Ежелгі Үндістанның мемлекеттік құрылысы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫННЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

Тақырыбы: “Ежелгі
Үндістан мемлекетінің
құрылысы, орталық және
жергілікті басқару”
ЖОСПАР:
1.Ежелгі Үндістанның даму тарихына
жалпы сипаттама
2.Ежелгі Үндістанның қоғамдық және
мемлекеттік құрылысы
институттарды мемлекеттерді өзінің
қоғамдық
ң пайда болып өзіне шектелгендігімен
Ежелгі Үндістанның мемлекеттік және құқықтың
дамуына дін
басты әсер
бағындырып,
кейін құлдырауға
және әлсіздігімен
сипатталады.
қатынастар діни
міндеттерді
орындау
қалыптасу тарихының бірқатар ерекшеліктері:
етті.Үндістанда
үш мыңнан
ұшырап отырды.
Олардың орнын
Біріншіден,
патшаның
сипатынан
қарастырылды.
астам діндер бар. жаңа гегемон- қолында шексіз
Құқықтың
Үндістанда мемлекет басты. заңшығару билігі
қосалқы орынды
индуизм, Деспотиялық болған жоқ.
иеленуі -
брахманизм, сипаттағы Мысалы
орталықтанған
джайдизм және мықьты Маурийлердің
мемлекеттің
әлемдік діндердің орталықтан басқару кезеңінің
қалыптаспауыны
бірі – буддизм мемлекет құруға өзінде заң
ң себептерінің
қалыптасты. деген шығаруда
бірі. Үндістан
Әрбір үндіс үшін қажеттіліктің алқалық
жер көлемі және
міндетті болуын екі органдар:
халқының саны
нормаларға фактордың әсері патшанның
жөнінен өте
бағынып, оларды арқылы жанындағы
ерте
орындау діни түсіндіруге кеңестік орган –
уақыттардың
міндет – дхарма болады. раджасабха және
өзінде-ақ Азия
болып табылды. Біріншіден, шенеуліктердің
елдерінің ішіндегі
Оны бұзған үшін үнділердің кеңесі –
ең ірілеріне
қатал жаза қауымы өзіндік мантрипаришад
жататын. Біздің
белгіленген. дербес әрі мықты тың маңызы
дәуірге дейінгі
Осындай ұйым боды. Ол жоғары болды.
үшінші
қалыптасқан мемлекет Сонымен бірге,
мыңжылдықта
жағдайды ішінде Ежелгі
Үндістанның
билеуші топтар натуралды Үндістанда
батыс-солтүстік
да шаруашылықты монархиялық
жағында
мемлекеттілік ң барлық басқару
мемлекеттер
билікті нығайту түрлерін нысанымен
болып, ол
үшін қолданды. жүргізгендіктен атар
мемлекеттерде
Олар да автономды өмір республикалар да
модениеті
мемлекет пен сүрді. Екіншіден, орын алды.
жоғары, ездерінің
діннің тығыз ежелгі Мысалы,
жазу өдебиеті
байланысын Үндістанда Маурилер
бар тайпалар
насихаттады. қоғамды нақты державасының
емір сүргені
жіктелген құрамында
мөлім. Ежелгі
әлеуметтік- жартылай
Үндістанның
құқықтық автономды ган
мәдениеті
топтарға бөліп және сангх
бірінші
тастаған варна- республика
мыңжылдықта
касталық жүйе мемлекеттер
гүлденіп, көрші
орнады. болды.
халықтарға да
Касталық
өсерін қатты
конформизм
тигізді.
мықты
орталықтан
мемлекетті
Ежелгі Үндістанда мемлекеттік және құқықтық институттардың пайда болып
дамуына дін басты әсер етті.Үндістанда үш мыңнан астам діндер бар.
Үндістанда индуизм, брахманизм, джайдизм және әлемдік діндердің бірі –
буддизм қалыптасты. Әрбір үндіс үшін міндетті нормаларға бағынып, оларды
орындау діни міндет – дхарма болып табылды. Оны бұзған үшін қатал жаза
белгіленген. Осындай қалыптасқан жағдайды билеуші топтар да мемлекеттілік билікті
нығайту үшін қолданды. Олар да мемлекет пен діннің тығыз байланысын насихаттады.
Ежелгі Үндістанның мемлекеттік-құқықтық тарихынды толық орталықтанған
мемлекеттер болмаған. Негізінен Үндістан тарихы гегемон-мемлекеттермен байланысты.
Олар дамуының шарықтау шегіне жетіп басқа мемлекеттерді өзіне бағындырып, кейін
құлдырауға ұшырап отырды. Олардың орнын жаңа гегемон- мемлекет басты. Деспотиялық
сипаттағы мықты орталықтан мемлекет құруға деген қажеттіліктің болуын екі фактордың
әсері арқылы түсіндіруге болады.

