Симпатикалық жүйке

ВЕГЕТАТИВТІ ЖҮЙКЕ
ЖҮЙЕСІ.
Орындаған: Аманбай Аида
Факультет: Жалпы медицина, 101-Б
Қабылдаған: Асан Г.Қ.
Жоспар
Вегетативті жүйке жүйесінің функционалды
құрылымы.
Симпатикалық бөлім.
Парасимпатикалық және
метасимпатикалық бөлік
Вегетативті жүйке
жүйесі
Вегетативтік немесе автономдық жүйке
жүйесі — барлық ішкі мүшелер жүйелері
мүшелерінің (асқорыту, тыныс алу, зәр бөлу,
аталық және аналық көбею мүшелер
жүйелері), тамырлар мүшелері жүйелерінің
(қанайналым, лимфаайналым, қан жасау
мүшелер жүйелері), сыртқы және
ішкі секреция бездерінің, бірыңғай салалы
ет ұлпасының қызметтерін реттейтін жүйке
жүйесінің бөлімі.
Вегетативті жүйке
жүйесі
Ішкі ағзаларды, тамырларды, бұлшықеттерді,бездерді, теріні,
орталық жүйке жүйесін иннервациялайды.
Ішкі орта тұрақтылығын, қаңқа бұлшықеттерінің трофикалық
иннервациясын эндокринді және гуморальді регуляциямен
сақтап отырады.
Екі бөлімнен тұрады: симпатикалық және парасимпатикалық.
Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және
парасимпатикалық бөлімінің функциональды әсері ішкі
ағзаларға қарама қарсы болып келеді.
Құрылысы
А- парасимпатикалық,
Б- симпатикалық бөлім

1- симпатикалық сабаудың мойындағы жоғарғы түйіні;
2- жұлынның бүйірлік мүйізі (бағаны);
3- жүректің мойындық жоғарғы нерві;
4- кеуде, жүрек пен өкпе нервілері;
5- ішкі құрылыстық үлкен нерв;
6- іш өрімі;
7- іштің жоғарғы өрімі;
8- іштің төменгі өрімі;
9- ішкі құрылыстық кіші нерв;
10- белдің ішкі құрылыстық нерві;
11- сегізкөз ішкі құрылыстық нерві;
12- сегізкөз парасимпатикалық ядросы
13- ішкі құрылыс жамбастық кіші нерв; 14- жамбас
парасимпатикалық түйіні;
15- орган өрімі құрамындағы парасимпатикалық түйін;
16- кезбе нерв;
17- құлақ парасимпатикалық түйіні;
18- жақсүйекасты парасимпатикалық түйіні;
19- қанат-таңдай парасимпатикалық түйіні;
20- кірпік парасимпатикалық түйіні;
21- кезбе нервінің дорсал ядросы;
22- сөлбөлетін төменгі ядро;
23- сөлбөлетін жоғарғы ядро;
24- көз қимылы нервінің қосымша ядросы;
Вегетативті жүйке жүйесінің
бөлімдері
ВЖЖ: жүйке жасушасынан және өсіндісінен– жүйке талшығынан
тұрады. Вегетативті жүйке жасушалары мида және жұлында
жинақталып, вегетативті ядроны құрайды. ВЖЖ омыртқа жотасы,
ішкі ағза маңында және олардың қабырғаларында көптеп
орналасқан.
Құрылысына қарай: орталық және перифериялық болып бөлінеді:
Орталық бөлім - ( ми және жұлындағы ядро);
Перифериялық бөлім - (мидан тыс және жұлын айналасындағы
құрылымдар);
-вегетативті ганглилер
-пре және погстганглионарлы талшықтар
-вегетативті өрімдер
Ми және жұлыннан шыққан ВЖЖ преганглионарлы талшық деп
аталады. Олар вегетативті түйін жасушасына келеді. Түйіннен ішкі
ағзаларды иннервациялайтын постганглионарлы талшық шығады.
Вегетативті ганглийлер – перифериялық жүйкелердің
макроскопиялық қалыңдаған түрі. Ганглийлерде преганглионарлы
талшық постганглионарлыға синаптикалық түрде ауыстырылады.
Қызметі
Ағзадағы зат алмасуды, ішкі ортаның
тұрақтылығын, түрлі бездердің,
қантамырларының, лимфа тамырларының
қызметін реттейді.
Рефлекстік доғасы үш нейрондық байланыстан
тұрады:
Сезгіш
Байланыстырғыш
Қозғалтқыш
Вегетативті жүйке жүйесінде қозу баяу
жүреді, себебі мұнда жүйке талшығының
майлы қабығы болмайды.
Вегетативті жүйке
жүйесі организмдегі
орналасу орындары
мен атқаратын
қызметіне байланысты
симпатикалық және
парасимпатикалық
болып бөлінеді.
ВЖЖ

