Орхон ескерткіші

Презентация қосу

СӨЖ
Тақырыбы
:
Түркі мәдениеті мен
өркениеті және
олардың Ұлы Жібек
жолы халықтарының
мәдениеті дамуындағы
мәдени-өркениеттік
рөлін айқындау

Орындаған: Жасболат Н. М.
Тексерген: Бияздыкова К. А.
• “Түрік” этнонимі алғашқы кезде белгілі
бір адамның ата-тегі шонжар топтағы
немесе әскери ақсүйектерден шыққанын
білдірген. Кейінірек бұл сөздің
семантикасы бірте-бірте ұлғайып, билік
жүргізуші, үстемдік етуші, яғни “патша”
шыққан тайпаның символы болған.
Бертін келе сол билік етуші тайпаға
бағынышты болып қалған тайпаларды да
көршілері түріктер деп атап кеткен.

«Түрік» сөзі
руна жазуымен
• Түркі халықтарына Қазақстан жерін мекен
еткен сақтардан бастап қазіргі заманда
өмір сүріп жатқан ұлттарды алып
қарастырсақ болады. Ежелгі замандағы
сақтар, ғұндар, одан кейін Түрік қағанаты,
дамыған орта заманда Қарахан мемлекеті,
Ұлы Қазақ Хандығы, т.б. көптеген түркі
халықтарының мәдениетінің
құндылықтары өте тереңде жатыр.
Олардың мәдениетінің санқырлылығы,
әдемілігі, жұмбақтығы соншалық, қазіргі
таңға дейін зерттелінуде.
• Осы мәдениеттерді қысқаша шолып өтсек:
Мәдениет үлгілерінің ең бір озық түрі
• Алтын
Ер адам киіміадам
әшекейлі алтын
бұйымдармен безендірілген, тіпті
шашын түйген байламшасы,
жанындағы қару - жарақтары, қорамсақ
жиектері, асатаяғындағы самұрық
бейнесіне шейін алтын мен апталып,
әшекейленген. Табылған бұйымдар,
киім үлгілері және салынған
өрнектердің, әшекейлердің табиғаты
бұл ескерткіштің қазақ даласында
біздің заманымызға дейін ІІІ ғасыр -
біздің заманымыздың ІV ғасыры
аралығында өмір сүрген сармат
тайпаларына тиесілі екені дәлелденген.
Белгілі шебер Қырым Алтынбеков
қалпына келтірген бұл ескерткіш қазір
Атыраудың облыстық музейінде тұр.

Аралтөбенің "Алтын
адамы"
Түрік тайпаларының
басым көпшілігі
көшпенді тұрмыс
салтымен
айналысқандығы
белгілі. Және олардың
мәдениеті мен
өркениеті жайлы басқа
мемлекеттердің
көзқарасы сан қырлы
болып келді. Көшпенді
халықтарда мәдениет
болмайды, олардың
түсінігінде тек қана
қоныс аударып ,
күндерін бос өткізу бар
деп айтылады. Алайда,
Бұдан 3-4 мың жыл
бұрын сауда
қатынасының күрт
жақсаруына себеп
болған Ұлы Жібек
Жолының түрік
мәдениетінің дамуына
зор үлес қосқандығын
айта аламыз.

Ұлы Жібек Жолының
әсерінен сауда
мәдениеті, қала
мәдениеті, қолөнер
мәдениеті дамыды. Ең
бастысы халықтардың
мәдениетінің алмасып,
олардың әрі қарай
байланыстарын нығайта
түсірді.
Ұлы Жібек жолы көп халықтардың
мәдениетін түйістіруімен бірге оның
табиғатының ерекшеліктерін
анықтауда тарихи қызмет атқарды.
Бұл істе Қазақстан жерін мекендеген
халықтардың еңбегі де бар. Олар
тұрғын үйді (киіз үй), ат әбзелдерін
жасау өнерін, кілем тоқуды, күмістен
түрлі әсемдік бұйымдарды соғуды, бай
ауыз әдебиетін мұра етіп қалдырған.
Осының бір айғағы - Есік және
Аралтөбе қорымдарынан табылған
«Алтын киімді адам» ескерткіштері,
Шығыс Қазақстандағы Берел
қорымынан табылған олжалар, ежелгі
Түрік жазба әдебиетінің Орхон
ескерткіштері.
Рухани мәдениетінің дамуы

Орхон ескерткіші

Алтын Орда астанасы
«Сарай Бату»
Материалдық мәдениетінің дамуы

Тұрмыс
Әшекей
заттары
бұйымдар

Айырбас
ақшалар
Қорытынды
Түркі мәдениеті әлемдегі мәдениеттердің
ешбірінен кем түспейді. Оған қазіргі
күннің дәлелдері себеп бола алады. Түркі
халықтарының мәдениеттері әр түрлі,
бірақ өзара ұқсас болып келеді. Олардың
әдемілігін, жұмбақтығын, аңыз
әңгімелермен тығыз байланыстығын,
бейнелеу өнерінің жоғарылығын және
тағы басқа құндылықтары туралы ауыз
толтырып айта аламыз.
Мәдениетіміздің сонау ерте ғасырлардан
бері қалыптасып, одан әрі жоғарғы
нәтижелерге жетуін үлкен жетістік
ретінде санауға болады және олар

Ұқсас жұмыстар

Күлтегін ескерткіші

ЕНИСЕЙ ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРІ - Енисей өзені бойында табылған, ежелгі түркі сына жазуымен жазылған ескерткіштер

Тоныкөк ескерткіші

Орхон ескерткіштері

Бәдіздердегі жырлар ( Тастағы жазулар- «руна») туралы зерттеулер»

Руналық жазу

Қапаған қаған туралы

Күлтегін жырының басты идеясы - Күлтегін батырды Түрік қағанатының құдіретті тұлғасы етіп көрсету

Мәдени мұра- баға жетпес байлық

Ежелгі дәуір әдебиеті

Пәндер