Қазақстан Қытай қатынасы

Презентация қосу

Қазақстан Қытай қатынасы

Орындаған: Жандилдин Хангерей Шыңғысұлы
Визуалды өнер 101 топ
Қазақстан мен ҚХР арасындағы дипломатиялық қарым-
қатынас 1992 жылы 3 қаңтардан бастап орнады. 1992 жылы
ақпанда Алматыда Қытай елшілігі,
Пекинде Қазақстан елшілігі ашылды. Екі ел арасында сауда-
экономикалық мәдени, әскери байланыстар дами бастады.
Қазақстан Президенті Н.Назарбаев Пекинде, ҚХР төрағасы
Цзянь Цзэмин Алматыда ресми сапармен бірнеше рет болды.
1994 жылы 26 сәуірде екі ел үкіметі шекара мәселесін
түпкілікті шешу жөнінде келісімге келіп, шекара анықталды.
1996 жылы 26 сәуірде Шанхайда ҚХР, Ресей, Қазақстан,
Қырғызия, Тәжікстан басшылары шекара мәселелері
бойынша Шанхай келісіміне қол қойды. 1998 жылы 3 шілдеде
Шанхай келісіміне қатысушы – 5 ел басшылары Алматыда бас
қосты. Сауда байланыстары тез өсіп келеді. Соңғы жылдары
Қытайдан Қазақстан арқылы Еуропаға шығу (яғни Ұлы Жібек
жолын қайта дамыту) перспективалары қаралуда.
Қазақстанның Қытаймен
тауар айналымы
Қазақстанның Қытаймен тауар айналымы 2008 жылы 12,24 млрд,
АҚШ долларын құрап, 2007 жылмен салыстырғанда
ширек ұлғайған (9,2 млрд. долл. АҚШ). Қазақстанның Қытаймен
сауда теңгерімі 2008 жылы жағымды әсер құрап және Қазақстаннан
Қытайға тауар экспорты 1,7 есеге импорт көлемінен артқан.

2008 жылы экспорт 37% өсіп және 7,7 млрд. АҚШ долларын құрады,
экспорттың 66% кең экономикалақ санат бойынша жіктеуге сәйкес
келетін шикізат тауарлары құрады. (КЭЖ) ҚР Қытайға шикізат
экспортының құрылымы келесідей түрде көрініс алады: 53% — шикі
мұнай өнімдері, 8% — кен мен темір қосындысы, хром, жез, 5% —
басқалары. 2008 жылы Қытайға Қазақстанның жалпы экспорт
көлемінің 90% аса азғана құрайтын тауарлар 1 кестеде ұсынылған.
Қытайдан Қазақстан импорты 2008 жылы 31% және 4,6,
АҚШ долларын құрады. Импорттың тауарлық құрлымы
айтарлықтай диверсифицирленген (тауардың 58 тобы
шамамен импорттың жалпы көлемінің 50% құрайды).
Импортталушы өнімнің 99% өнделген тауарды құрайды; 1% —
шикізат өнімді құрайды.

2008 жылы Қытайдан Қазақстан
импорты мұнайгазқұбырларының(23%) мұржалары орын алды.
Сонынан ілесе басқа да бұрғылаушы және жол машиналары (3%),
қара металдан өзгеде металды құрастырушылар (1,6%). Қытайға
импортталатын негізгі өнім номенклатурасы 3 кестеде көрсетілген.

Алайда ресми статистика тіркелмеген сауда деп аталатын, ағымды
қоспайтынын атап өту қажет. Осы сауда, ағымы төлемдік
теңгерімде ескерілетін, тек «желқайық саудалар» есептемелерінде
ғана көрініс табады және 2007 жылға шамамен 2 млрд. АҚШ
долларын құрайды

Сонымен бұл, ағымдар ресми статистика көрсететін қапталды
толығымен көрсетеді. Басым көбінде тұтынушылық импортталады
(өнделген тауарлар), ал экспортталатындар — шикізаттар (метал
сынықтары, өнделмеген ауылшаруашылығы өнімі)
Бүгінгі Қытай тарихнамасындағы біздің тақырыбымызға қатысты, яғни ҚХР-
ның Орталық Азияға қатысты жүргізген дипломатиялық саясаттарының кейбір
түстары Ян Фучаңның «Қытайдың қазіргі заман дипломатиялық тарихы», Ma
Дачжэн мен Фэн Чишыдың «Орталык Азиядағы бес мемлекеттің Очеркі», Чжао
Чаньсиньнің «Орталық Азиядағы бес мемлекет және Қытайдың батыс бөлікті
қауырт игеруі», Сунь Чжанчжыдың «Орталық Азиядағы бес мемлекеттің сыртқы
қатынастары», Син Гуанчэннің «Қытай және Орталық Азия» атты еңбектерінен
кездестіреміз. Ал ҚХР мен Орталық Азия мемлекеттерінің «Шанхай бестігінің»,
артынша «Шанхай ынтымақтастық ұйымының» шеңберіндегі ынтымақтастық
мәселелерінің негізгі тұстары Чэн Миншань мен Хэ Сицюаньнің «Аймактық
кауіпсіздікті, тұрақтылықты қамтамасыздандыру - «Шанхай бестігіндегі»
ынтымақтастыққа баға беру», Дин Пэйхуаның «Шанхай бестігінің даму негіздері
туралы теория», Ван Цзиньцунның «Шанхай бестігінен Шанхай ынтымақтастық
ұйымына дейінгі өтпелі кезеңнің тарихи маңыздылығы» сияқты ғылыми
мақалаларында қарастырылған. Аталмыш еңбектердегі қытайлық
зерттеушілердің Орталык Азия өңіріндегі қауіпсіздікті қамтамасыздандыру
саласындағы мемлекетаралық ынтымақтастықтың жаңа түрлеріне, Қытай және
Орталық Азия мемлекеттерінің экономикаларының өзара үйлесімді дамуы мен
олардың арасындағы көлік қатынасының дамуына назар аударғандығы,
аймақтағы алпауыт мемлекеттер арасындағы алауыздықтарға баса көңіл
бөлген Батыс зерттеушілерінің еңбектерінен ерекшелендіре түседі.
Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының қалыптасуы, оны
жүзеге асыру барысындағы кездескен
қиыншылықтары мен жетістіктерінің бір қатар тұстары Ж.У.
Ибрашевтың, Қ.Е. Байзақованың, К.Қ. Қожахметовтың, Ф.Т. Кукееваның
және т.б. еңбектерінде қарастырылған. Қытайдың елімізге ұстанатын
сыртқы саясатының принциптері, стратегиялық басымдылықтары және
олардың екі ел қарым-қатынастарына тигізетін әсері туралы қызықты
да маңызды мағлұматтар саясаи ғылымдарының докторы, қоғам
кайраткері, дипломат Қ.С. Сұлтановтың еңбектерінен кездестіреміз.

