Әлеуметтік жұмыстағы ұйымдастыру және басқару

Презентация қосу

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Әлеуметтік жұмыстағы ұйымдастыру және басқару

ОРЫНДАҒАН: МӘДИҚЫЗЫ М
ТОБЫ: МС 18-14К
ҚАБЫЛДАҒАН: ТӨЛЕГЕНОВА К
Үдерістік тұрғыдан келу кезінде басқару бытыраңқы әрекеттер сериясы емес, ұйымдастыруға әсер ететін
біртұтас үдеріс ретінде қарастырылады. Олардың әрбірі өзінше үдеріс болып саналатын бұл әрекеттер
ұйымының табысқа жетуі үшін өте маңызды. Бұл әрекеттер басқару функциялары болып аталады. Осы
функциялардың жалпы жиыны басқару үдерісін білдіреді.
Басшы осындай функцияларды дәйекті орындауға міндетті. Жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация, бақылау
сияқты функциялар қазіргі уақытта ортақ және барлық ұйымдарға қолдануға қолайлы деп есептеледі.
Басқарудың осы аталған төрт функциясы коммуникациялардың байланыстырушы үдерістерімен және
шешімдер қабылдаумен жеткілікті (көшбасшылық) дербес қызмет ретінде қарастырылады.
Жоспарлау – бұл функция ұйымның мақсаты қандай болуы тиіс және осы мақсаттарға жету үшін ұйымның
мүшелері не істеуі тиіс екені туралы шешімді болжайды. Жоспарлау функциясын орындай отырып,
басшылық, өз кезегінде, ұйымның барлық мүшелері үшін мақсаттардың бірлігін қамтамасыз ететін шешімдер
қабылдау мен күш жұмылдырудың негізгі бағыттарын белгілейді.
Ұйым – ұйымдастыру – яғни қандай бір болсын құрылым құру. Ұйым өзінің жоспарларын орындай
алатындай құрылымдауды жүзеге асыру қажет көптеген элементтер қолданылады. Жұмыс, нақты тапсырма
(мысалы, әлеуметтік қызмет көрсету жүйесі бойынша қарттар мен мүгедектерге қызмет көрсету) осы
элементтердің бірі болып саналады. Әрбір нақты тапсырманы атап айтқанда кімнің орындайтынын анықтау
ұйымдастыру функцияларының өзге бір маңызды аспектісі болып саналады.
Мотивация. Ұйым мүшелерінің жоспарларды орындай отырып, жұмысты өздеріне берілген
міндеттерге сәйкес орындауы, осы функцияның міндеті болып табылады. Қазіргі уақытта,
өз жұмыскерлерін тиімді мотивациялау үшін, басшы, сол жұмыскерлердің қажеттіліктері
қандай екенін білуі және жақсы жұмыс арқылы жұмыскерлердің осы қажеттіліктерін
қанағаттандыратын тәсілді қамтамасыз етуі қажет.
Бақылау – бұл ұйым іс жүзінде қол жеткізетін өз мақсаттарын қамтамасыз ету үдерісі.
Басшы белгілі бір уақытта мақсаттарға қол жеткізуді жоспарлайды. Осы кезең ішінде
ұйымның өзінде, сол сияқты одан сыртқары көп нәрсе өзгеруі, сондай-ақ адамдар
қателіктер жасауы мүмкін. Басшылық бастапқы жоспарлардан ауытқуларды тауып, оны
түзетуге қабілетті болуы қажет, бұл айтылғандар ең алдымен ұйымға елеулі шығын келтіруі
мүмкін. Ұйымның жоспарын өзгертуге әкелетін жағдайлар туындайтын кездер де болады.
Сондықтан да бақылау жоспарлауға әкеледі. Бұл, басқару үдерісінің басқарудың
өзарабайланысты функцияларының үдерісін білдіретінін растайды.
Басқару функциясы екі жалпы сипаттамаға ие: олардың барлығы шешімдер қабылдауды
талап етеді және бүкілі үшін коммуникация қажет.
Жүйелік тұрғыдан келу жаңа сапалар мен функцияларға ие белгілі бір тұтас жүйе түріндегі
бүкіл үдерістер мен құбылыстарды қарастырады.
Бүкіл жүйелер орнықты ішкі құрылымға ие және өзарабайланысты элементтерден (ішкі
жүйелерден) тұрады. Жүйелер жабық және ашық болып бөлінеді. Жабық жүйелер сыртқы
өзгерістерге қатыссыз жұмыс істейді, ал ашық жүйелер сыртқы әлеммен байланысты. Бүкіл
ұйымдар ашық жүйелер болып саналады. Жай (қарапайым) жүйе бір мақсатқа жетуге
бағдарланған. Күрделі жүйе бірнеше өзарабайланысты мақсаттарға жетуге ұмтылады. Егер
ұйым ішіндегі қайта құрулар (жаңарулар) үдерісінде тұтынылатын ресурстардың саны мен
сапасының арақатынасы ұлғаятын болса, жүйелі басқару тиімді болады.
Қазіргі уақытта жүйелік тұрғыдан келуді, оның негізі – ұйымның сыртқы және ішкі
ортасындағы бүкіл құбылыстарды бірлікте қарастыратын ойлау қалпын қалыптастыратын,
менеджменттің әмбебап методологиясы деп есептеуге болады. Басқаруға жүйелік
тұрғыдан келудің маңызы – біртұтас ретінде бүкіл құбылысты ойша қамту, оларды
объективті бағалау, ішкі өзгергіш ұйымдарды ескере отырып бүкіл жүйенің дамуын
қамтамасыз ету, қабылданатын басқару шешімдерінің оң және теріс салдарларын алдын ала
көре білу.
Басқаруға жағдайлық тұрғыдан келу жүйелік тұрғыдан келу сияқты, нақты әрекеттер жиынына қарағанда,
оңтайлы ойлау тәсілі болып саналады. Ол факторлардың арақатынасына қатысты, оңтайлы шешім
қабылдауды талап етеді. Жағдай, яғни аталған нақты уақытта ұйымдастыруға күшті әсер ететін мән-
жағдайлардың нақты жиыны жағдайлық тұрғыдан келудің негізгі бір кезеңі болып саналады.
Жағдайлық тұрғыдан келу методологиясы 4 кезеңдік үдеріс ретінде қарастырылады.

