Шартты рефлекс

Презентация қосу

Рефлекс
ОРЫНДАҒАН: АМАНБАЙ АИДА
ФАКУЛЬТЕТ: ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА, 101-Б
ҚАБЫЛДАҒАН: АСАН Г.Қ.
Жоспар

Павлов бойынша шартты рефлексті дамыту әдістемесі.
Шартты шартсыз рефлекстер.
Шартты рефлекстерді зерттеу әдістері.
ЖЖӘІ

Жоғары дәрежелі жүйке қызметі – жануарлар мен адамның
орталық жүйке жүйесінің үлкен ми сыңарлары қыртысының
әрекеті. Организмнің органдарының өзара қызметін реттейтін
орталық жүйке жүйесіне қарағанда, жоғары дәрежелі жүйке
қызметі организмнің сыртқы ортамен күрделі қарым-қатынасын
қамтамасыз етеді. «Жоғары дәрежелі нерв қызметі» терминің
ғылымға И.П.Павлов енгізген және ол бұны «психикалық әрекет»
деген ұғымға тең деп санаған. Павловтың пікірінше, психикалық
әрекеттің барлық түрі, оның ішінде адамның ақыл-ойы мен санасы
да жоғары дәрежелі жүйке қызметіның жеке бір түрі. Павловтан
бұрын жоғары дәрежелі жүйке қызметі жөнінде И.М.Сеченов «Ми
рефлекстері» деген еңбегінде психикалық әрекеттерді
материалистік тұрғыдан түсіндірді.
Рефлекстің қағида

Алғаш рет психикалық қызметтің негізі третінде рефлекстік
қағиданы
И.М.Сеченов (1863 ж) дәлелдеді. XX ғасырдың басында И.П.
Павлов ми
қыртысын зертеуде көптеген өзгерістер енгізді. Адамның мінез-
құлқы
негізінде, ЖЖІӘ-нің маңызды орын атқаратынын атап көрсетті.
Сілекей бөліну үрдісін зерттей келе И.П. Павлов шартты рефлексті
ашты. Ол шарты рефлекстің жоғарғы деңгейі тітіркендіргіш емес,
оған ілесіп жүретін сигнал (ишара) екенін көрсетті.
Шартты және шартсыз рефлекс

Павловтың пікірінше, жоғары сатыдағы жануарлардың жоғары дәрежелі жүйке қызметінің
негізі – орталық жүйке жүйесінде түзілетін шартты рефлекстер (адамда үлкен ми
қыртысында), сондай-ақ күрделі шартсыз рефлекстер (соқыр сезім, эмоция және т.б.). Павлов жоғары
дәрежелі жүйке қызметінің мынадай негізгі заңдылықтарын немесе ережелерін дәйектеген:
Шартты рефлекстердің түзілуі;
Шартты рефлекстердің тітіркендіру күшіне байланыстылығы;
Шартты тітіркендіргіштер әсері;
Ми қабығында шартты рефлекстің бекімегендігінен, шартты тітіркендіргіштің күшеюінен немесе
үйреншікті емес тітіркендіргіш әсерінен тежелу пайда болуы;
Үлкен ми қыртысында жүйке процестерінің таралуы мен топтануынан оның бөлімдерінде қарым-
қатынас пайда болу;
Нерв процестерінің өзара индукциясы пайда болуы.
Сөйтіп жоғары дәрежелі жүйке қызметі организмге әсер еткен әр түрлі тітіркендіргіштер түбегейлі
талдап, синтездеп организмнің сыртқы ортаға жете бейімделуін қамтамасыз етеді.
Шартсыз рефлекстер – гомеостаз
тұрақтылығын сақтау үшін
тұқым қуалайтын (филогенезде қалыптасқан)
рефлекторлы механизмдер.
Шартты рефлекстер – организмнің қоршаған
ортаға бейімделу реакциясы, шартты
рефлекстер – ойлау қабілетінің, мінез-
құлықтың және қоршаған ортаға
бейімделуінің негізі.
Рефлекс деген не?

