Тері ойылу

Презентация қосу

Тақырыбы:Некроздар.Құрғақ және ылғал
гангрена.Тері ойылу.Ойық жаралар.
Жылынкөз тесік.Клиникасы, профилактикасы,емдеу.
1. Некроз
Жоспар
2. Некроздың морфогенезі,нәтижесі
3. Этиологиясы бойынша некроз түрлері
4. Токсикалық некроз
5. Трофоневротикалық некрозцентральдық немесе перифериялық
6. Трофоневротикалық некроз
7. Әрекет ету бойынша некроз түрлері
8. Клинико-морфологиялық некроз классификациясы
9. Гангрена және оның түрлері
10. Құрғақ гангрена
11. Ылғалды гангрена
12. Ойылу
13. Ойылу дәрежелері
14. Ойық жаралар және оның факторлары
15. Ойық жараның профилактикасы мен емдеуі
16. Жыланкөз тесік
17. Клиникасы,профилактикасы,емдеу
18. Пайдаланылған әдебиеттер
Некроз (гр. nekros — өлі, шірік, өлі еттену) - тірі организмдегі жасуша мен
ұлпалардың өлуі. [1] Қан және жұқпалы ауруларға шалдыгу, жарақаттану,
күю т. б. себептерден ауыз шырышты қабығы, қызыл иек
шеті, ерін мен ұрт үстері некрозға ұшырайды. Шіру
процестері ұлпа қабынғанда, тіс эмалі зақымданғанда білінеді. Күшәла
пастасымен пульпитті емдегенде жақ сүйектерінің некрозы кездеседі. [2],
[3],[4],[5]
Жарақаттанудан (үсу, күю), жүйкенің жаншылуынан, уланудан, туберкулез,
мерез, бөртпе, сүзек аурулары салдарынан, бүйректің қабынуынан, сондай-
ақ гангрена, инфаркт аурулары кезінде де өлі ет пайда болады. Өлі еттенген
органдардың ұлпалары мен жасушаларының қан айналысы, жүйке
жүйесінің қызметі бұзылып, жасуша аралық заттары өзгереді. Мұның
салдарынан қоректік заттардың келуі азайып, тіршілік әрекеті кемиді.
Сөйтіп, орган не ұлпа жасушаларының ядросы мен цитоплазмасы бүрісіп
кішірейеді. Өлі ет көбінесе ұзаққа созылған аурудан әлсіреген адамдарда
жиі кездеседі. Мұндайда кез - келген жердің, әсіресе жамбас ұлпалары өлі
еттенуі мүмкін. Кейде өлі ет органға инфекция түсіп, іріңдейді. Оның емі,
шіріген ұлпаға хирургиялық операция жасайды, антибиотиктер, организмді
әлдендіретін, құнарлы, витамині көп тағамдар ішу. [6]
Некроздың морфогенезі:
1. Паранекроз-некрозға ұқсас , бірақ қайтымды үрдіс.
2. Неробиоз-катаболикалық реакцияның анаболикалық
реакциядан басымдылығымен өтетін, қайтымсыз ауыр
дистрофиялық өзгеріс.
3. Некроз -жасуша өлімі.
4. Аутолиз-өлген жасушаның және макрофагтардың
гидролиздеуші ферменттер әсерінен ыдырауы.

Некроздың нәтижесі: қолайлы: демаркациялық аймақ,
организация(дәнекер тінмен алмасу),
әктену,оссификация, киста түзу.Қолайсыз некроз
ошағының іріңді ыдырауы, құрсақ ішіндегі некроздар
даму ақауларына әкеледі. [7]
ЭТИОЛОГИЯСЫ БОЙЫНША НЕКРОЗ ТҮРЛЕРІ

