Таным философиялық мәселе ретінде

Презентация қосу

Евразия Ұлттык Университеті

Тақырыбы: Таным философиялық мәселе ретінде.

ОРЫНДАҒАН:КАСЫМБАЕВА ЖАНСАЯ,
СЕЙСЕНБЕК НУРСАЯ , АЙТБАЕВА АЙЗАТ
ИЛАНОВА АЙЫМ , ЖАЛМУРАТОВА
АКТОТЫ, ЕГЕМБЕРДЫ АСЕЛ.
ТОБЫ:ПСХ 21
ТЕКСЕРГЕН:АМАНГЕЛЬДИЕВ АСАН
1. Таным философия мәселесі ретінде. Ақиқат мәселесі.

Философия таным мәселелерін зерттеуде басқа ғылымдардың
жетістіктерін жоққа шығармайды, қайта оған сүйеніп отырады.
Таным теориясы философия тарихына, жеке ғылымдардың тарихында
баланың ақылы қалыптасуы тарихына, тіл тарихына сүйенеді. Таным
– бұл тек ізденіс қана емес, ол, сонымен қатар, білімнің одан өрі
дамуы. Таным процесс ретінде субъект пен объектінің өзара қарым -
қатынасы. Таным процесінің субьектісі пенде, әлеуметтік топ, жалпы
қоғам - танымдық іс - әрекетті іске асырады, кез келген мақсатты
қояды және оны шешеді Субъектің танымдық белсенділігі танымның
объектісіне жеке зат, материалдық әлемнің бір бөлігі немесе бүкіл
әлемге багытталған.
Таным өте күрделі процесс, оп удайы даму үстінде болып отырады Ол
адамға зат пен құбылыстардың сыртқы, көзге түсер қасиеттері мен
катынастарынан бастап, оның тереңде жатқан ішкі салыстырмалы
тұрақты байланыстарына дейін бойлауға мүмкіндік береді, яғни
заттың мәнін ішкі құпиясын меңгеруге жағдай жасайды.
Жалпы психология танымдық формалар мен процестерді,
түйсіктерді қабылдауды ес, қиял, ойлауды, сонымен қатар,
сенім, конул - күй, аффект мәселелерін жеке адамдар мен
коллектив арасындағы қарым - қатынас тұрғысынан
зерттейді.Философия да осы аталған маселелерге көңіл
бөледі, бірақ оны баска ракурста, яғни таным процестерінің
объективті болмысқа, ақиқатқа қарым қатынасы тұрғысынан
қарастырады.Гносеологияның ең негізгі категориясы акикат
болып табылады. Түйсік, угым, интуиция психология үшік
индивидтің емірлі іс - әрекетінің немесе оның тәртібінің
психикалық формасы ретінде анықталады, ал философиялық
таным теориясында олар ақиқатқа апаратын құрал ретінде
зерттеледі. Акикат дегеніміз - қоғам табиғат
құбылыстарының адам санасында объективтікөрініс табуы.
[1]
2.Дүниенің түбегейлі танылуы мәселесі: танымдық оптимизм, скептицизм
және агностицизм.

