Түйсіктің түрлері

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі
Қазақ Ұлттық Қыздар педагогикалық университеті

“Түйсік пен қабылдау”
Орындаған:

Тексерген:

Алматы, 2021 жыл
Түйсік
Түйсік дегеніміз – дүниедегі заттар мен құбылыстардың біздің
сезім мүшелерімізге тікелей әсер ету нәтижесінде сол заттар мен
құбылыстардың кейбір ерекшеліктерінің миымызда бейнелеуі.
Түйсік 3 топқа бөлінеді

Экстероцептивтік Пропраоцептивтік
Интотоцептивтік

дистонгтік контонгтік
1. Экстероцептивтік түйсіктер – бұл түйсіктер организмнің сыртында
орналасады. Жататындар: көру, есту, иіс сезу, сипап сезу.
2. Интотоцептивтік түйсікткр – бұл организмнің ішінде орналасады.
Жататындар: дәм түйсінуі, ауруды түйсіну, барлық органикалық
түйсінулер (шөлдеу, қарны ашуы)
3. Пропраоцептивтік түйсінулер – бұл бұлшықетте, сіңіруде және нерв
системасының ішкі жағында орналасады. Жататындар: дірілдеу, тамыр
тартылып қалу.
Түйсіктің түрлері:

Көру

Есту

Иіс

Дәм

Тері

Қозғалыс

Органикалық

Ауруды түйсіктену
Адамдардың түйсіне алу қабілетін – сезгіштік деп атайды.
Түйсік қарқыны мен тітіркендіргіш күші арасындағы
тәуелділік сипаты түйсік табалдырығы деп аталады.

Түйсік табалдырығының 2 түрі бар:

төменгі абсолюттік жоғарғы абсолюттік

• Төменгі абсолюттік табалдырық деп – сәл білінерлік түйсік
туғызытын тітіркендіргіштердің ең аз күшін айтамыз.

•Жоғарғы абсолюттік табалдырық деп – тітіркендіргіштердің
туғызатын ең жоғарғы күшін айтамыз.
Адамның түйсігі оның жаттығуына, мамандығына
байланысты әруақытта өзгеріп отырады. Түйсік сапасын
ажырату жаттығуына байланысты. Адамның сезгіштігі,
олардың өмір барысында қалыптасады. Жануарлар
түйсігінде сезгіштіктің артығырақ даму дәрежесі тектік
белгі болып есептеледі.
Қабылдау
Қабылдау – ми қабығының күрделі анализдік және синтездік қызметінің
нәтижесі. Қабылдаудың физиологиялық негізіне бірнеше
тітіркендіргіштердің жиынтығы мен олардың қарым-қатынасында пайда
болатын уақытша жүйке байланыстары жатады. Мұны И.П. Павлов қатынас
рефлексі деп атаған. Сөйтіп, қабылдау – бірнеше анализаторлардың бірлесіп
қызмет істеуінің нәтижесі.
ы
б
д
л
ы
ау
д
л
д
ау
д
ы
д
ау
ң
Қабылдаудың ерекшеліктері:
ы
д
та
ң
ы
ң
тұ
ң
д
р
атұ
а
та
м
қт
аст
А
ы
ы
л
п
л
ғе
ы
ы
ы
л
р
ғ
ы
ц
ы
ғе
ы
п
ц
и
я

Қабылдаудың түрлері түйсіктің түрлеріне ұқсас болып келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Философия/жалпы редакциясын
басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2006.
2. Жантану негіздері // Алматы,2006
3. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев –
Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998
ISBN 5-89800-123-9, VIII том
4. Жантану атауларының түсіндірме сөздігі. — Алматы: "Сөздік-
Словарь", 2006. - 384 бет.

Ұқсас жұмыстар

Түйсіктің физиологиялық негіздері

Түйсік пен қабылдау

Көру түйсігі

Қабылдаудың негізгі қасиеттері

ТҮЙСІК

ЗЕЙІН ЗЕЙІННІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

Түйсік және қабылдау

Түйсік туралы

Психологияның зерттеу әдістері

Адамға тән психикалық ерекшеліктері

Пәндер