басшы өзінің тиімділігін дәлелдеген кәсіби басқару құралдарымен таныс болуы тиіс;

басшы аталған әдістемені немесе тұжырымдаманы қолданудан болатын ықтимал оң және теріс
зардаптарды алдын ала көре білуі тиіс;

басшы жағдайды дұрыс түсіндіре білуі қажет;

басшы тигізетін кері әсері аз нақты тәсілдерді байланыстыра білуі тиіс.
Жағдайлық тұрғыдан келудің табысты болуы 3 кезеңге, яғни аталған жағдайда қандай факторлар
неғұрлым маңызды болып саналатынын және қандай ықтимал эффекті бір немесе бірнеше өзгермелілерді
өзгертуге әкелуі мүмкін екенін басшының қаншалықты дұрыс анықтағандығына қатысты болады.
Егер басшы жағдайда дұрыс талдау жасаған болса, онда ұйымдастыру проблемаларының неғұрлым соған
дәл келетін шешімін анықтау үшін, оның болжалдарға немесе сынама және қателік әдісіне жүгінуінің
қажеті жоқ болады.
«Ұйым» ұғымы ұйымдық ғылымның жетекші категорияларының қатарына жатады. Ұйым (латынша – дұрыс құрылған түрді
хабарлаймын, ұйымдастырамын) – бұл кейбір ортақ мақсатты бірлесіп іске асыратын және белгілі бір принциптер мен ережелер
негізінде әрекет ететін әлеуметтік жүйелердің бір түрі, адамдардың бірлестіктері. Ұйымдар – бұл мемлекеттік мекемелер,
фирмалар, қоғамдық ұйымдар. Ұйым бұл қоғамдық жүйелердің элементі, адам қауымдастығының аса кең таралған формасы,
қоғамның (социумның) бастауыш ұйымы. Ол қоғамсыз өмір сүре алмайды және қоғам өзінің өмір сүруі үшін құратын ұйымсыз
өмір сүре алмайды. Сонымен бірге, ұйым қоғамның дербес ішкі жүйесі болып саналады, өзінің сипаттамасы, мүдделері,
құндылықтары бар, қоғамға өз қызметінің өнімдерін ұсынады, өз қызметін көрсетеді және қоғамға белгілі бір талаптар қояды.
Честер Барнардтың берген анықтамасы бойынша (ХХ ғасырдың 30-40 жылдары): ұйым – бұл ортақ мақсаттарға немесе
мақсаттарға жету үшін қызметі саналы түрде үйлестірілетін, екі немесе одан да көп адамдардан тұратын адамдар тобы.
Ұйымдық теория бойынша профессор Ричард Дафт келесі анықтаманы ұсынады: ұйым – бұл кейбір мақсатқа бағытталған,
арнайы құрылымданған және үйлестірілген жүйе ретінде құрылған, кейбір қызмет үшін арналған және қоршаған ортамен
байланысты әлеуметтік тұтастық.
Ұйымдарды адамдар және олардың бір-бірімен өзарақатынастары құрады. Ұйым, мақсатқа жету үшін адамдар өзара іс-қимыл
жасаған кезде өмір сүреді.
Басқару теориясындағы қазіргі үдерістер адам ресурстарының маңыздылығын атап көрсетеді және жаңа тәсілдердің басым
көпшілігі, олардың үйренуге деген ынтасын ояту және ортақ іске өз күштерін жұмсау үшін жұмыскерлерге барынша кең