Таным теориясы гносеологияның маңызды сұрақтарының бірі : дүние
таныла ма? Оған жауап беру әрекеттері терең өткеннен бастау алады -
ежелгі дәуірде пайда болды ,олар орта ғасырларға еніп, жаңа уақытты
басып алып, бүгінге дейін жалғасып келеді. Философиялық ой
тарихындағы бұл мәселені шешуде дәстүрлі түрде келесі негізгі
ұстанымдар ажыратылады: скептицизм, агностицизм, гносеологиялық
оптимизм.
Басты мәселе - әлем негізінен белгілі ме? Бұл сұрақтың жауаптары:
1)оптимизм - әлемді тануға болады, танымның шекаралары жоқ, тек уақыт
пен құралдар қажет.
2)агностицизм - әлем негізінен танылмайды, адам әлемді білмейді, бірақ
виртуалды әлемді сенсорлық қабылдау негізінде құрады.
3)скептицизм - біз шынайы әлемді танимыз, бірақ сезімнің
жетілмегендігімен өзімізді үнемі алдаймыз.
Скептицизм -заттардың адамның сыртында, оның санасынан тыс болуын таниды.
Скептицизм гректің «скептомай» сөзінен аударғанда «оған күмәнданамын»дегенді
білдіреді. Бірақ адамның сезімдері заттар туралы әр түрлі айғақтар бере алады.
Сондықтан, скептиктер білімнің мүмкіндігіне күмән келтіреді, яғни тиісті білімге қол
жеткізу. Скептицизм ежелгі заманда пайда болды. Оның ірі өкілдері: Пирро, Элистен
шыққан ежелгі грек философы, скептикалық мектептің негізін қалаушы, оның шәкірті
Тимон , Секст Эмпирик және басқалар. Олар сенсорлық органдар бізге бірдей
құбылыстар мен процестер туралы әр түрлі көрсеткіштер бере алады және объект
туралы кез-келген тұжырымға оған қарсы тұруға тең құқықты қарсы тұруға болады деп
сенді. . Сондықтан, скептиктер философияның мақсаты болып табылатын жан
тыныштығына және осылайша бақытқа жету үшін кез-келген үкімдерден аулақ болуды
ұсынды.
Қазіргі заманда скептицизм агностицизмге айналды.Агностицизм грек тілінен
аударғанда a - емес; gnosis – білім деген ұғымдарды білдіреді. Агностицизмнің екі түрі :
Юмдық және Канттық.
Дүниені тану мәселесіне қатысты екі негізгі позицияны бөлуге болады - гносеологиялық
оптимизм және гносеологиялық пессимизм. Бірінші позиция шеңберінде әлем адам үшін
ашық, оның когнитивті қабілеттеріне сәйкес келеді және оның адекватты түсінуіне
ешқандай кедергі жоқ деген сенім басым. Мұндай сенім Платон, Аристотель, Б.Спиноза,
Г.Гегель, К.Маркс және басқалар сияқты ойшылдарға тән болды. [2]
3. Ғылыми таным. Таным мүмкіндіктері мен
шекаралары.

Таным өте күрделі, қайшылыққа толы, ұзаққа созылған процесс болғандықтан,
оны іске асыру барысында тұрлі әдістер мен тәсілдер қолданыланына өзінен — өзі
түсінікті. Кең мағынада әдіс дегеніміз белгілі бір мәселені шешу үшіни таңдап
алынған жол, қолданылатын айла мен әететтер жиынтығы. Ғылыми таным
әдістерін қолданудың басты мақсаты шынайы, ақиқат білімге қол жеткізу.
Ғылыми танымның әдістері өте көп, әрі сан салалы, себебі танып білудің
объектісі болып табылатын материалдық және рухани дүниенің өзі көп түрлі, сан
салалы. Дегенмен, ғылыми танымның барлық әдістердің шартты түрде үш топқа
бөлуге болады: 1) жалпылама диалектикалық әдіс. Ол болмыстың барлық
жақтарын зерттеуге және таным процесінің барлық кезеңдерінде қолданылады;
2)жалпы ғылыми әдістер. Олар ғылымның барлық саласвнда пайдаланылғанымен,
таным процесінің барлық кезеңінде қолданыла бермейді; 3) жекеше әдістер. Олар
нақты құбылыстарды бір ғылымның шеңберінде зерттеуге қолданылады.
Ғылыми танымның жалпы әдістері мен түрлерін қарастыру үшін танымның
эмпириалық және теориялық деңгейлерін ажыратқан дұрыс, себебі әр деңгейдің
өзіндік ерекшеліктерімен әдістері бар. Эмпириялық деңгейде таным объектісінің
қасиеттері мен қырлары сезімдік қабілет түрғысынан қабылданады [3]
4. Ғылыми білімнің даму мәселесі.

