ХОЛЕРИК САНГВИНИК ФЛЕГМАТИК МЕЛАНХОЛИК

Презентация қосу

13-дәріс.
ТЕМПЕРАМЕНТ
1. Темперамент түсінігі
2. Темперамент туралы теориялар
3. Темперамент түрлері, олардың
сипаттамасы
4. Темпераментке байланысты адам
қасиетінің көрінуі
1. Темперамент түсінігі

Темперамент (латын тілінен аударғанда temperamentum – тиісті
бөліктердің қатынасы) - белгiлi бiр адамға тән, сыртқы әсерлерге
жауап беру реакцияларының динамикасы, белгілі бір жағдайда
адамның іс-қимылын түсіндіретін психика ерекшеліктері.
Темпераменттің келесідей екі сипаты белгілі:
Белсенділік, бұл адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасқа

түсуі. Ол адамның қозғалыс темпінде, шапшаңдығында және
интенсивтілігінде көрінеді;
Эмоциялық, ол сезімталдылық, импульсивтілік және

әсерлілігінде көрінеді.
Б.М.Теплов темпераментке келесiдей анықтама
бередi: ''Темперамент дегенiмiз бiр жағынан
эмоциялы қозуға, яғни сезiмнiң туу шапшаңдығына,
екiншi жағынан олардың күшiне байланысты
болатын белгiлi бiр адамға тән психикалық
ерекшелiктердiң жиынтығы'‘.
Темперамент қасиетi жеке адам қасиеттерiне тек
шартты түрде бағынады және ол биологиялық, әрi
туа бiткен қасиет болғандықтан көбiнесе индивидтiк
ерекшелiк болып табылады.
2. Темперамент туралы
теориялар
Темперамент туралы iлiм өте ерте замандарда пайда болған.
Темпераменттiң негiзiн салған ежелгi грек дәрiгерi Гиппократ
(б.з.д.460-377ж) темпераментке алғаш түсiнiктеме берiп, оны
негiзiнен жүйке жүйесiнiң қасиеттерiмен емес, ағзада әр түрлi
сұйықтықтардың (қан, шырын, сары және қара өт) бiреуiнiң
басым болуымен байланыстырған. Ағзадағы осы
сұйықтықтардың бiрiнiң басымдығы адамның темпераментiн
анықтайды: қан басым болса-сангвиник, шырын басым болса
- флегматик, сары өт басым болса- холерик және қара өт
басым болса- меланхолик айқындалады деген.
Немiс философы И. Кант темпераменттi екiге бөледi:
1) Сезiм темпераменттерi-сангвиник пен меланхолик жатса;
2) Iс-әрекет темпераменттерi – барлық темпераменттер жатады.
Немiс психологы В.Вундт темпераменттi екi топқа бөлген:
1) Эмоциясы күштi темпераменттер.
2) Эмоциясы әлсiз темпераменттер.
Немiс анатомы Гейне темпераменттiң түрлiше болып келуi жүйке
жүйесiнiң тонусына байланысты деген. Орыс педагогы Лесгафт
темпераменттер қан тамырларының жуандығы мен кеңдiгiне
байланысты дедi.
Римнiң атақты дәрiгерi К.Гален темпераменттiң физиологиялық
ерекшелiктермен қоса, психологиялық, тiптен адамның
адамгершiлiк қасиеттерiне қатысты сапалармен байланысты
деп түсiндiрдi.
В.Д.Небылицин темпераменттiң үш негiзгi компоненттерiн
бөлiп қарастырды. Олар:
индивидтiң белсендiлiгi;
оның моторикасы;
эмоциялығы.
3. Темперамент түрлері,
олардың сипаттамасы
флегматик

холерик
Темперамент
меланхолик

сангвиник
Тест
Өзіңіз темпераменттің қай түріне жататынын
білгіңіз келеді ме?
Қолыңызға қалам мен қағаз алыңыз!

Сізге қатарлар беріледі: сіз олардың ішінен
өзіңіздің қасиеттеріңізге сай қатарды таңдаңыз ,
қорытындысын санап, өзіңіздің
темпераментіңізді анықтаңыз.
САНГВИНИК ХОЛЕРИК

Қамсыз Импульстік МЕЛАНХОЛИК ФЛЕГМАТИК
Жесіл ойлы Тынымсыз
Тірі Ашушаң Қайғылы Ықыласты
Активті Белсенді Парасатты Салмақты
Адамға үйір Көпіруші Ашушаң Енжар
Ықыласты Агрессиялық Тыныш Бейбітшілік сүйгіш
Сөзшең Көсем Шыдамды Ойшыл
Жылдам Көшбасшы Тұйық Тыныш
Еңбекқор Жігерлі Зеріккен Шыдамды
Мылжың Экстраверт Ойшыл Асығыссыз
Тілішебер Шыдамсыз Қатал Баяу
Сергек Бастаушы Жаралы Қайтпас
Достық қалыпты Шулы Оқырман Ырғақты
Шыдамсыз Нәтижелі Баяу Бақылайтын
Жауапсыз Ұмытшақ Ақылды Қиялшыл
Сенімсіз Спорттық Жақсы жады Баяу оқиды
Тұрақты емес Бәсекелесуші Пайымдаушы Табанды
Иілгіш Басым Қанағаттанғансыз Қырсық
Жомарт Қырсық Жанкешті Ұялшақ
Бақытты Ашуланшақ Жұбанышсыз Дана
Іскер
Сангвиник (sangius-қан)