Рефлекс туралы жалпы түсінік Рефлекс(лат reflexus — кері
қайтарылған, шағылысқан) — организмнің ішкі немесе сыртқы
тітіркендіргіштер әсеріне орталық жүйке жүйесінің қатысуымен
қайтаратын жауабы. Рефлекс туралы түсінікті алғаш рет ұсынған
француз философы Р. Декарт (1596 — 1650). Ол Рефлексті санаға
тәуелсіз, жан әрекетінің нәтижесі деп есептеді. “Рефлекс”
терминін жүйке жүйесі физиологиясына чех ғалымы Й. Прохаска
(1749 — 1820) енгізді. Бұл ілімді орыс ғалымдары И. М. Сеченов
пен И. П. Павлов одан әрі дамытты. Рефлекс дененің белгілі бір
бөлігінде орналасқан рецепторлардың тітіркенуінен басталады
Шартты рефлекс

Ми қыртысында шартты рефлексті жүзеге асыратын жүйке -
рефлекс орталықтары орналасады. Жүйке орталығы мен жүйкелер
арасында шеңбер түрінде үнемі байланыстар болып тұрады.
Шартты рефлекстер кезінде ми қыртысы мен мидың басқа
бөлімдерінің арасында уақытша байланыстар түзіледі. Шартты
рефлекстер - ағза мінез-құлығының ең қарапайым көрінісі. Шартты
рефлекстер бірімен-бірі белгілі бір реттілікпен жүзеге асатын
бірнеше кезеңдерден түрады. Шартты рефлекстер аркылы адам
тамағын табуға, кауіпті жағдайлардан қорғануға әрекет жасайды.
Мүның бәрі де жоғары жүйке қызметі аркылы жүзеге асады.
Шартсыз рефлекс

Шартсыз рефлекстер тұқым қуалаушылық факторларға негізделеді. Шартсыз рефлекстер: Жай
және күрделі болып екіге бөлінеді. Жай рефлекстерге көздің қарашығының жарыққа
жауабы ,ыстық затқа саусақ тигенде қолды тез арада тартып алу жауабы, шөлдеу, ашығу, жұтыну
т.б Күрделі рефлекстер өтуі үшін бірнеше рефлекс тізбектеле қатысады. Шартсыз рефлекстің өтуі
үшін бірнеше рефлекс тізбектеле қатысады. Шартсыз рефлекстердің мұндай түрін түйсік
(инстинкт) деп атайды .
Түйсікті сезім – мінез-құлықтың күрделі тұқым қуалау актілерінің жиынтығы болып саналады.
Мінез-құлық деп организмнің ішкі және сыртқы факторлар әсеріне өзінің іс-әрекетін өзгерте алу
қабілетінен жауап игеруін айтады.
Күрделі шартсыз рефлекстерге организмнің тітіркендіргішке жауап реакцияларынан басқа,
шартсыз –шартты жүйелер қатысады. Мысалы, күрделі шартсыз рефлектерге тамақтану ,
қорғаныш, жыныстық бағдарлау рефлекстер жатады. Бағдарлау рефлексінің маңызы ерекше. Бұл
рефлекс сезім мүшелерде «Бұл деген не?»деген сұрақ туады. Шартсыз рефлекс организмнің
бүтіндігін сақтайды және сыртқы орта жағдайларына бейімделуін қамтамасыз етеді. Бейімделудің
күрделі түрі тек шартты рефлекстер адамның туған күнінен бастап , оның өмірінің соңына дейін
пайда бола береді.
Қорытынды

И.П.Павлов « Шартты рефлекстер»1903 жылы ұсынған .Оның
анықтамас бойынша организм тіршілігінде өмір бойы пайда
болатын және толғаусыз тітіркендіргіштердің шартсыз
рефлекстермен сәйкес келуі нәтижесінде құралатын рефлекс деп
аталады. Шартты рефлекстер шартсыз рефлекс негізінде
құралады.

Ұқсас жұмыстар

Шартты рефлекстің шартсыздан айырмашылығы

Шартты рефлекстердің тежелуі

Шартты рефлекс түрлері

Жоғарғы дәрежелі жүйке әрекеті

Мінез - құлықтың рефлекторлық табиғаты

Шартты рефлекстің тежелуі

Жоғары жүйке әрекеті

Шартты рефлекстерді қалыптастыру

Шартсыз рефлекс Шартты рефлекс

ЖОҒАРҒЫ ЖҮЙКЕ ӘРЕКЕТІ

Пәндер