Бұлшықет тінінің биохимиясы

Тақырыбы : Бұлшықет тінінің
биохимиясы.Бұлшықет тінінің химиялық
құрамы мен ондағы метаболизмнің
ерекшеліктері. Бұлшықет тініндегі АТФ
ресинтез жолдары. Бұлшықеттің
жиырылуы мен босаңсуының механизмі.
Бұлшықет тінінің патохимиясының
негіздері. Орындаған: Кенжебек Ә.О.
Курс: 1 курс
Мамандығы: Жалпы медицина
Тобы: 107 Б
Қабылдаған: Кенеханова А.

medkrmu.kz
Жоспар

Ⅰ. Кіріспе
Ⅱ. Бұлшық ет тінінің биохимиясы.
2.1. Бұлшықеттің жиырылуы мен босаңсуының биохимиялық
механизмдері.
2.2. Бұлшық ет патохимиясының негіздері.
Ⅲ. Қорытынды.
Ⅳ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

medkrmu.kz 2
Кіріспе

Бұлшық ет тіні морфологиясы бойынша 3
түрге бөлінеді: көлденең – жолақты, тегіс және
жүрек бұлшық еті. Көлемі бйоынша ол басқа
тіндердің арасында бірірнші орында тұр:
• Балаларда дене салмағының 25 %;
• Орта жастағы адамдарда 40 % жоғары;
• Қарттарда 30 % төмен болады.
Химиялық құрамы бойынша бұлшық еттің
бұл 3 түрі де бір - бірінен көп ерекшеленбейді.

medkrmu.kz 3
Бұлшық ет тінінің
химиясы

Ағзаның қаңқа бұлшық еттерінің химиялық
құрамы мынандай :
Су – 75 -77
Протеиндер – 20- 22 %
Экстративті заттар – 1,5 – 2 %
Липидтер – 1 – 3 %
Көмірсулар – 0,5 – 3 %
Минералды заттар – 1 %

medkrmu.kz
Бұлшық ет тінінің
имиясы

Микроскопиялық
зерттеген кезде қаңқа
және жүрек
бұлшықеттерінде -
көлденең сызықтар
анықталған , ал тегіс
бұлшық еттерде мұндай
сызықтар болмайды .

medkrmu.kz
Бұлшық ет тінінің биохимиясы

Жүрек бұлшық еттері өздерінің құрылымы мен
қасиеттері бойынша қызыл қаңқа бұлшық етіне ұқсас ,
бірақ мұнда қаңқа бұлшық еттеріне қарағанда
холестерин мен фосфолипидтер көп болады . Қаңқа
бұлшық еттеріне қарағанда , жүрек бұлшық етінде
гликоген метаболизмге азырақ ұшырайды және оның
деңгейі үлкен өзгерістеге ұшырамайды.
Жүрек бұлшық еті үшін энергияның қайнар көзі -
май қышқылдары, лактат және пируват болып
саналады.

medkrmu.kz
Бұлшық ет тінінің биохимиясы

Бұлшықеттердің негізгі қызметі - жиырылу
және босаңсу. Қаңқа бұлшық еттері жүйке
жүйесі тарапынан реттеулі бақылауда
болады , ал жүрек және тегіс бұлшықеттері
өздігінен қызмет етеді.
Көлденең - жолақты бұлшықеттері
жиырылуы үшін соңғы моторлы плстинка
арқылы қозғалыс жүйке талшығы бойынша
белгі келіп түседі , мұнда белгінің
сарколеммаға берілуін ацетилхолин жүзеге
асырады.

medkrmu.kz
Бұлшық ет тінінің
иохимиясы

Бұлшықеттердің жиырылу қызметі химиялық
қосылыстар энергиясының механикалық энергияға
айналуымен байланысты . Бұл үшін мынандай
жағдайлар болуы шарт:
Бұлшық еттерге үнемі химиялық энергия келіп
тұруы шарт
Механикалық белсенділікті , яғни жиырылу
жылдамдығын, ұзақтығын және күшін реттеудің
механизмдері болуы қажет.
Энергияның айналуы реттеліп отырылуы қажет.

