Аталық қошқардың шәуетін саулықтарды экстракорпаралды ұрықтандыруға дайындау технологиясын жетілдіру

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ

М.О.ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ТАҚЫРЫБЫ:АТАЛЫҚ ҚОШҚАРДЫҢ ШӘУЕТІН САУЛЫҚТАРДЫ
ЭКСТРАКОРПАРАЛДЫ ҰРЫҚТАНДЫРУҒА ДАЙЫНДАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫН
ЖЕТІЛДІРУ

Орындаған:Қаппарова Алтынай Ғабитқызы
Тобы:МХТ-18-3нк
Тақырыптың өзектілігі.
Ауылшаруашылығының фундаментальды проблемаларының ішінде ең
өзектілерінің бірі қымбат бағалы асыл тұқымды малдарды максималды
пайдалана отырып мал табынын өз төлінен өсіп жетілуін жоғарылату болып
саналады, ал мұның мал шаруашлығының ары қарай өрлеуін қамтамасыз
етудегі маңызы зор. Репродукцияны жақсартудағы маңызды бағыт – қолдан
ұрықтандыру әдісін қолдану. Қолдан ұрықтандырудың нәтижелілігін
анықтайтын факторлардың бірі – малдардың шәуеттерін мұздатып немесе
терең тоңазытып сақтау әдістерін жетілдіру болып табылады.
Асыл тұқымды қошқарларды пайдалану тиімділігін арттыру тәсілінің
бірі қошқарларды күзгі күйек маусымынан тыс уақытта мұздатылған
шәуеттерді дайындау есебінен оларды эксплуатациялау мерзімін ұзарту
болып табылады. Осы себепті, жыл мезгілі мен әртүрлі тұқымды
қошқарларды пайдалану режимінің олардың жыныстық белсенділігіне,
шәуеттің сапасы мен мөлшеріне және терең мұздатуға төзімділігіне әсерін
зерттеу үлкен ғылыми және тәжірибелік қызығушылық тудыруда.
Диссертациялық жұмыстың мақсаты. Аталық
қошқардың шәуетін саулықтарды экстракорпаралды ұрықтандыруға дайындау
технологиясын жетілдіру.
Жұмыстың міндеттері. -алға
қойылған мақсатқа жету үшін төмендегідей міндеттер бойынша зерттеулер
жүргізілді:
- саулықтарды әр түрлі тәсілдермен мұздатып қатырылған шәуетпен
ұрықтандыру нәтижелерін салыстырмалы зерттеу;
- мұздатып қатырылған шәуетпен ұрықтандыру нәтижесін зигота, эмбриондар
мен қоздауды салыстырмалы есепке алу бойынша саулықтардағы эмбриондық
өлім-жітімді зерттеу;
- саулықтардың жыныс жолдарында аталық ұрықтардың тірі қалғандарының
жылжуы мен өміршеңдігінің күйге келудің түрлі сатысына тәуелділігін
салыстырмалы зерттеу;
- мұздатып қатыру алдында қошқарлардың шәуеттерін сұйылтуға арналған
синтетикалық қорғаныс ортасын жетілдіру және оның мұздатылып-ерітілген
шәуеттің биологиялық құндылығы мен сапасына әсерін зерттеу.
Жұмыстың нысандары.
• Зерттеу нысандары ретінде – Түркістан
облысының Арыс ауданы Жаңа - құдық елді
мекенінде орналасқан «Пернебек» шаруа
қожалығына тиесілі етті – майлы ордабасы қой
тұқымының 3-5 жастағы саулық қойлары мен
өндіруші қошқарлардың шәуеттері алынды,
сондай-ақ Арыс ауданы ауыл шаруашылығы
басқармасына тиесілі малдарын қолдан
ұрықтандыратын орталық станциясы
пайдаланылды
Жұмыстың ғылыми жаңалығы
• Алғаш рет жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде аталық қошқар
шәуетін мұздатып – қатырар алдында 0,5-4 сағат ішінде 0-2ºС
температурада аталық қошқар шәуетінің эквилибрлеу мерзімі,
сондай – ақ түйіршіктердің әртүрлі көлемі-0,02-0,2 мл 38º-де
ағзадан тыс жерде олардың қозғалғыштығы мен өміршеңдігін
қалпына келтіруге елеулі әсер етпейтіндігі анықталды.
• Глицериннің криоқорғаныш әсері аталық қошқар шәуетін
мұздатып – қатырда оның ішіне тікелей енбестен ортаның
физикалық-химиялық қасиеттерінің өзгеруіне әсер ететіндігі
анықталды.
• Мұздатып – қатырылып қайта ерітілген шәуеттегі аталық
ұрықтардың саулықтардың жыныстық жолдарында аналық
жасушаға қарай жылжу жылдамдығы саулықтардың күйге келу
кезеңіне байланысты екені анықталды.
Төмен температураның әсеріне қошқар ұрығының
төзімділігі (n=5)
Шәуеттердің қозғалғыштығы, балл

