ҚҰРСАҚ ҚУЫСЫНЫҢ ЖАРАҚАТТАРЫ

Презентация қосу

ҚҰРСАҚ ҚУЫСЫНЫҢ
ЖАРАҚАТТАРЫ
Іштің ауыр жарақаты – ішкі органдардың зақымдануы, іш және
ретроперитональді кеңістікте орналасқан, ал алдыңғы іш қабырғасының
терісінің тұтастығын сақтайды, бел аймағы және іш қуысы. Науқастың
өміріне қауіп төндіреді, ауыр зақымданудың сыртқы белгілері жоқ немесе аз.
Зақымданудың тікелей себебі — ішкі іш қабырғасына және іштің бүйірлік
бөлігіне күшті шоғырланған соққы, жиі емес – бел аймағында. Әдетте бұл
кезде бұлшық ет абсолюттік жағдайда бұлшықеттер әлдеқайда аз болады – ол
үшін қолайлы жағдайлар жасайды «өткізу қабілеттілігі» матаға терең соққы.
Мұндай жарақат механизмін қылмыстық оқиғалар кезінде байқауға болады
(соққы немесе соққы), автомобиль апаттары, үлкен биіктіктен құлайды, табиғи
немесе өндірістік апаттар.

Іштегі жарақаттардың төмендегі түрлері бөлінеді:
Ішкі мүшелерге зақым келтірместен. Бұл топқа көгеру кіреді, іш қабырғасының
бұлшықеттері мен фассияларын бұзады.
Іштің мүшелеріне зақым келтіргенде. Бұған көкбауырдың зақымдалуы кіреді,
бауырдың зақымдануы, интраперитональды мочевого көпіршік, кіші және ірі ішектің
бұзылуы.
Органның бүлінуі, іш қуысының сыртында орналасқан. Бұл топқа
экстратеритональды мочевиналық жарылыс кіреді, бүйрек зақымдануы, Іштің кейбір
бөліктеріндегі асқазан безінің жарақаты мен үзілістері.
Интрапитональды қанмен. Бауыр зақымданған жағдайда осындай жарақаттар болуы
мүмкін, көкбауыр, жабысқақ ыдыстар мен ішек қышқылдары.
Перитониттің ерте даму қаупі бар. Оларға қуыс мүшелердің жарылуы бар жарақаттар
жатады (асқазан, ішек).
Бір мезгілде ішек және паренхималды органдардың зақымдалуы.
Жіктелісі:
Тері жамылғысына қатысты :
•іштің ашық жарақаты ,
•іштің жабық жарақаты .
Зақымдану көлеміне байланысты:
•Оқшауланған (іштің бір ғана зақымдануымен
көрінетін )
•Көптеген(құрсақ қуысының бірнеше
мүшелерінің зақымдануымен жүреді)
•Аралас
•Қосарланған(адам ағзасына бірнеше
зақымдаушы факторлардың əсерінен болады
(механикалық, термиялық жəне т.б.).
Ашық жарақаттар Қуысты мүшелердің
Зақымдаушы қару түріне зақымдалуы:
байланысты:
•Оқпен,
•Оқсыз(кесілген,шабылған,
•Серозды қабық жарақаты
тесілген,жыртылған, соғылған) •Мүше өзегіне енетін жарақат
Іш пердеге қатысты: •Сквозды жарақаттану
•Енетін •Мүшені размозжение
•Енбейтін

