АВТОКӨЛІКТЕРМЕН ЛАСТАНУЫ

Презентация қосу

Тақырыбы:
ІРІ ҚАЛАЛАРДАҒЫ
АТМОСФЕРАНЫҢ
АВТОКӨЛІКТЕРМЕН
ЛАСТАНУЫ
АТМОСФЕРАНЫҢ
ЛАСТАНУЫ
Өндірістің қарқынды дамуы және отын түрлерін
кең масштаба жағуға байланысты атмосферадағы
бос оттектің қоры азайып, көміртегі қос оксидінің
мөлшері жоғарылауда. Академик Виноградовтың
зерттеулері нәтижесінде көміртегі қос оксиді газының
концентрациясы жыл сайын 0,2%-ға ұлғайып
отырғанын анықтады. Адамзат қоғамында адам отты
ең алғаш қолданғаннан бастап, осы күнге дейін түрлі
жану процестерінде 273 млрд тонна жұмсаған болса,
соның 246 млрд тоннасын, яғни 90% соңғы жарты
ғасырда ғана жұмсаған. Көміртегі айналымының
бұзылуы атмосферадағы көміртегінің қос тотығының
концентрациясының жоғарылауы жердегі барлық
тепе-теңдіктің бұзылуына әсер етеді.
Атмосфера

Жасанды Табиғи

ластану жолдары
Табиғи жолмен ластану
Табиғи жолмен ластану деп – атмосферада үнемі
болатын шаң мөлшерінің ұлғаюы. Шаңның 3 түрі бар:
1) Минералдық шаң (органикалық емес) – тау
жыныстарының үгітілуі, вулкандар атқылауы, орман,
дала, торфтардың өртенуіғ теңіз беті суының
булануы, минералды шаңның түзілуіне себепші
болады.
2) Органикалық шаң – ауада бактериалар,
саңырауқұлақтардың споралары және өсімдіктердің
тозаңдары, өсімдіктер мен жануарлардың ыдырау,
ашу, іру өнімдері түрінде болады.
3) Космостық шаң – жанған метеориттердің
қалдықтарынан түзіледі. Бір жыл ішінде оның
мөлшері 2-5 млн тоннаға жетеді.
Жасанды ластану
• Жылу энергетика көздері;
• Мұнай, газ өңдеу өнеркәсіптері;
• Транспорт, термоядролық қаруларды
сынау жатады.
Автокөліктердің атсмосфералық
ауаны ластауы
Атмосфера ауасын ластайтын негізгі фактор автокөліктер
болып саналады. Автокөліктердің бөліп шығаратын газдың
құрамында шамамен 200 зат бар. Оның бәрі түгелдей жанған
немесе шала жанған көмірсутектер. Шала жанған көмірсутектері
автокөліктен шығатын түтіннің құрамында автокөлік маторы
баяу істеп тұрғанда да әсіресе көп бөлінеді.
Автокөліктер газының құрамында альдегидтер бар, оларға
акролендер және фармальдегид жатады. 1 литр бензинде 1
грамм тетроэтил қорғасын болады. Бұл затты АҚШ-да 1923
жылдардан бері бензинге қосады. Содан бері қоршаған ортада
қорғасын қалдығы көбейіп келеді.
Автокөліктер жылдамдығын баяулатқан кезде
көмірсутегінің оксиді мөлшері 6,9%-не дейін артады. Бір жеңіл
машина жылына 4 тонна оттегін сіңіріп, бөліп шығаратын газбен
бірге шамамен 800 кг көміртегінің тотығын, 40 кг азот тотығын
және 200 кг әр түрлі көмірсутектерін бөліп шығарады.
Атмосфера және өндіріс
Атмосфера ауасын ластануына себепші болатын себепші
болатын негізгі фактордың бірі түсті металлургия өндірістері.
Металлургия заводтарында алюминийді электролиз жолымен
алу кезінде ауаға кө мөлшерде газ және шаң түрінде фторлы
қосылыстар шығады. Жанармай алатын және өңдейтін
химиялық заводтар бөліп шығаратын заттар көмірсутектері,
күкірт сутегі және иісі сасық заттар көп. Бұл заттар өндіріс
технологиясында процесс жүретін жолдар мен ыдыстардың
бекітілуінің нашарлығынан ауаға шығады. Цемент өндіретін
және құрылыс материалдарын жасайтын өндірістерден ауаға
көп мөлшерде шаң шығады. Ауаны ластайтын химиялық
өндірістердің түрі көп және олар ауаға шығаратын
қалдықтардың да түрі көп. Оларға сутегінің қос тотығығ азот
тотығы, күкірт ангидриді, аммиак, анорганикалық шаңдар,
органикалық заттар, күкіртсутегі, күкіртті көміртегі, хлорлы және
фторлы қосылыстар т.б. жатады.
Ауа қара металлургия өндірістері бөліп шығарған заттар
арқылы да ластанады.
Атмосфераның шумен ластануы
Деңгейі шамамен 90-120 Дц (дицибелл) болатын
шу адамның жүйке жүйесіне әсер етіп, есту
органдарының қызметін нашарлатып, кейбір
жағдайларда жүйке-психикалық аурулардың пайда
болуына себепші болады. Сонымен қатар
гипертония, асқазан жарасы, организмнің эндокриндік
системасының бұзылуы, нерв клеткаларының
деградациялануына әкеп соқтырады. Үздіксіз қатты
шу әсерінен перефириялық қан тамырлары тарылып,
бұлшық ет пен миға қанның келуі қиындайды.
Деңгейі 130 Дц-н асатын шу, акустикалық
травмаларға әкеледі.
Атмосфералық ауаны
қорғаудың түрлері
Ауаны ластанудан қорғайтын және шаң мен
газды ұстайтын 5 түрлі әдіс бар:

1) Құрғақ (циклондар т.б.);
2) Ылғалды;
3) Электр сүзгімен;
4) Химиялық;
5) Термиялық;
ҚҰРҒАҚ ӘДІСПЕН ГАЗДАРДАҒЫ
ШАҢДЫ ҰСТАЙТЫН АППАРАТТАР:

Шаңтұндырғыш камера;
Циклон;
Ротациялық тозаң ұстағыш;
Вихорлы тозаң ұстағыш.
Ылғалды шаң ұстау әдісіне:

Вентуре скрубері;
Тозаңдатушы скруберлер;
Барботажды көбікті қоңдырғы.
Электр сүзгімен тазарту
аппараттарына:

Электр сүзгі;
Ылғалды электр сүзгі.
Химиялық тазалау әдістеріне:
Абсорбция – химиялық абсорбент
арқылы ластанған газды сіңіріп,
ерітіндіге айналдыру.
Адсорбция – кейбір ұсақ көзді
торлардан құралған қатты заттардың
таңдап алу қасиеттеріне негізделген.
Хемосорбция – ластанған газбен, буды
бойына сіңіріп, ерімейтін, ұшып
кетпейтін, химиялық қосындыларға
айналдыру.
Катализдеу – ол белгілі бір
катализаторды қолдану арқылы, улы
газдардың зиянын азайту.
Термиялық немесе күйдіру
әдісіне:

Улы газдарды өте жоғары
температурада өртеу, күйдіру арқылы
бейтарап қалыпқа келтіру.
Газды және бу тәрізді
ластағыштардан тазалау үшін 4
әдіс қолданады:

1. Шығарындыларды еріткіштермен
немесе ерітінділермен жуу.

2. Қатты активті заттар мен қоспаларды
сіңіру.
3. Катализаторды пайдалану арқылы
қоспалардың түрін өзгертіп, сіңіру және
шығарынды газдарды термиялық түрде
нитралдау.

4. Ұшпа еріткіштердің буын ұстауға
конденсация тәсілін қолдану.
Ластауыш заттардың таралуы
мұржаның биіктігіне де тікелей
байланысты. Мұржаның биіктігі 100 м
болса, ластанған ауа 20 км қашықтыққа
таралады. Егер, 400 м биіктікте болса,
онда 250 км таралады.
Слайдтың соңы

Ұқсас жұмыстар

Сүтті пастерлеу

Топырақтың ауыр металдармен ластануы

Қышқылдық жаңбырлар

Автотранспортпен ауаның ластануын бағалау

Қышқылдық жаңбыр

ҚТҚ қоршаған ортаның ластануы

Қазақстан Республикасының өнер кәсібі жоғары дамыған аймағы

Қалалық тіршілік ортаның ластануы

Жел эрозиясы

ӨНЕРКӘСІП ОРЫНДАРЫ

Пәндер