төмен темпера тураның жойқын төмен температура
әсеріне дейін ның жойқын әсері нен кейін 10 Қорғаныстық
Ортаның құрамы
мнуттан соң әсері,%

Орта № 1. (Сахароза + CaNa2 ЭДТА ) 8,2 0 0

Орта № 2. (Сахароза + CaNa2 ЭДТА +
8,2 0 0
1% сарыуыз)

Орта № 2 + ДТБК 8,2 3,9 47

Орта № 2 + Эхинохром 8,2 4,2 51

Орта № 1 + 5% желтка + ДТБК 8,2 4,6 56

Орта № 1 + 5% сарыуыз
8,2 4,9 60
+ Эхинохром

Орта № 1 + 20% сарыуыз 8,2 5,3 64
Қошқар шәуетінің акросомаларының сақталуына және сапасына
антиоксиданттардың әсері (15 үлгі, әр топта 5үлгіден)
Ортада қолданылған Ерітілген ұрық +380С Акросомалардың сақталуы
антиоксидант тың қозғалғыш шәуеттердің
тығы, балл өміршеңдігі, сағат
Зерттелген Олардың ішінде қозғал майтын акро
шәуеттердің сомасы бар (қозғалатындарының
барлығы ішінде)

саны %

ДТБК 4,4±0,02 8,82±0,13 1000 870 87,0±1,1

Эхинохром 4,6±0,02 9,29±0,24 1000 882 88,2±0,9

Бақылау
3,2±0,02 5,17±0,08 1000 689 68,9±1,5
(антиоксидантсыз)

Соңғы жылдардағы зерттеулер шәуеттердің сапалық көрсеткішіне белгілі бір деңгейде
температуралық режим мен еріту әдісінің әсер ететіндігі анықталды. Мұздату мен еріту бір-біріне
тәуелді екі процесс ретінде шәуеттердің құрылымы мен қызметінде әртүрлі өзгерістерге әкеп
соғады. Мұздатылған шәуетті ерітуде температуралық режим мұзату режиміне сәйкес болуы тиіс,
яғни тез мұздатылған шәуетті дәл солай тез еріту керек
Ерітілген шәуеттегі аталық ұрықтың эквилибрацияланған мерзіміне байланысты саулықтардың
ұрықтану деңгейі
Шәуетке Шәуетті Ұрықтан Сары Жуылып алынған аналық Ұрықтану
глицерин мұздату дырылған дене саны жасуша деңгейі
араластыру уақыты саулық саны (%)
мерзімі (сағ) Жалпы оның ішін де
саны ұрықтан ғаны

