Үшіншісі - инновациялық қолдау экожүйесін дамыту

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ФИРМАЛАРДЫҢ
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫ
ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ДИНАМИКАСЫН
ТАЛДАУ
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ
ЖАҒДАЙЫНА ШОЛУ

2018 жылғы ДЭФ-тің жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексі елдің
инновациялық қабілеттілік санатындағы маңызды әлсіздігін (87 орын) жалғастыруда,
оның құрамдас бөліктерінің барлығы дерлік рейтингте Қазақстанның жалпы
позициясынан төмен. INSEAD (Еуропалық іскери әкімшілік институты) құрастырған
мамандандырылған жаһандық инновациялық рейтинг осыған ұқсас мәселелерді
тіркейді.

Неліктен инновациялық саясатқа қатты назар аударып тоқырау байқалады? Біздің
ойымызша, негізгі проблема қазіргі инновациялық саясаттың физикалық
инфрақұрылымды дамытуға деген бейімділікпен, орталық және аймақтық деңгейде
Силикон алқабының ұқсастықтарын жасауға тырысумен байланысты. Инновациялық
кластерлердің, оның ішінде Кремний алқабының құбылысы инновациялық
экожүйенің үш негізгі элементтерінің ұзақ мерзімді үйлесімі мен географиялық
шоғырлануына негізделгенін ескермейді: 1) оқшауланған сұраныс, 2) жергілікті
сараптама, 3) инновациялық қолдау жүйесі.
Жүргізіліп жатқан инновациялық саясат Қазақстан экономикасындағы
инновацияға деген сұраныс көздері туралы сұраққа нақты жауап бермейді. Негізгі
үміт дәстүрлі өндірістерден пайда болды. Сонымен бірге, Қазақстанның тау-кен
металлургия саласына келген ірі ТҰК-тер өздерінің инновациялық орталықтарын
және коммерциализация сатысынан өткен технологияларды сатып алуды басшылыққа
алатыны ескерілмеді. Жергілікті ірі компаниялар инновациялық менеджментте әлсіз
және технология трансфертіне көп көңіл бөледі. Мемлекеттік компаниялар да
дәлелденген технологияларға сүйенеді және жергілікті инновацияны дамытуға
байланысты технологиялық тәуекелдерді қабылдауға дайын емес.

Жаһандану дарындылықты дамыту, тарту және ұстауға
негізделген жергілікті сараптама ұлттық инновациялық
жүйелердің негізгі элементіне айналуына әкелді.
Қазақстан 2003 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін
мәлімдемелер деңгейінде инновациялардың кең спектрін
қолдады: дәстүрлі секторлардағы өспелі (өспелі)
инновациялардан болашақ экономикасының секторларын
құру үшін бұзушы (бұзушы) инновацияларға дейін. Бұл
ресурстардың шоғырлануын терең жергілікті сараптама
жасауға кедергі келтіреді.
2019 жылғы инновациялық қызметтің негізгі көрсеткіштері

одан
Кәсіпорындар саны - брлығы, Инновация саласындағы белсенділік
бірлік инновациясы барлары деңгейі, %-бен