●
, Үнділердің қауымы өзіндік дербес әрі мықты ұйым
Біріншіден боды. Ол мемлекет ішінде натуралды шаруашылықтың
барлық түрлерін жүргізгендіктен автономды өмір сүрді.

●
Ежелгі үндістанда қоғамды нақты жіктелген
әлеуметтік-құқықтық топтарға бөліп тастаған варна-
Екіншіден, касталық жүйе орнады.
Касталық конформизм мықты орталықтан
мемлекетті қажет етпеді.
Ежелгі Үндістанның мемлекеттік құрылысы
Шығыстық деспотиялық сипатта болғанымен, басқа
Шығыс елдерімен салыстырғанда өзінің
шектелгендігімен және әлсіздігімен сипатталады.
Біріншіден, патшаның қолында шексіз заңшығару
билігі болған жоқ. Мысалы Маурийлердің басқару
кезеңінің өзінде заң шығаруда алқалық органдар:
патшанның жанындағы кеңестік орган – раджасабха
және шенеуліктердің кеңесі – мантрипаришадтың
маңызы жоғары болды. Сонымен бірге, Ежелгі
Үндістанда монархиялық басқару нысанымен қатар
республикалар да орын алды.
Ежелгі Үндістанның қоғамдық құрылымының
ерекшелігі ондағы варналық- касталық жүйенің орнауы.
Бұл жүйе Солтүстік үндістанға индоарий
тайпаларының басып кіруімен байланыстырады. Бұл
жүйеге сәйкес тұлғаның қоғамдық мәртебесі оның
әлеуметтік тууына және варналық қатыстылығына
байланысты анықталады. Аталмыш жүйеге сәйкес
төрт негізгі варна (санскриттеден аударғанда
қаптама, түсі деген мағына береді.) бар. Үнділер
оларды джати деп атайды, ал европалықтар каста
дейді.
Адамның қай кастаға жататындығы оның тууымен
анықталған және мұрагерлікпен ауысып отырған. Әрбір
кастаның өкілдері ұрпақтан-ұрпаққа бір ғана мамандықпен
айналысты, бір құдайларға ғана сенді, бір-біріне қатысты және
басқа каста өкілдеріне қатысты талаптарды қатал орындап
тұрды. Варналарға бөліну дінмен ерекше қасиетті сипатқа
келтірілді. Текті абыздық жанұялар қоғамға айтарлықтай
ықпал етті және білімділік пен арнайы білімдерді иеленушілер
болды, діни идеологияның дамуына ықпал етті. Варналардың
тіршілік етуі (варналарға бөліну) құрбандық шалу
формулаларымен, атаулармен, дұғалармен сакрализацияланған
еді. Ежелгі үнділіктер ой-толғамдарының алғашқы ескерткіші
Ведалар болды.
Ежелгі Үндістанның мемлекеттік құрылысы
Шығыстық деспотиялық сипатта болғанымен, басқа
Шығыс елдерімен салыстырғанда өзінің
шектелгендігімен және әлсіздігімен сипатталады.
Біріншіден, патшаның қолында шексіз заңшығару
билігі болған жоқ. Мысалы Маурийлердің басқару
кезеңінің өзінде заң шығаруда алқалық органдар:
