дейін жасалған тәжірибелер
нәтижесін қорытындылап, ғылымға дәрумен терминін енгізді.
Дәрумен немесе витамин - салыстырмалы құрылысы күрделі емес
және әртүрлы табиғаты бар төменгі молекулярлы органикалық
қосылыстардың тобы. Бұл жиынды химиялық табиғаты бойынша
органикада біріктіріледі, олардың ортақ қасиеті гетеротрофтылармен
азық түрінде тұтынатынында. Автотрофты ағзалар да дәруменге
мұқтаж болып келеді, дегенмен олар дәруменді синтез жолымен не
тікелей қоршаған ортадан алады.
Тағамдар құрамында (немесе қоршаған ортада)дәрумендер саны
айтарлықтай көп емес болғандытан, олар микронутриент болып
табылады. Дәрумендер қатарына әдетте микроэлементтер мен
алмастырылмайтын амин қышқылдары жатқызылмайды.
Дәрумендерді зерттейтін ілім витаминология деп аталады.
Дәрумендердің көбісі коферменттер болып табылады.
Дәрумендердің көпшілігі ферменттердің негізгі құрамдас бөлігі
болып табылады. Ағзада үздіксіз жүріп жататын химиялық
реакциялар, мысалы, ішкен тағамның, мал азығының ыдырап,
қорытылуы, ферменттердің қызметіне байланысты. Тағамның
құрамында дәрумен жеткіліксіз болса, адам әр түрлі ауруға
шалдығады. Ал дәруменді (әсіресе, А және D дәрумендерін)
шамадан тыс көп қабылдау ағзаның улануына (гипервитаминоз)
соқтырады. Ол көбінесе, жас балаларда жиі кездеседі. Қазір барлық
дәрумендерді суда еритін дәрумен, майда еритін дәрумен және
дәрумен тектес заттар деп бөледі.
1-ші организмнің жалпы белсенділігін
4-ші антинфармациялық информацияға
жоғарылатушы витаминдер. Организмдер қарсы органикалық күресуін
жүйке жүйесінің физиологиялық қызметін жоғарылатады және эпитемияда
реттейді. Зат алмасу қасиетіне қатысты. қорғаныш қызметін атқарады А.С
Организмдер В1,В2,В5А, С витаминдері. витаминдері.
2-ші қасиеті: антигимфрагикалық қан
тамырларының қалыпты өтікізетін беріктігін
қамтамасыз етеді. С.К.П. витаминдері.
5-ші көру функциясын реттейтін
витаминдер. Көз қарашығын ұлғаюын
3-ші қасиеті: антианимиялық қан
қамтамасыз етіп, көздің жақсы көруін
тамырлардың жүйесін реттейді В12, С
витаминдерді. реттейді А1,В2, С витаминдері.

ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАСИЕТІНЕ
ҚАРАП ВИТАМИНДЕРДІ БӨЛУ.
Суда ерімейді, ал органикалық еріткіштерде ериді. Ортаның
рН мәнінің өзгеруіне, жоғары температураға тұрақты.
Әдетте, пластикалық қызмет атқарады. Мал организімінде
түзілмейді. Оған жататындар: А,Д,Е,К,F.
А витамині /антисерфталмалық витамин, ретинол/.
Өзінің «А витамині» деген атын 1916 – жылы алған. А
витаминінің табиғи қосындылары А 1,А2,А3 болып бөлінеді.
Химиялық құрылысы жағынан құрамында ς–ионон
сақинасы, бүйірінде төрт қос байланысты изопреннің екі
қалдығы және «ОН» тобы бар спирт болып келеді.
«А» тобындағы витаминдер – түсі сарғыш, салқын
температурада кристалданатын зат. 120 0-1300-қа дейін
қыздыруға төзеді. Оттегі бар жағдайда ол жылдам тотығып,
бүлінеді. Күн сәулесінің әсерінен молекуласы тез бұзылады.
А – витаминінің организмде жетіспеуі зат алмасуының
бұзылуына және әртүрлі ауруларға әкеледі.
Организмнің инфекцияға төзімділігі әлсіреп, ол
фоликулярлы гиперкератос /грек – һуреr қалыптан тыс көп,
тым көп; кеras – мүйіз/ ауруына шалдығады.