Травматикалық некроз-клеткаға физикалық
немесе химиялық факторлардың тікелей әсер
етуі нәтижесінде болады.Бұндай некроз
электротравма,радиация әсері, төменгі
температура салдарынын жарақаттану
каналдарының «үсуі», жоғары температурадағы
«күюі» нәтижесінде болады.Химиялық
факторлар: коагуляциялық некроз тудырушы
қышқылдық әрекет, колликвациондық некроз
тудырушы сілтілік реакциялар. Травмалық
некроз - агенттің ұлпаға тікелей әсер әсер етуші
некроз түрі болып табылады.
Токсикалық некроз-ұлпаларға токсиндердің
,бактериальді , бактериальді емес табиғатты
химиялық байланыстардың
(қышқылдық,сілтілік,дәрілік препараттар,этил спирті
т.б) нәтижесінде дамиды.
Мысалы:сулемамен улану

кезіндегі нефронның проксимальді бөлім
некрозы,дифтеринді экзотоксиннің әсері
нәтижесіенде кардиомиоцитті некроз.Жатырлық
кезеңдегі орын алатын көп кездесетін некроз
түрлерінің бірі : инфекциондық немесе токсикалық
агенттердің ұлпаға тікелей әсер етуімен байланыстытікелей токсикалық
некроз(көптеген ареактивті ішкі
органдар некрозы және генереазивтік
оба,сепсис,токсоплазмоз әлде дәрі-дәрмектердің кері
әсері (аминазин, т.б) негізіндегі сілеймейлі
қабат,ұрық,нәресте,шала туылғандардың некрозы)
Мысалы, дифтерия токсиндері нәтижесінде тыныс
жолдарындағы некроз, туберкулезге байланысты
дамитын казеозды некроз және т.б.
Трофоневротикалық некрозцентральдық немесе перифериялық
жүйке жүйесі ауруларының адам дене бөлімдерінің үлкен қысымға
ұшырауы нәтижесінде ұлпалар иннервациясы,микроциркуляция
бұзылуы. Трофоневротикалық некрозға ойылу (пролежень),ауру
салданып, ұзақ жатқанда пайда болатын жатын жаралар
(декубиталдық
жаралар).мысал бола алады. орталық немесе шеткі нервтер
зақымданғанда дамиды.
Трофоневротикалық некроз- центральдық немесе
перифериялық жүйке жүйесі ауруларының адам дене
бөлімдерінің үлкен қысымға ұшырауы нәтижесінде ұлпалар
иннервациясы,микроциркуляция
бұзылуы.Трофоневротикалық некрозға ойылу
(пролежень),ауру салданып, ұзақ жатқанда пайда болатын
жатын жаралар (декубиталдық жаралар).мысал бола алады.
орталық немесе шеткі нервтер зақымданғанда дамиды.
ӘРЕКЕТ ЕТУІ Б/ША НЕКРОЗ ТҮРЛЕРІ
Тікелей некроз–жарақаттаушы фактор (t, механикалық травмалар)
тікелей клеткаға әсер етеді (травматикалық,токсикалық бактериальді)
Жанама некроз—сосудтық,нервтік,иммундық жүйе арқылы әсер етеді

КЛИНИКО-МОРФОЛОГИЯЛЫҚ НЕКРОЗ
КЛАССИФИКАЦИЯСЫ
I. Коагуляциялық некроз
II. Колликвациондық некроз
III. Секвестр/гангрена
IV. Инфаркт
Гангрена (Gangraena - өрт) - гангрена, шіріме.
Сыртқы ортамен жанасатын жасушада тура
немесе анатомиялық каналдар арқ.дамитын
Қара немесе қою қоңыр түсті
некроз.
Гангренаның құрғақ (мумификаңия)
және ылғалды (нома) түрлері болады.Денеден
басқа гангрена асқазан,өкпе,бет терісі мен
басқа да жерлерде п.б.
Құрғақ гангрена – тіндік некроз, Сыртқы
зақымдалатын әсерлер немесе қан айналымы
бұзылулары. Тіндердің мумиялизациясы және
перифериядан орталыққа дейін некроз аймағын
алға жылжыту ерекшеліктері. Нәзік гангренадан
айырмашылығы, бұл токсиндердің үлкен мөлшерін
ішуімен бірге жүрмейді және сау тіндерге таралуға
бейім емес. Қандай болғанда, инфекция дымқыл
гангренаға айналуы мүмкін.
Ылғалды гангрена – гангреннің түрі, онда өлі матаның
құрғатуға уақыты жоқ, және олардың ыдырауы шіріп
кетеді. Бұл тіндік некроздың ең ауыр түрлерінің бірі, ауыр
уыттанумен бірге жүреді. Қан айналымы бұзылыстары
жағдайында пайда болады. Өмірге қауіп төндіреді. Сулы
грангренді одан да көп пахта әзірлеу, толық пациенттер.
Әсіресе қиын ылғалды диабеттік гангрена.
Емдеу тек ауруханада жүргізіледі. Тіндердің қайтыс