Паренхиматозды мүшелердің
зақымдалуы:
•Мүше капсуласының беткей жарасы
•Қантамырлы секреторлы аяқша
аймағына жетпейтін паренхима мен
капсула жарасы
•Қантамырлы секреторлы аяқшаны
зақымдайтын паренхима мен
капсула жарасы
•Мүше бөлігінің отсечениесі
Жабық жарақаттар:
•Құрсақ қабырғасы соғылуы
•Қуысты мүшелердің жабық
зақымдалуы
•Паренхиматозды мүшелердің жабық Зақымдалған мүшенің түрі:
зақымдалуы •Паренхиматозды
•Паренхиматозды және қуысты •Қуысты
мүшелердің жабық зақымдалуы •Қантамыр
•Іш пердеден тыс кеңістіктің •Құрсақ артылық қан құйылу.
мүшелерінің жабық зақымдалуы •Паренхиматозды мүшелердің
зақымданулары:
Жарақат локализациясы: •Беткей жыртылулар
•Құрсақ қабырғасы •Орталық
•Іш қуысы ағзалары жартылулар
•Құрсақ артылық қуыс және оның •Капсула астылық гематома
мүшелері. •Мүшенің бір бөлігінің жыртылуы немесе
•Ішкі мүшелердің зақымданулары: көбеюі
•Құрсақ ішілік
•Құрсақ артылық
Клиникалық көрінісі:
Шағымдары:
Ауырсыну локализациясы, интенсивтілігі, иррадиациясы әртүрлі
болады.көбіне жарақат алған жерде локализацияланады. Бауыр
зақымданса оің иыққа иррадиацияланады.Талақта сол иыққа, Ұйқы
безінде-бел аймағы, бұғанаүсті, сол иыққа беріледі.Асқазан мен он екі елі
ішекте – тесілген жарадай қанжар сұққандай ауырсыну. Ащы ішекте
интенсивтілігі әр түрлі, тоқ ішекте өткір ауырсыну.Тоқ ішектің
ішпердеден тыс бөлігінде үнемі сыздайтынауырсыну.
Құсу жарақаттан кейін аз уақыт ішінде рефлекторлы болады, кейін
тұнбалы перитонит дамуға байланысты.Нәжіс пен газ кідіруі перитонит
кезінде дамиды, паралитикалық ішек өткізбеушілікте, ішпердеден тыс
гематомада болады.Тік ішектен қанды бөлініс тік ішек зақымдалса. Қан
кетуге байланысты жалпы шағымдар: әлсіздік, коллаптойдты жағдай,бас
айналу, салқын тер, көрудің бұзылысы.
Дизуриялық бұзылыстар
Объективті зерттеу
Науқас қалпы мәжбүр, арқасына не бүйіріне жатады, аяқтарын ішке жинап.
Құрсақ ішілік қан кетуде “ванькавстанька” симптомы, науқас отырғысы келсе.
Тері жабындылары ішкі қан кету салдарынан бозғылт, суық тер, тахикардия,
гипотония, ентігу болады. Іштің бұлшықеттері қатаяды және жарақат
аймағындағы қатты ауырсыну болады. Ішті қарағанда жаралар, қанталаулар
көруге болады. Іштің керілуіне, ассиметриялығына назар аудару керек. Іштің
алдыңғы қабырғасының тыныс алу экскурсиясының жоғалуы – ішкі мүшелердің
зақымдалуының негізгі көрсеткіші. Іштің алдыңғы қабырғасының диффузды
қатаюы және кіндік сақынасы аймағында ауырсыну да ішкі мүшелердің
зақымдалуын білдіреді.
Перитонит дамыған кезде симптомдар:
Щеткин – Блюмберг симптомы: Іштің алдыңғы қабырғасын саусақпен ақырын
басып жібергенде кенет ауырсынудың болуы.Воскресеньский симтомы
Раздольский симтомы: Балғашамен не саусақпен іш қабырғасына перкуссия
жасаған кезде оң жақ мықын аймақта ауырсыну. Куленкамп симпотомы тік
ішекті саусақпен қарағанда сұйықтықтың не қанның Дуглас кеңістігііне
жиналуына байланысты ауырсыну.
Диагностика:
ЖҚА: Эритроциттер ,гематокрит төмендеуі, лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы.
ЖЗА :бүйрек жарақатында гематурия, амилазурия қуық асты без жарақатында.
Асқазанды зондтау және қуықты катетерлеу.
Рентгенография. Егер науқастың жағдайы келсе басында тұрғызып, кейін жатқызып,
арқасында, бүйірімен жатқызып зерттейді. Вертикальді күйінде
диафрагма күмбезі астындағы бос газға көңіл аударады. Бос газ науқас сол жақ
бүйірімен жатқанда рентген сәулелері горизонтальді түскенде жақты зерттеледі
(латерография). Рентгенологиялық жағынан құрсақ қуысындағы бос сұйықтықтың
болуы түйінаралықтардың кеңеюі және латеральді каналдардағы қабырғалық лента
тәрізді көлеңкелердің пайда болуымен сипатталады. Мықын-бел бұлшықеті
(m.ileopsoas) көлеңкесі жоғалу фонында құрсақ артылық гематома диффузды көлеңке