патшанның жанындағы кеңестік орган – раджасабха
және шенеуліктердің кеңесі – мантрипаришадтың
маңызы жоғары болды.
Сонымен бірге, Ежелгі Үндістанда монархиялық басқару нысанымен
қатар республикалар да орын алды. Мысалы, Маурилер державасының
құрамында жартылай автономды ган және сангх республика-
мемлекеттер болды. Біздің дәуірімізге дейінгі екінші мыңжылдықта
дравидтерді Гиндукуш жене Памир тауларынан түскен ақ тайпалар
басып алып, олар Пенджаб жене Ганг өзендерінің жоғары бассейніне
орналасты. Осы тайпаларды арийлер деп атайды, арийлер дегеніміз
ақсүйек, жақсы түқым деп аударылады. Дравидтерді олар "дасью" деп
атаған. Бұл жүйеге сәйкес тұлғаның қоғамдық мәртебесі оның
әлеуметтік тууына және варналық қатыстылығына байланысты
анықталады. Аталмыш жүйеге сәйкес төрт негізгі варна
(санскриттеден аударғанда қаптама, түсі деген мағына береді.) бар.
Үнділер оларды джати деп атайды, ал европалықтар каста дейді.
Адамның қай кастаға жататындығы оның тууымен анықталған және
мұрагерлікпен ауысып отырған.
Әрбір кастаның өкілдері ұрпақтан-ұрпаққа бір ғана
мамандықпен айналысты, бір құдайларға ғана сенді, бір-біріне
қатысты және басқа каста өкілдеріне қатысты талаптарды
қатал орындап тұрды. Осы айтқан тайпалар ғасырлар бойы
кешпелі өмір сүріп, кебінесе мал багумен айналысты. Арийлер
егін шаруашылығымен де шүғылданған. Олардың күріш, күнжіт
және арпа отырғызғаны белгілі. Мақтадан мата току, ыдыс-
аяқ жасау, қола мен темірден қару соғу кәсіптерінің дамығаны
анық. Егін шаруашылығының, қолөнер жене мал өсірудің дамуы
бірте-бірте сауданың пайда болуына екелді. Арийлер басып
алғаннан кейін Үндістанда ауыл қауымы болғаны белгілі, ол
адцымен отбасы қауымы бодцы да, соңынан қоныс қауымына
айналып кетті. Бүл қауымдарды "вишпатья" деген
старосталар, және "сабха", "самити" деген кеңес басқарды.
Мемлекетті патша биледі. Оның билігі Құдаймен байланыстырылып қасиеттендірілді,
алайда шексіз болған жоқ. Себебі патша билігі аристократияның мықтылығымен,
қалыптасқан дәстүрлермен және ауыл қауымының дербестігімен шектелді. Соған
қарамастан патшаға кең уәкілеттіктер берілген. Ол ерекше дхарманы жүзеге асыруға
міндетті болды: Халықты қорғай
отырып,
бағыныштыларының
қауіпсіздігін
қамтамасыз
Ирригациялық ету;
құрылыстар мен
Заң шығарушы билікті
қоғамдық
иеленді, оның атынан
жұмыстарды
заңдар шығарылды;
ұйымдастырды;

Тұрақты әскердің бас
Халықтан салық
қолбасшысы болды;
жинады;

