Сенсорлық жүйе

Тері сезімдері

Жоспар:

1. Анализаторлардың ортақ қасиеттері. Есту анализаторының жас ерекшелігі.

2. Тері сезімдері. Терінің қатерлі ісіктері.

3. Бұлшықет жүйесінің негізгі функциясы. Бұлшықеттің күші және бұлшықеттің жұмысы. Сымбат және дене шынықтыру гигиенасы.

Сенсорлық жүйе - ішкі және сыртқы ортаның түрлі әсерлерін қабылдайтын сезім жүйесі, анализаторлардың шеткі бөлігі, немесе рецепторлар. Анализаторлар - дененің сыртқы және ішкі ортасын жүйке жүйесінің орталық бөлігімен байланыстырып түрған рефлекторлық доганың сезімтал бөлігі.

Барлық анализаторлар 3 бөлімнен тұрады :

өткізгіш бөлім, сезгіш жүйке деп те аталады

сезгіш немесе перифериялық бөлім, шеткі немесе рецепторлық бөлім деп те атайды

орталық, немесе қыртыс бөлімі, яғни ми қыртысындағы сезім орталықтары, сезім аймақтары деп те аталады

Адам есту мүшесі арқылы коршаған ортадан әр түрлі дыбыстарды қабылдап талдайды. Есту мүшесі дыбыстарды анықтап ажыратуға көмектеседі. Адамдармен сөз арқылы қарым-қатынас жасайды. Еңбек майданында да есту мүшесінің алатын орны ерекше. Есту мүшесі дыбыс пен тепе-теңдікті сезеді. Құрылысы: есту мүшесі - құлақ.

Есту анализаторының жас ерекшелігі.

Есту және тепе-тендік сақтау рецепторлары

Тері анализаторы. Теріде сезімтал жүйкелер рецепторлары, тері, май бездері, ет ұлпалары орналасады.

Тері сезімдері

Тері беткей, меншікті, шел қабаттарынапн түзілген. Беткей қабаты -эпидермис эктодермадан дамып, көп қабатты эпителий ұлпасынан түзілген. Эпидермистің тереңінде миелинді (пигмент) заты орналасады. Ол теріге белгілі бір түс беріп тұрады. Терінің меншікті қабаты мезодермадан пайда болып, дәнекер ұлпа мен серпімді талшықтардан түзілген. Бұл қабатта қан тамырларының торы мен сезімтал жүйке ұштары орналасады. Терінің шел немесе май қабаты, негізінен май ұлпасынан түзілген, бұл ұлпада дәнекер ұлпаның коллагенді және серпімді талшықты торлары түзеді.

Терінің қатерлі ісіктері - эпителийdің сыртқы локализациясының жаңа түрлері, меланоциттілік, лимфоцитарлы және тамырлы шығу. Қартайған кездерде жиі дамиды. Блейк ретінде пайда болады, экзофиттiк және эндофиттiк өсуi бар түйiршiктер мен пломбалар. Прогресс кезінде жиі жара. Тақырыптың ұлпалары егілетін болады, лимфа түйіндері мен алыстағы органдарға метастазалануы. Диагноз шағымдар негізінде белгіленеді, инспекциялық деректер және қосымша зерттеулер нәтижелері. Емдеу - операциялық жою, химиотерапия, радиациялық терапия.

Тұжырымдама «қатерлі тері ісіктері» терінің жаңа түрлерін біріктіреді, эпидермадан шыққан (базальды жасуша және скамозлы жасушалық карцинома), меланоциттер (меланома), тамырлы эндотелия (саркома) және лимфоциттер (лимфома) . Түрлі мәліметтерге сәйкес 13-25% онкологиялық аурулардың жалпы санының. Өкпенің рагынан кейінгі және асқазан обыры бойынша үшінші орында. Даму ықтималдығы қартаюымен артады, 2004 жылы Ресейдегі пациенттердің орташа жасы 68 жасты құрайды. Қатерлі тері ісіктері дененің ашық жерлерінде жиі кездеседі. Ашық былғары аққұбалар жиі брунетта. Агрессиялық дәрежесі әр түрлі болуы мүмкін және морфологиялық түрдегі ісікке байланысты. Бұл патологияның диагностикасы мен емін онкология және дерматология саласындағы мамандар жүзеге асырады.

Бұлшықет жүйесінің негізгі функциясы.

Бұлшық ет жүйесі, адамда, барлық омыртқалы жануарларда және омыртқасыздардың көпшілігінде қозғалыс қызметін атқарады. Дене қаңқасын жауып тұратын бұлшық еттер көлденең салалы талшықтардан тұрады. Бұлшық еттер өзінің пішіні, көлемі, тұрған орны мен атқаратын қызметіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. Бұлшық ет жүйесіне арқа, кеуде, іш, мойын, бас, қол, иық, білек, аяқ бұлшық еттері кіреді. Мысалы, белдің шаршы бұлшық еті, мықын-бел бұлшық еті, төс-бұғана-сүйір бұлшық еттері омыртқа жотасының екі жағына иілуіне мүмкіндік береді. Құрсақ бұлшық еттері, қабырға аралық бұлшық еттер, көк ет, т. б. көкірек клеткасын әр түрлі қозғалысқа келтіреді

Бұлшықеттің күші және бұлшықеттің жұмысы.

Бұлшықеттер адам ағзасындағы әр түрлі қозғалыстарды қамтамасыз ететін тірек-қимыл жүйесінің белсенді бөлігі.

Бұлшық еттің қатысуымен адам кеңістікте қозғалып, дененің тепе-тендігін сақтайды. Кеуде қуысын құрайтын қабырғалардың арасындағы бұлшықеттер мен көкет (кеуде мен құрсақ қуысын бөліп тұратын ет) тынысалу қозғалысына қатысады.

Жұтыну, дауыстың шығуы, көздің қозғалуы, ішкі мүшелер жұмыстарының барлығы бұлшық еттердің жиырылу, босаңсу өсерінен болады. Сүйектермен бірлесіп денеге пішінін беріп, денені тік ұстауға көмектеседі.