Симпатикалық жүйке
Парасимпатикалық жүйке жүйесі омыртқаны бойлай
жүйесінің жүйке орналасқан оң және сол
орталықтары ортаңғы және сопақш шекаралық симпатикалық
а мида, жұлынның бөлімінде бағандардан, ганглийлерден
орналасады. Орталық жүйке (жүйке түйіндері), ганглийлерді
орталықтарынан шыққан миелинді өзара және жұлын
түйіналды (преганглионды) жүйке эффекторларымен
талшықтары жүйке байланыстыратын жүйке
ганглийлеріндегі мультиполярлы талшықтарынан құралған адам
нейроциттерде аяқталып, жүйке мен омыртқалы
толқындарын жеткізеді жануарлардың автономдық жүйке
жүйесінің бір бөлігі.
ВЖЖ түрлері

Орталығы жұлынның арқа сегменттерінде жүйке
Симпатикалық жасушалары шоғырланып орналасады.
Симпатикалық бағанда 20-25 жүйке түйіндері бар .

Орталығы ортаңғы және сопақша мида, жұлынның
Парасимпатикалық сегізкөз сегменттерінде орналасқан. Шеткі бөлімі ішкі
мүшелердің маңында не тікелей өзінде жүйке өрімдері
түрінде кездеседі.
Органдарға әсерлері
Орган Парасимпатикалық Симпатикалық әсер
әсер
Ми тамырлары тарылады кеңейеді
Көз қарашығы тарылады кеңейеді
Сілекей бездері сөлді көп бөледі сөлді аз бөледі
Шеткі артериялар тарылады кеңейеді
Бронхылар тарылады кеңейеді
Жүрек соғуы баяулайды күшейеді
Тер бөлу азаяды көбейеді
Асқазан ішек жолы Қозғалыс белсенділігі Қлзғалыс белсенділігі
артады бәсеңдейді
Бүйрекүсті безі Гормондар бөлуі Гормондар бөлуі
азаяды күшейеді
Қуық жиырылады босаңсиды
Метасимпатикалық
жүйе
МЕТАСИМПАТИКАЛЫҚ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІ (МtЖЖ)
Ішкі ағзалардың (жүрек, бронхтар, қуық)
қабырғасында орналасқан және шеткі рефлекстік
доғасын құрайтын микротүйіндердің кешенін
МtЖЖ-сі дейді.

МЖЖ-нің ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:
1. Осы құрылымдардың қозғалтқыш белсенділігі бар.
2. Түйіндегі нейрон денесінде синапстар мен медиаторлар
көп.
3. Пуринергиялық рецепторлар.
Постсинапстық мембранаға қозу АҮФ және аденозин
арқылы беріледі.
4. Серотонинэргиялық рецепторлар М, Д, Т.
М – автономды ганглийлерде, Д – бірыңғай салалы
бұлшықеттерде, Т – жүрек және өкпе рефлексогенді
аймақтарында.
Бақылануы
ВЖЖ-ні маңдай және самай бөлімі төмпек
асты бөлімі арқылы бақылайды
Гипоталамус үш топ ядролардан тұрады:
алдыңғы, ортаңғы және артқы. Әр топ
ядролардың өз қызметтері бар. Алдыңғы
бөлім парасимпатикалық бөлім
регуляциясына, ал артқы топ
симпатикалық нерв жүйесіне әсер етеді.
ВЖЖ тексеру ВЖЖ симптомдары
әдістері: мен синдромдары
Пилораспазм
Вегетативті Кардиоэзофагоспаз
тонус м
Вегетативті Метеоризм
реакция Дискинезия
Вегетативті Брадикардия
көмек Аритмия
Теріні АҚҚ
термометриялау Тремор
Қорқу
Қорытынды
ВЖЖ ішкі ағзалардың, қан
тамырлар мен тері
бездерінің қызметтерін,
сонымен қатар қаңқа
еттерінің қоректенуін
реттейді. 19 ғасырда ВЖЖ
туралы ұғымды
Мари Ф.К. Биш енгізген.
Әдебиеттер
Қалыпты физиология Редаксиясын басқарған РМҒА
академигіК.В. Судаков,қазақ тіліне аударған және
жауапты редакторы профессор
Ф.А.Миндубаева,«ГЭОТАР-Медиа», 2019

Сәтбаева Х.Қ., Утепбергенов А.А., Нильдилбаева Ж.Б.
Адам физиологиясы. (Оқулық). - Алматы. Издательство
«Дәуір», 2005.

Ұқсас жұмыстар

Симпатикалық жүйке жүйесі

Вегетативтік жүйке жүйесі

ВЕГЕТАТИВТІ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері, олардың құрылысы мен қызметі

Жүйке жүйесі жұлын

Вегетативті жүйке жүйесі

Баланың өсу заңдылықтары

Жоғарғы жүйке жүйесінің онтогенензі

БЕЛ ЖҮЙКЕЛЕРІ

Адамның жүйке жүйесі

Пәндер