болуына және себептеріне байланысты травматологтар
емделе алады, хирургтер, пульмонологтар немесе
тамырлы хирургтер. [8]
Ойылу- терінің және жұмсақ тіндердің ұзақ уақыт
қысылуынан шіруге дейін баратын зақымдануы.
Ойылуға итермелейтін факторларға жергілікті қан
айналымының , иннервацияның, тіннің қоректенуінің
бұзылуы жатады.
Ол дененің сүйектерінің шығыңқы жерлерінің кез- келген
бөлігінде пайда болуы мүмкін.
Науқас шалқасынан жатқанда құйымшақ, өкше, жауырын,
шүйде аймақтары ойылуы мүмкін.
Науқас етпетінен жатқанда қабырға, тізе, аяқ
башайларының сырт жағы, мықын сүйегінің қыры
ойылады.
Ойылудың І дәрежесі- эпидермалды және тері
қабаттарының зақымдалуымен шектеледі. Терінің
сыртқы қабаты зақымданбайды. Сыртқы күштердің әсері
қайтса да тұрақты түрде қалатын терінің қызаруымен, онда
көкшіл- қызғылт дақтардың пайда болуымен сипатталады.
Ойылудың ІІ дәрежесі- терінің сыртқы қабатының және тері
асты май қабатының тұтастығы бұзылады. Тұрақты
гиперемия және көкшіл- қызғылт дақтар
сақталады.Эпидермистің алынуы байқалады.
Ойылудың ІІІ дәрежесі-Тері қабат түгелімен зақымданып,
бұлшық ет қабатын да бұлшық етті де қамтиды.

Ойылудың ІҮ дәрежесі- барлық жұмсақ тіндердің
зақымдалуымен сипатталады.Сіңір және сүйектердің
зақымдануы байқалады. [9]
Ойық жаралар – терінің және жұмсақ тіндердің
шығыңқы сүйектермен төсек арасында ұзақ
жаншылу әсерінен беткей немесе терең
зақымдалып, семуі.

• Ойық жараның пайда болуына үш фактор
әсер етеді:
• қысым
• «кесу күші»
• қажалу [10]
Ойық жараның профилактикасы мен емдеуі