ретінде көрінеді. Құрсақ артылық гематома қуықтың деформациясына және орын
ауыстыруына әсер ететініне рентгенограммадан көруге болады.
ФГДС он екі елі ішек пен асқазан жарақатын анықтау үшін. УДЗ арқылы құрсақ
қуысында бос сұйықтықты көруге болады. Оның көрінісі ретінде шажырқайдың
висцеральді және париетальді жапырақшаларының бытырап кетуі болады: құрсақ
қуысында сұйықтық қаншама көп болса, шажырқай жапырақшалары да сонша бір-
бірінен алшақ болады. КТ-паренхиматозды мүшелердің зақымдалуын анық көрсетеді.
Ангиографияны мүшеішілік қан тамырлардың зақымдалуына күдіктенгенде диагнозды
нақтылау үшін жасайды,мысалы, бауырдың орталықтанған үдеуші гематомасында
немесе гемобилияда.КТ және ангиографияны тұрақты гемодинамикасы бар
науқастарда ғана қолданады.
Бауырдың жарақаты әдетте ішкі қан кетуді тудырады. Науқастың
жағдайы тез нашарлайды, гиповолемиялық шок дамиды, сана
жоғалту мүмкін. Егер науқаспен байланыс сақталса, дұрыс
гипохондриядағы ауырсыну туралы шағымдар, оң жақ иыққа
шығарылған. Азайтылған қысым, жылдам тыныс алу және импульс,
бозғылт тері. Бауыр зақымданған кезде, кейбір жағдайларда
массивтік қан кету белгілері де бар, алайда, ауырсыну оңтайлы емес,
және сол жақта. Кейде (субкапсульдік үзілісте) науқастың жағдайы
алғашқы күндерде немесе тіпті апталарда қанағаттанарлық болып
қалуы мүмкін.
Ұйқы безі зақымданған кезде, жәбірленуші эпигастрий
аймағындағы өткір ауырсынуға шағымданады, іш қабырғасының
бұлшықеттерінде және шаншу кезінде шиеленіс байқалды. Бүйректің
зақымдануы, бел аймағындағы ауыр гемататуралар мен ауырсыну.
Эпериитональді мочевинаның ісінуі мен перинэяның шырышты
қабығының бұзылуы кезінде зәр шығару керек, мочевина ішіндегі
интрапитональды зақымдану, жиі жалған шақыру бар, іштің төменгі
ауыруы, іштің шағылыстыруы және перистальтиканың әлсіреуі.
Көкбауыр жарақаты
• Барлық ішастар қуысы жарақаттарының 30% құрайды. Көкбауырдың біріншілік
теріас тылық жарылуы жеңіл жарақаттан немесе көкбауырдың ұлғаюы мен
паренхиматозды өзгерісі болуы мүмкін. Көкбауырдың екіншілік немесе кеш
жыртылуы көбінесе жарақаттан кейін күннен не айдан балаларда жиі кездеседі.
• Егер көкбауырдыңпаренхималық жыртылуы субкапсулярлы болса, онда өсіп келе
жатқан гематома капсуланы жарып,ішастар қуысына массивті қан ағуды дамытады.
Көкбауырдың жыртылуы қан ағуымен қатарласуында АҚҚ төмендейді, жіп тәрізді
пульс болады. Ауру сезімі науқас аяғын ішіне бүгіп, сол жақ қырымен атқанда азаяды.
Ауру сезімі сол абырғаасты, кейде бүкіл ішті және сол иыққа жайылады.
Бауырдың жарақаты – ең қиын бірі,
диагноз қою және өмірге қауіп төндіретін
науқастарда ауыр жарақат алу. Бауыр
паренхимасының және бауырдың ірі
тамырларының тінінен жаппай қан кету
жүреді. Сондай-ақ, ішектің қуысының
ішіне өт келуі, кейіннен билиарлы
перитониттің дамуы. Бұл жарақаттың
себебі көлік апаты болуы мүмкін,
биіктіктен құлау, Іштің ішіне соққы беру,
пышақ немесе атыс қаруы және т. д.
Жедел қан жоғалтудың белгілері дұрыс
ипоконтриядағы ауырсыну мен бұлшықет
шиеленісімен бірге байқалады.
Клиникалық көрінісі
Жалпы жағдайы ауыр,Қан ағу, жарақаттан кейін есінен тану.АҚҚ төмен,
усыздазу пульс. Тері бозарады, тершіл, тынысы жиілейді, сусыздан. Бауыр
жарақаты кезінде капсулалы түрі қауіпті, себебі терең гематома дамиды.
Жабық іш жарақатының жарақаттану көлеміне байланысты төрт
ауырлық дәрежесі
I дәреже Шоктық жағдай, жедел іш белгісі жоқ.
II дәреже Жеңіл шок және іштік жағдайы белгісіз
III дәреже Шоктың клиникалық көрінісі және ішастарішілік қан ағу белгілері
IV дәреже ауыр геморрагиялық шок және гиповолемия белгілері болады.
Жиілігі
• Жіңішке ішек 31,8%
• Асқазан және он екі елі ішек 1,6%
• Тоқ ішек 3,5%
• Бауыр 13,6%
• Көкбауыр 16%
• Ұйқыбезі 0,4%
• Ішастар 0,8%