Жаңа 0,5 7 7 7 1 14,3
алынған
Шәует 1,0 7 8 8 1 12,5
4,0 13 15 15 2 13,3

Мұздатып – қатыру 0,5 8 8 8 1 12,5
алдында
1,0 13 15 15 2 13,3

4,0 11 13 13 2 15,3

Сонымен қатар, түрлі көлемдегі түйіршіктерден алынған (0,02-0,1 мл)
шәуетпен саулықтарды ұрықтандыру бойынша тәжірибе жүргізілді.
Лапаротомия нәтижесінде жуылған зигот саны бойынша ұрықтандыру
16,3-16,6% құрады.
Саулықтардың ұрықтану деңгейі, эмбриондардың өміршеңдігі және қалыпты қоздау
деңгейі
Ұрықтанғаны Эмбриондардың өміршеңдігі Қоздау деңгейі

Қашыр Жуылғ оның Қаш оның ішінде оны Қаш он
Көрсетк ылған ан ішінд ыры ң ыр ың
саулық аналы е лған қайта Эмб ішін ылғ іші
іштер күй ри
қ ұрық саул де ан нд
жасуш танға ық ге оны тірі сау е
а ны келме бар сі л қоз
гені ық да
ған
ы

Саны 62 50 8 39 11 5 5 95 15

Пайыз - 100 16 100 28 13 100 100 15,
ы 8

Тәжірибе ретінде 72 саулық бөлініп, кейіннен төменде келтірілген схема бойынша
ұрықтандырылды:
I топ - 48 саулық, күйге келу кезінде бірнеше рет ұрықтандыру (3-7 рет);
II топ - 9 саулық, күйге келуі басталғаннан кейін 25 және 30 сағаттан кейін екі рет
ұрықтандыру;
III топ-15 саулық, түтікшеішілік ұрықтандыру .
Ұрық қабылдағыш –шынытәріздібірнемесеекіқабырғалы болыпкеледі.
Жасанды жатынқабыныңқабырға аралық кеңістігінетүтік арқылы 50-550С 150-180мл су құяды және ұрық алардың
алдында 96%спирткемалынған мақтатүйіршігімен(тампон) түтікшенің ішкі қабатын екі шетіненмұқиятсүртеді.
Жасанды жатынныңбір шетіне ұрық қабылдағышнығыздапорналас тырылады.Резеңке түтікшеніңішкіқабатын
залалсыздандырылғаннанкейіноныңішкі бетіне шыны немесе пластмасс түтікшеменвазелинжағады. Жасанды
жатынқабынаауа үрлеп қысым жасауэбониттен жасалған ашып-жапқышарқылы резеңкеүрлегішпенжасалады.
Жасанды жатынға ауаны резеңке түтікшенің ішкіқабаты ұзынбойына
жабысқанша үрлейді .Жасанды жатынның температурасынзалалсыздандырыл ған термометрмен анықтайды.
Қошқардан ұрық алуға
арналған жасанды қынап
Зерттеудің нәтижелері және оның анализі