Қазақстан Республикасы 28 414 3 206 11,3
Ақмола 1 148 88 7,7
Ақтөбе 1 144 121 10,6
Алматы 1 715 160 9,3
Атырау 1 081 97 9,0
Батыс Қазақстан 834 44 5,3
Жамбыл 739 97 13,1
Қарағанды 2 175 293 13,5
Қостанай 1 357 174 12,8
Қызылорда 653 80 12,3
Манғыстау 988 34 3,4
Павлодар 1 148 104 9,1
Солтүстік Қазақстан 964 92 9,5
Түркістан 795 72 9,1
Шығыс Қазақстан 1 836 273 14,9
Нұр-Сұлтан қаласы 3 821 567 14,8
Алматы қаласы 6 649 810 12,2
Шымкент қаласы 1367 100 7,3
Қазақстандағы инновацияларды дамыту мәселелері әртүрлі мемлекеттік бағдарламаларда
шашыраңқы. Бұл олардың назарын тарылтуға және ведомствоаралық ынтымақтастықтың
әлсіздігінен ұлттық инновациялық жүйені ұйымдастырудағы қиындықтарға алып келеді. Барлық
салаларда қолдануға болатын кросс-функционалды технологияларды дамыту проблемасы
туындайды. Мысалы, заманауи цифрлық технологиялар (жасанды интеллект, кеңейтілген және
виртуалды шындық, терең машиналық оқыту, сандық егіздер, үлестірілген кітап), жаңа
материалдар (қорытпалар, металл ұнтақтары, жылу изоляторлары, энергия тасымалдаушылар),
геномдарды редакциялау және басқалары экономикалық және әлеуметтік салалардың барлығында
қолданыла алады. өмір. Біздің елімізде әр салалық орган дербес салалық инновациялық жүйелерді
құра бастайды. Инновациялық саясаттың элементтері барлық салалық бағдарламаларда -
«Агробизнес» -тен «Цифрлық Қазақстанға» дейін бар.
Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі инновациялық даму
тұжырымдамасында атап көрсетілгендей, бүгінгі күнге дейін
Қазақстандағы инновациялар үдерісі туралы жеткілікті түсінік жоқ.
Қазіргі саясаткерлер тез жеңіске жетуді көздейді, ал әлемдік тәжірибе
көрсеткендей, технологиялар трансферті, оларды бейімдеу және кейіннен
өз технологияларын құрудан бастап инновациялық даму процесі өте ұзақ.
Мемлекеттің күш-жігеріне қарамастан, мамандандырылған факторлар
проблемасы сақталуда. Инновациялық кластерлер ұлттық инновациялық
жүйенің негізгі элементі ретінде жарияланады және мемлекеттік
инновациялық саясатта Назарбаев Университеті негізінде Нұр-Сұлтанда
және Алатау ПИТ базасында Алматыда инфрақұрылымды және аймақтық
инновациялық экожүйелерді дамытудың қажеттілігін үнемі атап көрсетеді.
Бірақ бұл көрсеткіш бойынша Қазақстан WEF бәсекеге қабілеттілік
рейтингісінде де, INSEAD жаһандық инновациялық рейтингінде де елдер
тізімінің соңында тұр.
Инновациялық өнімдер (тауарлар, көрсетілетін қызметтер) көлемі
млн.теңге