medkrmu.kz
Бұлшық ет тінінің биохимиясы

Көлдепең жолакты бұлшықеттің жиырылу сырын
білу үшін ет жиырылған кезде миофибрилдердің
неліктсн қысқаратынын, ал солған кезде не себептен
ұзарып, калпына келстінін, сондай-ак бұлшыкеттін
козуы мен қысқаруы арасында қандай тәуелділік бар
екенін білу керек. Ол үшін алдымен миоциттің, әсіресе
миофибрилдердщ күрылымына тоқтай кетейік. Қаңқа
еті көлденең жолақты миоциттерден тұрады. Талшық
үзын, цилиндр тәрізді. Оның ұзындығы 10 см-дей,
ксйде одан да көп, ені 12-70 мкм.Миоцитгі қаптаған
қабық - сарколемманың саркоплазмаға карай шықкан
көлденең Т - өсінділері болады.

medkrmu.kz
Бұлшық ет тінінің биохимиясы

Саркомер – бұлшық еттің функционалдық бірлігі .
Әрбір саркомер 2 түрлі жуан және жіңішке жіпшемен
қоршалған – протеиндік жіпшелерден
( филаменттерден құралған) . Жуан жіпшенің негізгі
протеині - миозин , ал жіңішке жіпшенікі - актин ,
тропонин , тропомиозин болып саналады.
Бұлшық ет жиырылуы кезінде жуан және жіңішке
жіпшелердің ұзындығы өзгермейді , бірақ бұл
жағдайда жуан жіпшелер мен жіңішке жіпшелер
миозинінің бас жағының иілу бұрышы өзгереді.

medkrmu.kz
Бұлшық ет тінінің биохимиясы

Саркомер – бұлшық еттің функционалдық бірлігі .
Әрбір саркомер 2 түрлі жуан және жіңішке жіпшемен
қоршалған – протеиндік жіпшелерден
( филаменттерден құралған) . Жуан жіпшенің негізгі
протеині - миозин , ал жіңішке жіпшенікі - актин ,
тропонин , тропомиозин болып саналады.
Бұлшық ет жиырылуы кезінде жуан және жіңішке
жіпшелердің ұзындығы өзгермейді , бірақ бұл
жағдайда жуан жіпшелер мен жіңішке жіпшелер
миозинінің бас жағының иілу бұрышы өзгереді.

medkrmu.kz
Бұлшықеттің жиырылуы мен босаңсуының биохимиялық механизмдері.

Қазіргі кездегі мәліметтер бойынша , кез келген
бұлшық еттің жиырылуы мен босаңсуының биохимиялық
циклы 5 кезеңнен тұрады:
o миозиннің бастары АТФ молекуласымен
толтырылады;
o Үлкен бұрышты айнала жүре , миозин бастары Ғ
актинмен байланысып, фибриллалар осьтарымен
шамамен 900 бұрыш құрайды.
o Миозин бастарының актинмен ассоциациясы АТФ -
азаның белсендендірліуіне , АТФ - гидролизіне және
АДФ пен бейорганикалық фосфаттың бөлінуіне әкеледі.
o АТФ жаңа молекулалары миозин - Ғ - актин
комплексіндегі миозиннің бастарымен байланысады .

medkrmu.kz
Бұлшықеттің жиырылуы мен босаңсуының биохимиялық механизмдері.

o миозин – АТФ комплексінің актинге жақындығы
төмен , сондықтан ол миозин бастарының Ғ –
актиннен бөлінуіне әкеледі , саркомерлердің жуан
және жіңішке жіпшелерінің протеиндерінің бастапқы
жағдайы қалпына келеді – босаңсу жүреді.
Осындай принцип бойынша кез келген
бұлшықеттердің жиырылуы мен босаңсуы жүреді.
Бұлшықеттік жиырылу мен босаңсудың лимиттеуші
жалғыз факторы – АТФ болып табылады, ал бұл
үдерістерің басты реттеушісі – Са - иондары болып
табылады.

medkrmu.kz
Бұлшықеттің жиырылуы мен босаңсуының биохимиялық механизмдері.