• Қошқарлардың шәуетін мұздату және еріту технологиясын одан әрі
жетілдіру мұздатуда ұрықтардың шығынын төмендетуді, олардың
биологиялық құндылығының сақталуын және сәйкесінше
ұрықтандырудың нәтижелілігін жоғарылатуды, сондай-ақ жеке орын
алатын кейбір технологиялық қиындықтарды болдырмауды
қарастырады.
• Ғылыми-өндірістік және зертханалық тәжірибелерде қошқарлардың
шәуетін сұйылтуға арналған синтетикалық ортаны жетілдіруге және оның
криопртекторлық қасиетін зерттеуге ерекше көңіл бөлінді. Сонымен
қатар, әртүрлі еріту әдістерінің қошқар шәуетінің сапасына әсері
зерттелді.
• Шәуетті кроиконсервациялаудың тиімділігі белгілі бір деңгейде
қолданылатын синтетикалық ортаның құрамына байланысты болады.
Орталардың міндеті қошқарлардың шәуетін криокансервация
барысында төмен және аса төмен температуралардың әсерінен
қорғауды қамтамасыз ету болып табылады.
ӨНДІРІСКЕ ҰСЫНЫС
1. Криоконсервацияланған шәуеттердің биологиялық
құндылығын және саулықтарды ұрықтандырудың нәтижелілігін
жоғарылату мақсатында шәуеттерді мұздату мен ерітудің
жетілдірілген технологиясы, сондай-ақ 75-80% ұрықтануды
қамтамасыз ететін саулықтарды тереңцервикалды ұрықтандыру
ұсынылады.
2. Эстрометриялық әдіс саулықтарды күйге келу кезінде
ұрықтандырудың оңтайлы мерзімдерін анықтауға және бұл
ретте ұрықтануды 84% - ға дейін арттыруға мүмкіндік береді.
Бұл әдіс қой шаруашылығында кең өндірістік тексеруге лайық.
3. Аталық қошқар шәуетін мұздатып – қатырар алдында
жәнеде ерітілген соң қолданылатын сұйылтқыш орталарды
ұрықтың физиологиялық еркшеліктеріне қарай құрамын үнемі
жетілдіріп отыру қажет деп санаймыз
Қорытынды
1. Аталық қошқар шәуетін мұздатып – қатырар алдында 0,5-4 сағат
ішінде 0-2ºС температурада аталық қошқар шәуетінің эквилибрлеу
мерзімі , сондай – ақ түйіршіктердің әртүрлі көлемі-0,02-0,2 мл 38º-де
ағзадан тыс жерде олардың қозғалғыштығы мен өміршеңдігін қалпына
келтіруге елеулі әсер етпейді.
2. Глицериннің криоқорғаныш әсері аталық қошқар шәуетін мұздатып –
қатырда оның ішне тікелей енбестен ортаның физикалық-химиялық
қасиеттерінің өзгеруіне әкеледі.
3. Мұздатып – қатырылып қайта ерітілген шәуетпен ұрықтандырылған
саулықтардың ұрықтануы мұздату алдындағы эквилибрлеу мерзімдеріне
және мұздатылған түйіршіктердің көлеміне қарамастан 12,8-15,8% құрады.

4. Мұздатып – қатырылып қайта ерітілген шәуеттегі аталық ұрықтардың
саулықтардың жыныстық жолдарында аналық жасушаға қарай жылжу
жылдамдығы саулықтардың күйге келу кезеңіне байланысты болады.
Саулықтардың жатыр мойнына ерітілген ұрықты күйге келу кезеңінің
бастапқы кезеңінде енгізген кезде аналық жасушаға 6 сағаттан соң, ал
күйге келу кезеңінің соңында 3 сағаттан кейін енеді.
5. Саулықтардың қынап алды шырышты қабығының электрлік
кедергісін өлшеуге арналған эстрометр – аспапқа арнайы
электрод жасалған. Осы аспаптың көмегімен қынап алдындағы
шырышты қабықтың электрлік талдануының аналық бездің
функционалдық жағдайына тәуелділігі анықталды. Күйге
келужағдайында саулықтарда электр кедергісі 350 ом шегінде,
күйге келден тыс уақытта саулықтарда – 1000 ом құрайды.
6. Саулықтардың қынап алды шырышты қабығының электр
кедергісінің мөлшері мен оларды жаңа алынған аталық қошқар
шәуетімен ұрықтандыру арасындағы байланыс анықталды. Ең
жоғары ұрықтанушылық – 84% күйге келу кезінде бір рет
ұрықтандыру нәтижесінде ең төменгі электр кедергісі 200-400
ом болған кезде жетті. 600 және одан да көп ом электр
кедергісінің көрсеткіштері кезінде ұрықтану тек 42% - ды құрады.

Ұқсас жұмыстар

Малды ұрықтандыру

Биені қолдан ұрықтандыру

Биені қолдан ұрықтандыр

Қолдан ұрықтандыру

Аталық малдың жыныстық ағзаларының атқаратын қызметі

Донорлардың күйге келгенін анықтау

Малшаруашылығында қолданылатын биотехнологиялық әдістер

ПАЙДАЛАНУДЫҢ АТАЛЫҚ МАЛДЫҢ ЫҚПАЛЫ

Қой малын азықтандыру

Бездің құрылысы

Пәндер