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Қазақстан Республикасы 235 962,7 379 005,6 578 263,1 580 386,0 377 196,7 445 775,7 844 734,9 1 179 150,2 981 328,3
Ақмола 9 822,5 19 902,1 18 205,7 33 801,6 13 217,2 21 036,2 15 721,9 25 644,6 17 793,0
Ақтөбе 16 880,9 6 542,4 8 300,6 4 454,4 1 838,8 16 660,2 39 442,0 44 299,9 51 421,7
Алматы 5 498,1 13 288,0 13 153,8 16 608,9 15 699,2 12 630,0 12 624,2 18 351,2 20 443,6
Атырау 1 828,1 4 772,2 38 078,2 18 655,3 7 506,1 7 419,4 5 768,0 8 819,8 7 536,3
Батыс Қазақстан 24 804,9 4 399,3 9 009,5 5 996,5 3 316,7 3 407,1 18 122,1 23 398,7 24 713,4
Жамбыл 11 251,8 19 181,2 19 637,4 25 250,3 23 163,7 34 104,1 50 854,7 66 782,3 77 092,5
Қарағанды 14 388,6 30 891,5 53 731,2 21 578,1 18 442,5 31 327,2 32 048,0 54 778,0 74 007,0
Қостанай 12 453,0 29 769,7 35 728,9 57 633,9 47 252,6 45 095,9 91 502,6 124 014,9 211 088,3
Қызылорда 2 281,3 3 645,0 6 641,7 4 761,2 6 930,2 6 295,2 5 505,8 6 401,7 16 425,2
Манғыстау 618,6 3 609,0 1 395,4 1 546,8 1 234,6 506,4 294,9 651,0 7 971,3
Павлодар 73 279,0 97 620,0 83 368,0 83 070,6 1 838,3 9 520,0 177 881,5 250 032,0 44 503,7
Солтүстік Қазақстан 1 469,5 6 098,3 16 028,0 16 500,4 11 753,8 11 312,8 13 804,9 9 396,5 8 652,1
Түркістан 10 105,2 14 018,1 19 870,4 9 612,6 10 535,0 14 727,1 13 140,0 13 375,7 13 797,5
Шығыс Қазақстан 33 592,5 99 332,1 109 378,9 97 778,9 13 420,9 54 299,5 80 472,0 174 068,8 223 618,8
Нұр-Сұлтан қаласы 1 818,6 4 787,0 119 923,4 125 507,0 111 239,6 120 559,3 149 277,5 112 146,2 129 468,7
Алматы қаласы 10 601,4 12 579,1 12 504,9 22 088,6 38 876,9 17 186,3 26 183,3 30 228,4 48 948,4
Шымкент қаласы 5 268,8 8 570,6 13 307,0 35 540,8 50 930,6 39 689,0 112 091,6 216 760,7 3 846,6
Инновацияның барлық түрлері бойынша кәсіпорындардың инновациялық
белсенділігінің негізгі көрсеткіштері*

одан
Кәсіпорындардың саны
Инновация саласындағы
барлығы, бірлік одан инновациясы барлары
белсенділік деңгейі, %-бен