Орталық Азиядағы Қытайдың дәстүрлі дипломатиясын, Цинь
империясының қазақ хандықтарымен қарым-қатынасын, оның сыртқы
саясатындағы әдет-ғұрыптарын зерттеуге алғашқылардың бірі болып
өз үлесін қосқан қазақстандық қытайтанушы-ғалым К.Ш. Хафизованың
еңбектері мен кептеген мақалалары саяси, әскери, қауіпсіздік, сауда-
экономикалық және мәдени ынтымақтастык саласындағы Қытай-
Қазақстан қарым-қатынастарын жаңа көзқарас тұрғысынан
зерделегенін атап айтуға тұрады.
Қытайда қазақ қауымының қалыптасуының тарихи
динамикасы, қазақ халқының атамекен ұғымы,
олардың дәстүрлі шаруашылығы мен рухани
мәдениеті, Абылай ханның ұлттық мемлекеттік
территорияны қалпына келтіру әрекеті, Қазақ-Қытай
сауда байланыстарын ҚХР-ның реформа
ұстанымдарының эволюциясын және «Батыс бөлікті
игеру» стратегиясынын көздеген мақсатын зерттеуді
Н. Мұқаметханұлының бір қатар еңбектерінен
көреміз, Шыңжаң өлкесіндегі державалардың күресі,
Қытайдың осы өлкеде жүргізген ресми саясатын жан-
жақтылы зерттеулерді Н.А. Алдабектін
монографиясынан және басқа еңбектерінен көруге
болады. Бұл еңбектер тақырыбымызды ашуға өзіндік
үлес қосты.
Қытай-Қазақстан қарым-қатынастар
мәселесін тереңінен зерттеуге
өзіндік үлес қосушы қазақстандық
саясаттанушы К.Л. Сыроежкин. Автордың
соңғы үлкен еңбектерінің бірі алдыңғы
кезеңдердегі жасалынған ғылыми зерттеу
жұмыстарының қорытындысы ретінде
даярланып, тарих, әлеуметтік-экономика,
саясаттану және халықаралық қатынастар
мәселелерінің маңызды салалары бойынша
зерттеулері жинақталған.
Жалпы, Қытай Халық Республикасы
мен Қазақстан Республикасының қарым-қатынастарында
мемлекеттік шекара туралы, сауда-экономика, энергокорлар
саласындағы ынтымақтастық мәселелері едәуір
зерттелгендігіне қарамастан, екі мемлекеттің саяси және
әскери саладағы қарым-қатынастарына, Шанхай
ынтымақтастық ұйымы мен Азиядағы өзара ықпалдастық
және сенім шараларының кеңесі шеңберіндегі
ынтымақтастығына жеткіліксіз назар аударылған.
Қазақстандық зерттеушілердің еңбектері негізінен
саясаттану ғылымдарының аясында сыртқы саясат
принциптерінің қалыптасу, даму бағытына және аймақтық
қауіпсіздік мәселелерін зерттеуге арналған. Оның үстіне
зерттеулердің басым көпшілігі орыс тілінде жарық көріп,
мемлекеттік тілде орындалған жұмыстар аз болып отыр.
Сондықтан біздің тақырыбымыз қазірге дейін арнайы түрде
зерттеле қойған жоқ деп айта аламыз.
Назарларынызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Біздің заманымызға дейін

Қытай Халық Республикасы туралы

Қытайдың Қазақ жеріне ықпалы

ІЛЕСПЕ АУДАРМА ТУРА АУДАРМА

Қытай халық республикасы

Дүниежүзінің табиғат ресурстары

Ертіс өзені

Республикасының Үкіметі арасындағы Республикасының трансшекаралық өзендерді пайдалану Ауылшаруашылығы және қорғау саласындағы министрлігі мен Қытай ынтымақтастық туралы келісім

Даосизмнің негізін қалаушы

Жібек жолы бағдарламасы

Пәндер