Саяси жүйе түсінігі

ҚЫЗЫЛОРДА ҚАЛАСЫ ҚОРҚЫТ АТА АТЫНДАҒЫ ҚЫЗЫЛОРДА УНИВЕРСИТЕТІ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ИНСТИТУТЫ ФИЗИКА-МАТЕМАТИКА КАФЕДРАСЫ

Студенттің аты-жөні:Кудайберген Диана Аскарқызы

Оқу тобы:Ф-20-1

Пәні:Саясаттану

Пән мұғалімі:Байкадамова Гульжаухар Махмутовна

Қызылорда қаласы, 2021 жыл

1. Саяси жүйе түсінігі

2. Саяси жүйенің құрылымы мен қызметтері

3. Саяси жүйенің ұйымдарының түрлері

Қоғамның саяси жүйесі ұғымы - саясаттану ғылымындағы өте күрделі мәселелердің бірі. Саяси жүйе - қоғамдық жүйенің құрамдас бөлігі, қоғамдық жүйе саяси жүйеден бұрын қалыптасқан. Қоғамның саяси жүйесі - саяси қатынастарды, саяси сананы, саяси нормалар мен принциптерді қоғамның саяси ұйымдарын қамтитын саяси қондырманың ең басты бөлігі. Саяси жүйе ұғымы көптен қоғамдық ғылымдардың назарында болып әр қырынан зерттеліп келеді. Ал саясаттану ғылымы саяси жүйені, қоғамның негізгі салаларындағы маңызды саяси құбылыстарды әрекетке келтіріп реттеп тұратын біртұтас әлеуметтік механизм деп қарайды. Саяси жүйе, қоғамның саяси әлеуметтік және экономикалық дамуын қамтамассыз ететін тұтас саяси организм. Саяси жүйе негізін саяси билікке, ең бастысы мемлекеттік билікке қатынасы бар таптар, ұлттар ірі қоғамдық жіктер мен әлеуметтік топтар құрайды.

Саяси жүйенің 4 түрі бар. Олар:

1. топтар мен жеке адамдардың іс - қимылын, әрекеттерін басқаруға байланысты реттеу мүмкіндігі;

2. өзінің қызмет етуіне қажетті экономикалық және басқа қорларды табу мүмкіндігі;

4. әлеуметтік ортаның талаптарына әрқашан жауап берерлік қалып, жаңа жағдайға бейімдеушілік мүмкіндігі.

3. қорларды, игіліктерді, қызметті, үздік белгілерді және т. с. с. бөлу мүмкіндігін;

Саяси жүйе атқарытын қызметтер сан - алуан:

1. Белгілі бір әлеуметтік топтың немесе көпшілік халықтың сваяси билігін қамтамассыз ету.

4. Экономиканың қалыпты жұмысына дамуына қажетті жағдайлар жасап отыру. Мысалы, саяси жүйе өндіріс құрал жабдықтарының меншік түрлерін құқықтық реттейді. Қаржы жүйесін, салық саясатын жүргізеді.

2. Саяси жүйе қоғамдық қатынастарды реттейді, жекелеген әлеуметтік топтар немесе көпшілік халықтың мақсат - мүддесіне сәйкес адамдардың тіршілік әрекетінің әр түрлі салаларын басқарады.

3. Саяси жүйе жинақтаушы, топтастырушы рөл атқарады. Олар барлығына ортақ әлеуметтік мүдделер мен құндылықтар айналасында бірігеді.

Саяси жүйенің құрлымдары:

Саяси институттар қоғамда құрылған мемлекет, партия кәсіподақтар, мекемелер, әртүрлі қоғамдық бірлестіктер, жастар, әйелдер ұйымы жатады. Олар кәсібіне, ұлтына, жынысына қарай белгілі бір әлеуметтік мүдделерді білдіріп, қорғау үшін құрылады. Басты саяси институт мемлекет болып табылады.

Саяси қатынастар оған әлеуметтік топтар этникалық топтар, тұлғалыр мен арасындағы қатынастар кіреді. Бұлардың басқа құрылған топтарын ерекшелігі саяси және мемлекеттік билікке бөлінуі қатысады. 126 этникалық топтар бар.

Саяси ережелер саяси жүйенің ережелік негізін айтамыз. Олар саяси институттардың өзара бірлесіп әрекет етуін қамтамассыз етеді. Оған: Ата заң, нормативті актілер, қоғамдық кркжелер, әр түрлі құрылған ұйымдардың ережелері жатады.

Саяси мәдениет әлеуиеттік топтар таптардың саяси субъектілердің саяси процестерде, саяси бағдарламаларда саналы іс - әрекетімен мінез - құлқымен қалыптастыруын айтамыз.

Саяси жүйенің жіктеп - топтау жөнінде әлі де ортақ пікір қалыптаспаған маркстік көзқарасты жақтаушылар саяси жүйені жіктеуде, қай қоғамдық экономикалық құрлымына қарап, соны өлшем етіп алады. Бұл көзқарасты әлбетте құл иеленуші феодаодық, буржуазиялық, социолистік саяси жүйе келіп шығады Әлеуметтік негізге сай жіктелгенде әскери және азаматтық басқару ұлттық - демократиялық немесе буржуазиялық - демркратиялық жүйе болып бөлінеді. Елдегі басқарудың саяси тәртібіне қарай саяси жүйе демократиялық, авторитарлық және тоталитарлық болып бөлінеді.

Қазіргі кезеңдегі саяси жүйенің тағы бір түрлі дәстүрлі және жаңартылған жүйе қалыптасуда. Дәстүрлі жүйеге дамымай қалған нашар азаматтық қоғамдағы саяси рөл әлсізденген, билік қабілеттері бытыраған, бірақ ерекше дарынды әдіске сүйенген билік жатады. Бүгінде саясатшы Ж. Брондел кең тараған саяси жүйені 5 топқа бөлген.

Либералдық демократи- радикалды - авторитарлы немесе коммунистік, дәстүрлі, популистік және авторитарлы - консервативтік.