МАЙДА ЕРИТІН ВИТАМИНДЕР.
Жұлын мен орталық жүйесінің кілегей қабаты қабыршақтанғандықтан
жануарлардың жүріп-тұруы өзгеріп, бұлшық еттері босасып, тарамыстары
тартылып, сал /паралич/ ауруына шалдығады.
Ұрғашы малдың қынабы мен жатырдың кілегей қабығы қатайып, ұрықтанған
соң төлдің бекінуі нашарлайды. Жыныс циклі бұзылады, шудың шығуы
тоқталып, іш тастауы мүмкін. Төлі кішкентай болады. Сиырлардың жүні
қылданады және тікірейіп түсе бастайды, тұяқтары өсіп, жұқарып,
жұмсарып, қабынып, жарылады.
Тауықтың жұмыртқалау қабілеті төмендейді де, жұмыртқа сары уызының
түсі солғынданады.
Кездің тор қабатының зақымдануы. «А» витамині жетіспесе, көздің
қараңғыда жөнді көрмеуі салдарынан тауық соқырлығы немесе гемералопия
пайда болады. Оның себебі мынада, көз торының таяқша клеткаларында
родопсин пигменті бар. Ол опсин деген белок пен А витаминінен құралған.
Жарық түскен кезде родопсин осы айтылған екі затқа бөлінеді. Қараңғыда екі
зат бірігіп, қайтадан родопсин пайда болады. Ал, көздің жарық сезгіштігі
осы родопсиннің шоғырлануына /концентрациясына/ байланысты.
«А» витамині аз болса, көздің мүйіз қабығы құрғап кетеді. Ол қабыршақтанып, кеңіп,
мөлдірлігін жоғалтқаннан кейін ксерофтальмия ауруы пайда болады. Жас бөлетін бездер
өзгерістерге ұшырайды. Жас ағуы азаяды. Көзге түскен шаң тозаңды жас жуып-шайып,
өзінің құрамындағы лизоцим арқылы микробтарды жояды. Ал, ксерофтальмия жағдайында
көздің мөлдір қабатына микробтар кіргендіктен ол қабынады, жұмсарады және онда жара /
теріскен/ пайда болады. Кейін осы жараның орны ағарып, ноғала пайда болады да, көздің
көру қабілеті төмендеп жанары зақымдалады. Ақшам соқыр деп аталатын ауруға
шалдығады. Бұл өзгерістерден соң көз жартылай, немесе толығынан көрмей қалуы мүмкін.
Каратомаляция /грек, xeratos – мүйіз, malania – жұмсару, әлсіреу/ ауруы кезінде көздің
мүйізгек қабығы жұмсарып, ыдырайды. Көктемге қарсы мал /бұзау, кейде торай, қозы/
денесінде А витамині жетіспеуден, сондай-ақ титықтап арықтау салдарынан болатын дерт.
Азықтармен бірге түскен А витамині қарында өзгеріске ұшырамай ішекке барады, мұнда
оның көбі сіңіріліп, бауырға келіп, қорға айналады. Бауырдан қанға А – витамині спирт
түрінде түседі. А витаминінің сіңірілуі оның бауырдағы қоры мен қандағы мөлшеріне
байланысты.
Каротиннің А витаминіне ауысуы негізінен аш ішек қабырғаларында, ал аз мөлшерде
бауыр мен қанда болады. Ауысу каротиназа ферментінің әсерімен өтеді. Түліктердің
каротинді А витаминіне ауыстыру қабілеті әртүрлі. Мысалы, ірі қара, жылқыда сіңірілген
каротиннің біраз бөлігі қанның сары суында, май қоймаларында, бауырда, сүтте, ал
құстарда жұмыртқада сақталады. Шошқа, қой мен ешкі оргаинзмінде оның қоры жоқ.
Аталған түліктердің организмінде каротиннің болмауы оның толығынан А витаминіне
ауысатынын көрсетеді.
Д
Д витаминінің
витаминінің жетіспеуі
жетіспеуі құстарға
құстарға да
да
қатты
қатты әсер
әсер етеді.
етеді. Балапандардың
Балапандардың өсуі
өсуі
баяулайды,
баяулайды, олар
олар тұра
тұра алмай,
алмай, көбінесе
көбінесе
жатады.
жатады. Осының
Осының әсерінен
әсерінен олардың
олардың
кеуде
кеуде сүйегі
сүйегі мен
мен қабырғалары
қабырғалары қисаяды,
қисаяды,
тұмсығы
тұмсығы жұмсарып,
жұмсарып, бүгіледі.
бүгіледі. Бұлшық
Бұлшық
еттері
еттері дірілдеп,
дірілдеп, құрысады.
құрысады.
Мекиендердің
Мекиендердің жұмыртқалағыштығы
жұмыртқалағыштығы
төмендеп,
төмендеп, жұмыртқасының
жұмыртқасының көлемікөлемі
кішірейіп,
кішірейіп, қабығы
қабығы жұқарады.
жұқарады.
Д-авитаминозының
Д-авитаминозының кейінгі
кейінгі
кезеңдерінде
кезеңдерінде остеомаляция
остеомаляция менмен
остеопороз
остеопороз белгілері
белгілері білінеді.
білінеді. Тауықтар
Тауықтар
жүнін
жүнін үрпиіп,
үрпиіп, көбінесе
көбінесе жерде
жерде жатады.
жатады.
Мекиендердің
Мекиендердің сүйектері
сүйектері жұмсарады.
жұмсарады.
Аяқтары
Аяқтары әлсіз
әлсіз болғандықтан,
болғандықтан, олар
олар
бақанда
бақанда кеуде
кеуде сүйегіне
сүйегіне сүйеніп
сүйеніп
отырады.
отырады. Бұл
Бұл жағдайда
жағдайда олардың
олардың кеуде
кеуде
сүйегі
сүйегі қисаяды.
қисаяды.
Рационда Д витаминінен басқа, кальций және фосфор тұздары мен белок
жетіспеушілігі, кейбір ішкі секрециялы бездердің зақымдануы.