Мақсаты:ойылудың алдын алу.
Іс-әрекет алгоритмі:
Төсеніш, матрац, қосымша заттар, тамақ, сусындарды ұйымдастыру.
Күніне бір реттен кем емес, тері қабатының жағдайын бағалап отыру.
Әрбір екі сағат сайын пациенттің төсектегі қалпын өзгертіп отыру, оны
төсектің үстіне көтеріп, екі
қырына кезек аударып отыру, етбетінен жатқызу.
Теріде ойылудың болуы мүмкін аймақтарын күнделікті тексеріп отыру:
құйымшақ, өкше, жауырын,
сан сүйегі тұстары, тізе буынының ішкі жақтары
Күніне екі рет ойылулар болуы мүмкін аймақтарды жылы сумен
сабындап жуып отыру:
- сүлгімен құрғатып сүрту;
- камфорлы спиртке немесе этил спиртіне батырылған салфеткамен
тазалау;
- қорғаныш кремін жағу;
- ойылулар пайда болуы мүмкін аймақтардың жұмсақ тіндерін массаж
жасау тәсілімен сылау [11]
ЖЫЛАНКӨЗ (fіstula) – адамның ішкі қуыс органдарын өзара
жалғастырып, тері арқылы сыртқа шығатын өзек жол түріндегі
патологиялық ақау. Ж. қалыпты жағдайда кездеспейді, сондықтан ол
патологиялық құбылыстың бір белгісі болып саналады. Ж-дің іштен туа
және жүре пайда болатын түрлері ажыратылады. Қштен туа пайда болатын
Ж. әр түрлі аномалиялық дамудың нәтижелері ретінде (мыс., ұрықтың дұрыс
жетілмеуінен) қалыптасады, ал жүре келе пайда болған Ж. түрлі
жарақаттардан (оқ және пышақ жарақаты) соң немесе түрлі қабынулардан
(остеомиэлит, сүйек туберкулезі, парапроктит, іріңді холецистит, панкреатит,
плеврит, т.б.) кейін пайда болады. Кейбір жағдайларда Ж. уақытша ем
ретінде әдейі жасалынады. Мыс., өңеш, қарын қатерлі ісігіне жасалған
операциядан кейін тамақ өтпей қалғанда, қуық, өт қабы аурулары себебінен
дәрет жүрмей қалғанда жасанды Ж. шығару қажеттілігі туады. Ж-ді дәрі-
дәрмекпен (консервативті) емдесе өз бетімен, операциясыз жабылуы мүмкін.
Ж-ді емдеу үшін, көбінесе, хирургиялық операция жасалады. [12]
Клиникасы
Фистулалар жалпы жағдайға айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Сонымен, іріңді
фистулалармен іріңді уыттану пайда болады, ол ағып кетуіне кедергі жасайды; асқазан мен
жіңішке ішектің фистулаларымен, ас қорыту шырындарының жоғалуына байланысты су-
электролит пен ақуыз алмасуының күрт бұзылуы және науқастың қайтыс болуы мүмкін.
Қуыс мүшелердің фистулалары, оған тән емес құпияның органына ағып кетуімен
(бронхтағы тамақ, ішектің мазмұны қуыққа), органдардың жұмысының айқын бұзылуына
әкеледі.

Науқастың жалпы жағдайын бұзу фистула арқылы қайталама инфекция кезінде дами алады,
бұл тек түйіршіктеу кезінде ғана емес, сонымен қатар туа біткен, опителизирленген
фистулалар кезінде де мүмкін

Курстың ерекшеліктеріне эпителизация мен еріндік фистулалардың өздігінен
емделмейтіндігі, ал егер түйіршіктелген фистулалар ағза микрофлорамен күресіп,
некротикалық ұлпалар (секвестрлер, бөгде заттар) патологиялық фокустан бөлінсе,
өздігінен жазыла алады. Қуыс мүшенің фистулаларымен өзін-өзі жабудың маңызды шарты
осы органның құрамымен (ішек құрамы, өт, зәр) бөлінудің төмендеуі болып табылады. [13]
Профилактика
Туа біткен фистулалардың алдын-алу мүмкіндігі
жоқ.