Бұлшық ет түріне
байланысты бұлшық еттің
жиырылуын реттеудің негізгі
механизмдері:

Актинді Миозинді

medkrmu.kz
Бұлшықет патохимиясының негіздері

o Жаралану немесе жүйке
импульсациясының бұзылуы
салдарынан қозғалыс жүйке Ққалыпты
бицепс
талшықтарының зақымдалуы кезінде
бұлшық ет салмағының азаюы
( атрофия) , олардың құрамында
дәнекер тіні мөлшерінің артуы ,
бұлшықет протеиндерінің азаюы және
заттар алмасуының өзгеруі
( дистрофия ) орын алады.
o Бұл жағдайда бұлшық еттің қалыпты
қозғалуға және жиырылуға деген
қабілеті жоғалады.

medkrmu.kz
Бұлшықет патохимиясының негіздері
Ең көп тараған жүйке – бұлшық - ет
аурулары - прогрессивті бұлшықет
дистрофиясы ( миопатиялар) ,
миотониялар және периодты отбасылық
паралич болып табылады. Бұл
аурулардың негізгі симптомдары -
бұлшық еттердің әлсіздігі , шаршау
болып табылады, олар бұлшық ет
гиптониясы және атрофиясымен қатар
жүреді.
Дистрофиялық өзгерістер жүрек
ҚҚалыпты жүрек
бұлшық етінде де байқалады , мысалы ,
миокардиодистрофияда да , эндокринді
бездер қызметтері бұзылғанда
(тиреотоксикоз), анемияда ,
инфекциларды , интоксикацияда.
medkrmu.kz
Қорытынды

Адам мен омыртқалы жануарларда кездесеттін ет
тіні құрылымына қарай көлденең жолақты қаңка еті,
көлденең жолакты жүрек еті және біріңғай салалы ет
болып үшке бөлінеді.
Бұлшыкет қозгыш тіңдердің бірі, демек, басқа
қозғыш тіндерге тән касиеттер - қозғыштык, козуды
өткізу бұған да тән. Мүнымен бірге бұлшықеттің
ерекше қасиеті - жиырылу.
Бұлшықеттің жиырыпып кысқаруы мен қайта босауы
саркоплазмадағы миофибрилдердің ұзындыгының
өзгеруіне байланысты. Олар талшыктың бір ұшынан
екінші ұшына дейін созылатын қатар-қатар орналаскан
жіпшелері бар буда болып табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. М.Қ.Бейсебеков , З.Б. Халменова . Биохимия негіздері және биологиялық
белсенді жүйелер синтезі: оқу-әдістемелік құралы – 50 б.
2. Патсаев Ә.Қ., Жайлау С.Ж. Органикалық химия негіздері. І-кітап. –Алматы:
Эверо, 2018 –312 б.
3. Патсаев Ә.Қ.,Алиханова Х. Б., Ахметова А.А. Органикалық химия пәнінен
зертханалықтәжірибеліксабақтарына арналған оқуәдістемелік қолданба, –
Алматы: Эверо, 2018.- 168б.
4. Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. Жалпы химия: Оқу құралы. - Алматы:
Ана тілі, 1991 - 640 б.

medkrmu.kz

Ұқсас жұмыстар

Жүйке тінінің биохимиясы

Органдар биохимиясы

Мүшелер және ұлпалар биохимиясы

Балалық шақта бұлшықет тінінің құрылымы

Жүрек бұлшықет тінінің регенерациясының мүмкіндіктері

Тірек-қимыл жүйесінің жасқа сай ерекшеліктері

Шеміршек тіні

Жасушалық регенерация

Көлденең жолақты бұлшықет ұлпасы

Тістің органикалық заттары

Пәндер