Ғылыми білімнің басқа білім түрлерінен айырмашылығы - оның дәлелділігінде.
Ғылыми таным, абстрактілік түсініктермен жасалады. Ғылым - теориялық білімдер
жүйесі. Ғылыми білімнің әбден қалыптасқан түрі - теория. Ғылыми теорияның
жасалуы нақты әлем туралы ақиқат білімді қоғамдық практикаға енгізу - адамзат
мақсатының ең маңыздысының бірі. Ғылым философиясында әр түрлі тарихи
кезеңдер мен тенденциялардың болуы, ғылым ішіндегі даму процестерінің
күрделілігі - осының бәрі ғылыми білімдерде болып жатқан оқиғаларды жалпылама
білдіру құралдарын қолдану қажеттілігіне әкелді. Нақты ғылымдардың ғалымдары
мен философтары жасаған әр түрлі модельдер осындай құралдардың біріне
айналды. Бұл модельдер зерттеушілер қабылдаған және жаңа ғылыми білімдерді
алу мен негіздеу барысында қолданған философиялық, идеялық, теориялық,
әдістемелік және логикалық алғышарттар мен постулаттар жиынтығы. Ғылыми
білімді дамытудың кейбір кең таралған модельдерін қарастырайық.

Ғылыми білімнің стандартты моделі. Ғылыми білімнің стандартты моделінің
(тұжырымдамасының) принциптері қазіргі ғылымның идеялары негізінде
қалыптасты. 20-30 жылдардағы осы модельді одан әрі дамытуға айтарлықтай үлес
қосылды. ХХ ғасыр М.Шлик, Р.Карнап, О.Нейрат, К.Годель үлес қосты. Оны
талқылауға К.Поппер мен Э.Нагель белсенді қатысты. [4]
5. Таным және шығармашылық. Шығармашылық және интуиция.

Таным - бұл адамның бейнелеу әрекетінің ерекше түрі .Философия
тарихында таным деп адамның доголдонгон білім алу үшін әлемді,
ондагы озу максатты түрде бейнелеу аталған таным дегеніміз - білім
алу үшін шығармашылық денісТаным адамның практикалық іс -
әрекетінің рухани жағы болып табылады. Oл еңбек құралдары - табиғат
жүйесінің аясында іске асады, өйткені, адамеңбек құралдарының
көмегімен заттардын мәнін жауып, көлеңкелеп тұратынсыртқы
қабығын алып тастауга тырысады . Оны ашып, әлемнің құпиясына
үңіледі.Таным - адам арнайы танымдық меселе мен есептерді қойып,
мақсатты түрде қол жететін ақпараттың жоғарғы деңгейіТаным -
адамның нақты мақсатына багыттаган жане шығармашылық іс
ерекетінің алеуметтік процесі. Оның нәтиоксінде сыртқы егемнің
идеалды образдары қалыптасып, олар туралы білім пайда болады.
Интуиция дегеніміз - адамның зерттеу нысанын тікелей, брден толық
тану мүмкіндігі. Таным объектісін зерттеу немесе анықтау процесінде
адамның оның мәнін, заңдылығын кенеттен тани кетуі.Интуиция -
ерекше қабілет, Оны дәстүрлі тәсідермен түсіндіру қиын. [5]
Пайдаланылған дереккөздер

1. https://stud.kz/referat/show/69190
2.https://
go.mail.ru/redir?type=sr&redir=eJzLKCkpKL
bS1y8uKU3JL0hNyUzUKyrVN4o3N7c0NInPL
yjJzM2sytUtzk4FMkuKQezE9Lz8YihHL6MkN
4eBwdDM0NjE0tjQwpjB9dfWqBl3Xieezr5wm
Is7Ig8A0wIkoA&src=5ef4e26&via_page=1&u
ser_type=3c&oqid=0aa88fb0eab59b2e
3 . https://stud.kz/referat/show/69190
4. https://konspekta.net/lek-15559.html
5. https://stud.kz/referat/show/69190

Ұқсас жұмыстар

Таным субъектісі және объектісі

Философиядағы таным мәселесі

Таным теориясы мәселелері

Таным теориясы

Таным теориясының дамуы

Кантқа дейін тіпті философияда субъект

Таным термині

Салыстырмалы ақиқат

ФИЛОСОФИЯ ТАРИХЫ. ПӘН ФИЛОСОФИЯ

Иммануил Кант философиясы

Пәндер