• Бүйрек 20,1%
• Қуықтық ішастарішілік жарылуы 5,1%
• Ішастардан тыс гематомалар 6,3%
Бұндай іш жарақаттарында 51,6% науқаста шок дамиды.
Ішкі ағзалардың зақымдалуынсыз іштің жабық жарақаты.Ішкі ағзалардың
зақымдатлуымен іштің жабық жарақаты.Құрсақ қабырғасы жеке дара
зақымдалады:
• Тері астылық гематома
• Бұлшықетаралық гематома
Жалған жарақаттық жарықтар.
Шынайы жарақаттық жарықтар.
Қауіптілігі өте жоғары, науқастың өліміне әкелуі мүмкін. Себебі, бұндай
жарақаттар жарақаттық шок, ішкі қансырау және перитонитпен асқынуы мүмкін.
Тері астында бұлшықеттердің жыртылуымен қосарланған, құрсақ қабырғасының
ауыр соғылулары кезіндегі симптомдар:
1. Қатты ауру сезімінің дамуы
2. Құрсақтың алдыңғы қабырғасы бұлшықеттерінің қатаюы
3. Құсу және метеоризм
Симптомдары:
1. Ішінің үнемі қатты ауыруы, кейде зақымдалған ағза аймаында орналасуы
мүмкін.
2. Құрсақтың алдыңғы қабырғасы бұлшықеттерінің рефлекторлы қатаюы
3. Коллапс немесе шок
Бауырдың жабық жарақаты
• Лобраториялық зерттеуде
• Эритроцит пен гемокрит көрсеткішінің төмендеуі
• Лейкоциттің көбеюі
• R-суретінде қан жиналған жерлердің күңгірттенуі мен тоқ ішектің оң бөлігінің ортаға қарай
ығысуы сияқты жанама белгілерді көреміз.
• УД зерттегенде ең бірінші бауыр астында, құрсақ қуысының оң жақ қапталында қан жиналғаны
анықталады.
• КТ тексеруде жарақаттанған бауырдың тығыздығы әр түрлі дәрежеде төмендегені және
маңайына қан жиналғаны байқалады.
• Қазіргі кезде бауыр жарақатын тез анықтау үшін жедел лапроскопия жасаған дұрыс. Ол кезде
бауыр жарақатының орналасуы мен оның дәрежесі нақты анықталады.
Ұйқы безінің жарақаты
• Лабораториялық зерттеу
• Қан мен кіші дәретінде міндетті түрде амилаза жоғарлайды
• УД зерттеуде жарақаттанған ұйқы безігің көлемі үлкейеді, пішіні айқын көрінбейді, тығыздығы
ар түрлі болады.
• КТ зерттеуде ұйқы безінің соғылуы кезінде көлемі үлкейеді, тығыздығы төмендейді, пішіні
бұдырланып көрінеді. Егер қан жиналса көлемі үлкейіп, тығыздығы жоғарлайды.
Көк бауырдың жарақаты
• УД, КТ және лапроскопиялық зерттеулердің маңызы аса зор.
• УД зерттеуде көк бауырдың сыртқы қабының жарақаты көрінеді. Ал көк бауырдың сыртқы қабы
астына қан жиналса, біріншіден, УДЗ кезінде оның көлемі үлкейеді, екіншіден, жиналған қанның
әсерінен көк бауырдың эхографиялық тығыздығы жоғарлайды.
• КТ зерттеуде көк бауыр қабы астына қан жиналу, тін жарақаттары, оның бөлініп кетуі, көк
бауырдың маңайына қан іркілу сияқты өзгерістер көрінеді
Емі
Жарақат алғаннан кейін тамақ қабылдаумен сұйықтық ішуді шектеу. Себебі ішкі
мүшелердің жарақаты болса,операция наркозбен жаслады. Оның әсерінен құсу,
тыныс жолдарының асперациясы болады. Егер ішастар ішілік қан ағу диагнозы
нақтыланса, қуысты немесе паренхиматозды ағзаларға кең көлемде лапаротомия
жасалады. Бұл операция алдыңғы ішастар қабырғасының орталық бөлігін кесу
арқылы жасалады.Ішкі ағза зақымдалса, тек оперативті ем қолданылады.
• Сондықтан іш жарақатымен барлық зақымданушылар тез арада хирургиялық
стационарға жеткізілуі керек, онда лапаротомия және лапапаросинтез жасалады.
Операция алдындағы дайындық науқастытың жалпы жағдайы
мен жарақаттың ауырлығына тәуелді. Шоктың II-II дәрежесінде операция алдында
шокка қарсы терапия жасалады. Яғни операция кезінде, операциядан кейінгі
кезеңде, науқастын толық шоктан айығуына дейін жалғасады.
• Ауырсыздандыруда миорелаксант беру арқылы эндотрахееальды наркоз.
• Консервативті ем соғылу, бауырдың субкапсулярлы жыртылуынан болатын іштің
жабық жарақатында колданылады

Ұқсас жұмыстар

КУРСАК КУЫСЫНЫН ХИРУРГИЯЛЫК АУРУЛАРЫМЕН ЗАКЫМДАРЫ

Науқастарды тасымалдау

Акушерлік операциялар

Кеуде жарақаттары кезіндегі алғашқы көмек

Бүйрек,несепағар жарақаты

Ветеринариялық хирургия

Пәндер