Жоғарғы мемлекеттік
Брахмандар алқасымен
шенеуліктерді
сот әділдігін жүзеге
тағайындады және
асырды;
орнынан алды;
Экономикалық жағдайы мен мәдени дамуы әртүрлі халықтарды
біріктірген империяны патша тек тармақталған
бюрократиялық аппарат арқылы ғана басқара алды. Үндістанда
оны жоғарғы лауазымды тұлғалар – мантриптар басқарды.
Мемлекетті басқаруда жоғарғы шенеуліктердің патша
жанындағы кеңесі – мантрипаришад үлкен рөл атқарды. Оның
құрамына әскери және діни шонжарлар кірді. Сонымен бірге,
шонжарлармен қатар ауыл және қала тұрғындары да кіретін
орган – раджа-сабх та мемлекетті басқаруға араласты.
Орталық басқару ведомствалар арқылы жүзеге асырылды.
Оларға әскери, қаржы, салық және сот ведомствалары кірді.
Бюрократиялық аппараттың қызметін патшаның арнайы
бақылау ведомствалары жүзеге асырды: патшаның құпия
агенттері, жансыздар.
Жергілікті басқару қатаң орталықтанған иерархиялық жүйе
болды. Мемлекет бөлінетін ең ірі әкімшілік-аумақтық бөлініс –
ұлыс болды. Олардың саны бес болды. Ұлыстарды өз
бюрократиялық аппараты бар патшазадалар басқарды. Ұлыстар
өз кезегінде провинцияларға (джанапад) бөлінді. Оларды патша
тағайындайтын раджуктар басқарды. Олар тәртіпті бақылады,
салық жинады, қоғамдық жұмыстарды ұйымдастырды және
ауылдар мен қалаларды сыртқы жаудан қорғауды қамтамасыз
етті. Провинциялар облыстардан (прадештер) тұрды.
Прадештердің құрамында ауыл кеңесімен басқарылатын қалалар
және бес немесе он үйден тұратын ауылдық қауымдар кірді.
Маурилер империясында ауылдық қауымның өзін-өзі басқаруы
сақталды. Он үйден аспайтын ауылдық қауымды патша шенеулігі
емес, ауылдың ақсақалы – грамика биледі.
Ежелгі Үндістанның мемлекет және құқық
тарихының негізгі кезеңдері:
Алғашқы қауымдық қүрылыстың
ыдырап,
Ганга
Маурьялардың
Үнді мемлекетіндегі
және
қүлҮнді
иеленушілік
орталықтанған
жазықтығындағы
дағдарыс жөне
қүрылыстың,
қүл
мемлекеті;
феодалдану.
иеленушілік
қүлмемлекеттер;
иеленушілік
мемлекеттің пайда болу кезеңі;
Ежелгі Үндістанның әлдеқашаннан келе жатқан елеуметтік-
таптық жүйесі касталарға, готраларға бөлінеді. "Каста"
португал тілінен шыққан сөз, ол тайпалық рудың тазалығын
корсетеді. Арийлер мен дравидтердің түстері ер түрлі, сондықтан
каста Үндістанда адамдардың түсімен де белгіленген. Касталар
бір аудандағы туысқан адамдар, жалпы мамандығы да, діни
әдеттері мен әлеуметтік деңгейіне де бірдей болган. Варналарға
бөліну дінмен ерекше қасиетті сипатқа келтірілді. Текті абыздық
жанұялар қоғамға айтарлықтай ықпал етті және білімділік пен
арнайы білімдерді иеленушілер болды, діни идеологияның дамуына
ықпал етті. Варналардың тіршілік етуі (варналарға бөліну)
құрбандық шалу формулаларымен, атаулармен, дұғалармен
сакрализацияланған еді. Ежелгі үнділіктер ой-толғамдарының
алғашқы ескерткіші Ведалар болды.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Ежелгі Үнді өнері

Үндістан

Үнді медицинаның дамуы

ҮНДІСТАН МЕМЛЕКЕТІ ОРНАЛАСҚАН ЖЕРІ

Ежелгі үнді мәдениеті

Мемлекет жері

Ежелгі Үндістан

ПРЕЗЕНТАЦИЯ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАР

Гималайдан басталған екі ұлы өзен

Буддизм философиясы

Пәндер