Организмде Д3 витамині ащы ішекте сорылады да сүйектерге, бауырға, миға,
бүйрекке және басқа органдарға таратылады.

Д витаминінің организмдегі атқаратын негізгі қызметі – фосфор мен кальцийдің
алмасуын реттеу. Д3 витамині асқазанда кальцийдің сорылуын жылдамдатады.

АУРУДЫҢ СЕБЕПТЕРІ:
Е витаминінің биологиялық мәнін 1922 жылы Эванс пен Бишоп тексерді. Кейнгі
жылдары бидай ұрығының майынан таза түрінде активті заттар бөлініп
шығарылды. Артынан жасанды түрі де пайда болды. Бұл зат Е витамині, немесе
токоферол /грек, «тұқым қуалағыш»/ деп аталды.

Химиялық тұрғыдан барлық токоферолдар екі циклды, бір атомдық фенолдарға
жатады. Қазіргі кезде токоферолдардың 7 түрі белгілі. Оптикалық активтігі
жағынан α – токоферол ерекше орын алады.

Е витамині майларда және майлы еріткіштерде еритін май тәрізді зат.
Токоферолдар бензолда, бензинде, хлороформада, ацетонда және басқа
органикалық заттарда да ериді, қыздыруға айталықтай тұрақты.

Е ВИТАМИНІ /ТОКОФЕРОЛДАР.
Шөп пен астық тұқымдастарда бір зат жетіспесе,
балапандар геморрагиялық ауруға ұшырайтын 1935
жылы белгілі болды. Жетпеген ол затты К витамині деп
атады. 1942 ж А.В.Палладин және М.М.Шемякин К
витаминінің суда еритін викасол атты жасанды түрін
бөліп шығарды. Кейіннен К витаминінің сүтқоректілерге
де керек екені анықталды. Олар К витаминге деген
қажеттілікті ішектегі микроорганизмдердің түзуі
арқасында және негізгі азықтар арқылы қамтамасыз етеді.
К витамині өсімдіктер пигменті хинондар тобына
жатады. Оның табиғи және жасанды бірнеше түрлері /К1,
К2, К3/ белгілі.
Химиялық құрамы жағынан бүйірлік тізбегі изопреннен
тұратын нафтахинонның туындысы болып келеді.

К ВИТАМИНІ /ФИЛЛОХИНОНДАР.
ҚОРЫТЫНДЫ
Витаминдер-химиялық табиғаты ар түрлі органикалық қосылыстар. Әр
түрлі өмір процесінде аз мөлшерде болса да адам яғни жануарлардың
тіршілігіне, олардың өсіп өнуіне, денсаулығын сақтауға
өте қажетті заттардың бірі.
Бүкіл органикалық дүние тіршілігінде,әсіресе медицинада, мал
шаруашылығын өркендетуде, оның сапасы мен өнімділігін арттыруда
витаминдердің маңызы өте -мәте эор. Витаминдер тағам мен өсімдтктер
құрамында өте аз мөлшерде болғанымен де маңызды қызмет атқарады. Олар
гормондар және ферменттермен бірге биокатализаторлар тобын құрап,
организмнің иммунобиологиялық процестеріне, эндокрин бездерінің, нерв
жүйесінің жұмыстарына қатысады, организмнің әр түрлі функционалдық
ауруларға қарсыласуын күшейтеді. Көптеген ферменттердің, гормондардың,
простогландиндердің молекулалық құрамына кіреді. Әр түрлі
молекуласының синтезделуіне, құрылуына, клеткадағы зат алмасу процесіне
көмектеседі. Организмде үздіксіз жүріп жататын көптеген химиялық
реакциялар, мәселен: ішкен тамақтың ыдырап, қорытылуы ферменттердтң
қызметіне байланысты. Ішер астың құрамында витаминдер жеткіліксіз болса,
адам әр түрлі ауруға шалдығады. Мүны медицинада авитаминоз деп атайды.

Ұқсас жұмыстар

Витаминтәрізді заттар

Алициклды витаминдер қатары

Орот қышқылы

Витаминдер классификациясы

Витаминдердің адам ағзасы үшін маңызы

НАН ӨНІМДЕРІНІҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Майда еритін витаминдер. Витаминдердің маңызы

Витаминдер. Витаминдердің адам ағзасы үшін маңызы

Мал организмінде майда еритін витаминдердің биомедициналық қасиеттері

Микроб ферменттері, классификациясы. Микроорганизмдердің көмегімен органикалық заттардың, азот,күкірт, фосфор және темір қосылыстарымен өзгеріске ұшыруы

Пәндер