2017 2018 2019 2017 2018 2019 2017 2018 2019
Қазақстан Республикасы 30 854 30 501 28 414 2 974 3 230 3 206 9,6 10,6 11,3
Ақмола 1 299 1 207 1 148 98 93 88 7,5 7,7 7,7
Ақтөбе 1 149 1 174 1 144 116 125 121 10,1 10,6 10,6
Алматы 1 797 1 830 1 715 146 151 160 8,1 8,3 9,3
Атырау 1 145 1 161 1 081 92 96 97 8,0 8,3 9
Батыс Қазақстан 932 952 834 49 50 44 5,3 5,3 5,3
Жамбыл 846 841 739 96 96 97 11,3 11,4 13,1
Қарағанды 2 309 2 289 2 175 257 336 293 11,1 14,7 13,5
Қостанай 1 475 1 342 1 357 167 163 174 11,3 12,1 12,8
Қызылорда 784 756 653 89 92 80 11,4 12,2 12,3
Манғыстау 1 131 1 128 988 40 45 34 3,5 4,0 3,4
Павлодар 1 292 1 272 1 148 112 116 104 8,7 9,1 9,1
Солтүстік Қазақстан 1 023 1 013 964 115 119 92 11,2 11,7 9,5
Түркістан 939 927 795 50 60 72 5,3 6,5 9,1
Шығыс Қазақстан 2 010 2 050 1 836 303 317 273 15,1 15,5 14,9
Нұр-Сұлтан қаласы 4 039 3 975 3 821 582 583 567 14,4 14,7 14,8
Алматы қаласы 7 124 6 997 6 649 550 670 810 7,7 9,6 12,2
Шымкент қаласы 1 560 1 587 1 367 112 118 100 7,2 7,4 7,3
* 2013 жылдан бастап инновация статистикасы бойынша зерттеу халықаралық ұсынымдарға сәйкес өнімдік, үдерістік,
ұйымдық және марктингітк инновациялар бойынша жүргізіле бастады.
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙДЫ
ЖАҚСАРТУ ҮШІН НЕ ІСТЕУ КЕРЕК?
Кез-келген елдің инновациялық дамуының мақсаты - өзіндік технологияларды құру. Бүгінгі
күні шектеулі елдер саны бұған қабілетті. Инновацияның орталықтан жартылай периферияға,
содан кейін периферияға диффузиялық моделі жұмысын жалғастыруда. Инновациялық орталық
әдеттегідей Батыстың дамыған әлемінде орналасқан. Бұл өте қиын міндет, оның шешімі
соғыстан кейінгі кезеңде тек Жапония мен Оңтүстік Корея үшін шектеулі технологиялар
бойынша мүмкін болды. Қытай барлық ресурстарымен осыған жету жолында. 2015 жылы
қабылданған «Made in China 2025» бағдарламасы басым бағыттар саны (9) және басым
секторлар (10) шектеулі өндіріс өнеркәсібі үшін меншікті технологияларды құруға бағытталған.
Біріншісі - инновацияға деген сұранысты қалыптастыру және ынталандыру.
Бірінші қадамды мемлекет қабылдауы керек. Жекеменшік сектордың жергілікті
инновацияларға деген сұранысының қазіргі кездегі қиындықтарын ескере отырып,
мемлекет жоғары регулятивтік күшке ие салаларда инновациялық шешімдерге сұраныс
туғызуы мүмкін: мемлекеттік қызметтерді цифрландырудан бастап тұрғын үй-
коммуналдық шаруашылық, білім беру және медицинада жергілікті инновациялық
шешімдерді тиімділікті арттыруға бағытталған мемлекеттік ресурстарды пайдалану.
Екіншіден, қолданыстағы ойыншылар мен олардың ынтымақтастығы
төңірегіндегі инновациялық ұсыныстарға ынталандыру құрған жөн. Алдағы 10-15
жылда республикалық маңызы бар үш қалада: Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент
қалаларында инновациялық кластерлер мен аймақтық инновациялық жүйелерді
түрлендіруге және одан әрі дамытуға назар аудару қажет. Қаланы дамытуға арналған
құжаттардың шеңберінде аймақтық инновациялық жүйеге және қалада жергілікті
сараптамамен тығыз байланысты инновациялық кластерді дамытуға арналған арнайы
бөлім қарастырылуы қажет. Әр қаланың өз тарихы болады, өйткені олардың барлығы
әртүрлі позицияларда.
Үшіншісі - инновациялық қолдау экожүйесін дамыту. Дарындылықтың,
капиталдың және ресурстардың үш қалада шоғырлануы инновацияны дамыту үшін
қажетті, бірақ жеткіліксіз шарт болып табылады. Сапалы мамандандырылған
факторлар физикалық, цифрлық және ақпараттық инфрақұрылымды, адам және
әлеуметтік капиталды дамыту жүйелерін қамтитын экожүйені құрайды.
Маңызды қадам - жеке ғылыми құрылымдардың, оның
ішінде технологиялық форсайтпен айналысатындардың пайда
болуы мен дамуын ынталандыру.

Бұл үш тармақ ұлттық инновациялық саясатты құрудың
жалпы тәсілін ғана көрсетеді, олар толық емес. Оның дамуы
Қазақстандағы ағымдағы жағдайды тереңірек және
объективті талдауды және нақты мақсат қоюды, сондай-ақ
ресурстардың қол жетімділігін қамтуы керек. Дүниежүзілік
тәжірибені қолдану біздің жағдайымызға бейімділігі мен
қолданылуын ескере отырып, ұтымды болуы керек.

Ұқсас жұмыстар

ӨНДІРІСТІК - ИННОВАЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫ

Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау мен дамыту, жеке кәсіпкерлік туралы заң

Кәсіпкерлік қызметті Кәсіпкерлік қызметті қолдау бағдарламасы қолдау бағдарламасы

Орта және шағын бизнесті ұйымдастыру

ГЕРМАНИЯДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ГЕРМАНИЯНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Өзенмұнайгаздың экономикаға әсері

Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың мәні және қажеттілігі

Экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің теориялық негіздері

Қазақстандағы кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау

Шағын кәсіпкерлік

Пәндер