Сангвиник- қызу қанды, iскер адам. Қимыл-
қозғалысқа белсендi. Адамдармен тез тiл табыса
алады. Сангвиник-ойға жүйрiк, өткiр тiлдi, әр
түрлi, көпқырлы жұмысты тез атқарады.
Сангвиник жаңаны тез қабылдағыш, зейiндi
келедi. Өмiр жағдайының өзгеруiне тез
бейiмделедi.
Меланхолик
(melaschole-қара өт)

Меланхолик- аса сезiмтал, тез жараланғыш. Ол
тұйық, адамдардан оқшау жүргендi жақсы көредi.
Ұсақ-түйектiң өзiне қатты қуанады, қатты ренжидi.
Үйреншiктi, жақсы, тату-тәттi ұжымда меланхолик
өзiн жақсы сезiнедi, жақсы ұстайды. Бұл ұжымда
жұртпен жақсы қарым-қатынасқа түсiп, алған iсiн
нәтижелi орындап, табандылық көрсетедi.
Холерик (chole-
сары өт)
Холерик- аса қозғалғыш, ұшқалақ. Карым-қатынаста
күйгелек, бiр беткей, iс әрекетке пысық. Олар
айналысқан iсiн жан-тәнiмен iстеуi мүмкiн. Алдына
қойған мақсатына жетуге тырысып бағады, бiрақ
алдынан өте қатты кедергi кездессе оны ары қарай
жалғастыруға сенiмi болмай да қалады. Өзiнiң
мүмкiндiгiне сенiмi кетсе, еңсесi түсiп, ешнәрсеге көңiл
бөлмей қояды. Дене қимылдары тез және жiгерлi, қызба
келедi. Бiр сөзбен айтқанда, ұстамсыз, құйындай адам.
Флегматик (phlegma-
шырын)
Флегматик- барлық уақытта байсалды, ұстамды,
бiр қалыпты, табанды, төзiмдi. Флегматик-
салмақты адам, ол күшiн босқа жiбермей,
бастаған iсiн аяғына дейiн жеткiзедi. Ол
бөспелiктi сүймейдi. Адамдармен қарым-
қатынаста бiр сарынды. Баяулық пен селқостық
оның осал жағы. Ұзақ уақыт жұмыс iстеуге
төзiмдi. Олар жұмыста ұсақ-түйекке көңiл
аудармайды.
4. Темпераментке байланысты
адам қасиетінің көрінуі

қарым-қатынастағы рөлі
өзін-өзі бағалау
сенімділігі
достық және маххабат
қозғалыс және жүріс
тәбет
ұйқы
Қарым-қатынастағы
рөлі
ХОЛЕРИК САНГВИНИК

ФЛЕГМАТИК МЕЛАНХОЛИК
бағындыру сауық құрғыш,
,
қайтпау,
өктем қамқорлық
тыныш, ,
пайымдаушы қорғансыз
Темпераментке байланысты
өзін-өзі бағалау

сангвиник меланхолик

холерик флегматик

Өзің-өзі жоғары Өте төмен,
бағалайды, ұялшақ,
өзінің табыстары
туралы
топта
барлығына Жоғары , Өзін-өзі көлеңкеде
жария етеді Әрқашанда төмендеу жүреді
бірінші болуға бағалайды,
ұмтылады, сыпайы,
қарсылас көп көрінбейді
Темпераментке
байланысты өз-өзіне
сену
ХОЛЕРИК ФЛЕГМАТИК
САНГВИНИК МЕЛАНХОЛИК

Өзіне Өзіне сенім- Өзіне сенім-
Сәттілікке сенімді, ділігі жоқ, cіз,
үміттенеді әлсіздігін уайымшыл сәттілікке
жасырады болады сенбейді
Темпераментке байланысты достық пен
махаббат

САНГВИНИК МЕЛАНХОЛИК

ХОЛЕРИК ФЛЕГМАТИК

Ұнатуы жеңіл, Жан қиярлық,
жарық және Сезімдерін
көңілді білдіртуге
көтереді Сезімін ұялады,
Аз адаммен дос
білдіртпейді, Шын ғашық
болады,
Ғашық
тез ызаланады,
болғыш
қызғаншақ
Қозғалыс пен
жүріс
Еті тірі , Шапшаң,
Жылдам , жылдам
«отырмайтын»
сангвиник холерик

флегматик меланхолик

Баяу, Баяу,
әлсіреген батылсыз
Тәбет
сангвиник
і холерик

Жақсы Тез және көп
“тәтті тамақ” тамақтанады

Тамақ жеу
Тәбеті
процесін
төмен
бағалайды,
асықпайды

флегматик меланхолик
Ұйқысы
Түрлі түстер көреді

сангвиник Аз ұйықтайды,
кеш оянады,
түнде жұмыс істейді
холерик

Жылдам
флегматик ұыйқтайды,
ояту қиын
меланхолик
Аз ұйықтайды,
кешке тез
шаршайды
Елестетіңіз: сіз орындықта отырсыңыз, жаныңызда бас киіміңіз
жатыр, қасыңызға адам келіп, бас киіміңіздің үстіне отырып
жатыр, сіз не істейсіз???

1 2

3 4
Тестің қорытындысы

1 – сангвиник

2 – меланхолик

3 - холерик

4 - флегматик
СҰРАҚТАР

Ұқсас жұмыстар

Темперамент туралы жалпы ұғым

Темпераментке байланысты қарым - қатынасқа түсуі

Темперамент меланхолик сангвиник

Сангвиник Ширақ тип Күшті Тепе - тең

Холерик темпераменті басым оқушының ерекшеліктері

Тұлға құрылымындағы темперамент, мінез және қабілет

Темпераменттің түрлері

Темперамент түсінігі

Кейде флегматиктер жамандықты есте сақтап қалады және ұзақ мерзімге

Темперамент туралы пікірлер

Пәндер