Алынған фистулалардың алдын-алу жұқпалы
аурулардың алдын алу және хирургиялық араласу
кезінде асептика ережелерін сақтау шараларын
қамтиды. [14]
Емдеу
Жыланкөздерді хирургиялық тәсілмен емдеудің түрлері:
1. Іріңдікті тілу, ашу. Операциядан бұрын жыланкөзге бояу
жіберіледі. Одан соң жыланкөзге енгізілген темір сүңгі
арқылы іріңдіктің қабырғасы тілініп, оның екі тесігі ашылады.
Бояумен боялған тіндер кесіліп алынады.
2. Егер жыланкөздің ішкі тесігі сфинктерде немесе одан
жоғарыда ашылса жыланкөзді тілу ғана емес, оны сылып
алып тастау орындалады.
3. Жыланкөздің ішкі тесігін жабу тәсілдері:
Джадд-Рабле операциясы. Жыланкөзді сыртқы тесігімен қоса
кесіп алып тастап, ішкі тесікті тік ішектің кілегейлі қабығынан
даярланған құрақпен жабылады, Құрақты тесікке кетгут
жібімен тігеді, А.Н.Рыжих бұған қоса сфинктеротомияны
орындайды. Жыланкөздің ішін және тесіктерін тіліп оның ішін
қырып тазартып тампонмен толтыруды орындайды. [15]
Пайдалынылған әдебиеттер

1. А.И. Струков, В.В. Серов. Патологическая анатомия. Мәскеу-1995г.
2. ↑ О. Д. Дайырбеков, Б. Е. Алтынбеков, Б. К. Торғауытов, У. И. Кенесариев, Т. С. Хайдарова Аурудың алдын алу
және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл.
ISBN 9965-752-06-0
3. ↑ Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақстан, 1991.
ISBN 5-615-00789-3
4. ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау / Жалпы
редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа
бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан
Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002
жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5
5. ↑ Патологиялық анотомия терминдерінің орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. ISBN
9965-437-40-8
6. https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%BE%D0%B7
7. https://
go.mail.ru/redir?type=sr&redir=eJzLKCkpKLbS189JzS4pzszUyy9K1zfStTAzNLDQyyjJzWFgMDQzNDY1NjczNmNI0JgRGbx
gufrX0wvudaR4cAMAXpkUbw&src=5cac2fa&via_page=1&user_type=3c&oqid=0ad3f8d4a047c79c
8. https://
go.mail.ru/redir?type=sr&redir=eJzLKCkpKLbS189JzS4pzszUyy9K1zfStTAzNLDQyyjJzWFgMDQzNDY1NjczNmNI0JgRGbx
gufrX0wvudaR4cAMAXpkUbw&src=5cac2fa&via_page=1&user_type=3c&oqid=0ad3f8d4a047c79c
9. https://ppt-online.org/57851
10. https://
go.mail.ru/redir?type=sr&redir=eJzLKCkpKLbS10_N0ysoKNHNz8vJzEvVyy9K1zc3NjC0MGNgMDQzNDY1tjA0t2RQm2R_z
TCnKFO2JrJbbOK3yQBYQBOv&src=1a71d46&via_page=1&oqid=0ad480d125f46574
11. https://ppt-online.org/57851
12. https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B_%
D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D1%81
%D1%8B
13. https://medlec.org/lek4-8791.html
14. https://www.likar.info/bolezni/Fistula/
15. https://go.mail.ru/redir?
type=sr&redir=eJzLKCkpsNLXL0pNSy1KLCnPL8rWKyrVz0lNLsnMz0tKLE7Vz01NySwpzsxL1C_LTC3XNzI2sjCNr8qozEnMy
443NDI1j69KSS2Kh7KL4vPii0tSixgYDM0MjU2NLcyMLBk8Lry4o6DgO2nphj01F3_xcwIA0a0qqA&src=27b24be&via_page
=1&user_type=3c&oqid=0ad4f11055f46572

Ұқсас жұмыстар

Тері және шырышты қабатты қарау

Тамырлардын аурулар

Науқастың арқасымен жату қалпы

Медбикелік күтімнің бағасы

Онкологиялық ауруы бар науқастардың үй жағдайындағы мейіргерлік күтімі. Лейкоздар. Негізгі себептері. Клиникалық көрінісі. Зертханалық диагностика. Қазіргі терапияның мүмкіндіктері,оның негізгі қағидаттары

Сабақтың дамытушылығы

Этил спиртінің әсерлері

Бұранда кесу

Паллиативті көмек

Науқасты назогастральді зондпен тамақтандыру

Пәндер