мүмкіндіктер беруге негізделген, өйткені олардың барлығы ортақ мақсатқа жету үшін бірге еңбек етеді.
Бізге белгілідей, әлеуметтік жұмыс практикалық қызметтегі жаңа бағыт болып саналады. Ресейде 90-шы жылдардың ортасында
халықты әлеуметтік қорғау жүйесінде әлеуметтік қызмет сияқты ұйым түрі қалыптасты. 1995 жылғы 10 желтоқсандағы «Ресей
Федерациясындағы халыққа әлеуметтік қызмет көрсетудің негіздері туралы» Федералдық Заңға сәйкес меншік түріне қатыссыз
әлеуметтік қызметтер көрсететін кәсіпорындар мен мекемелер, сондай-ақ заңды тұлға болып құрылусыз халыққа әлеуметтік
қызмет көрсету бойынша кәсіпкерлік қызметпен айналысатын азаматтар әлеуметтік қызмет болып түсіндіріледі. Келесі ұйымдық-
құқықтық формаларда: мемлекеттік, коммерциялық, аралас, қайырымдылық, діни және қоғамдық арнайы қызметтер құрылады.
Тұтастай алғанда олар мынадай әлеуметтік қызметтер көрсетеді:

материалдық көмек;

үйге барып көмек көрсету;

стационарлық жағдайда тұрақты қызмет көрсету;

уақытша баспана беру;

әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінде күндіз болуды ұйымдастыру;

консультациялық көмек көрсету;

отбасыларын, балаларды әлеуметтік қамқорлық аясына алу;

әлеуметтік оңалту және бейімдеу.

Әлеуметтік қызметтің әртүрлі типтері құрылады: халыққа әлеуметтік қызмет көрсету орталығы, кәмелетке толмағандар
үшін әлеуметтік-оңалту орталығы, отбасылары мен балаларға әлеуметтік көмек көрсету орталығы, ардагерлер үшін
интернат-үйі, мүмкіндіктері шектеулі балаларды оңалту орталығы, жедел әлеуметтік көмек көрсету орталығы, тұрғылықты
жері белгісіз тұлғалар үшін оңалту орталығы, әлеуметтік баспана (приют), дағдарыс орталығы, төтенше психологиялық
көмек орталығы және т.б.
Сонымен, егер адамдар, алдыға қойған мақсаттарға немесе мақсаттарға жетуге қажет белгілі бір әрекеттерді орындау үшін өзара іс-
қимыл жасайтын болса, онда ұйым өмір сүретін болады.
Бірде-бір ұйым өндірілетін өнімдердің тұтынушыларымен, қызмет көрсетілетін клиенттермен, ресурстармен жабдықтаушылармен
және сыртқы қоршаған ортаның өзге де элементтері мен өзара іс-қимыл жасаусыз өмір сүре алмайды.
Тұтастай түрдегі ұйымның не екендігін түсіну үшін, оны жүйе ретінде қарастыру қажет. Жүйе – бұл қоршаған ортадан кейбір бастапқы
деректер алатын, оларды трансформациялайтын және қоршаған ортаға өзінен шығатын деректерді беретін өзара іс-қимыл жасайтын
элементтердің жиыны.
Сыртқы әлемнен ресурстарды алу және сыртқы әлемге әлеуметтік қызметтер көрсету қажеттілігі қоршаған ортаға тәуелділікті
көрсетеді. Ұйымдар туралы ғылым жабық және ашық жүйелер арасындағы айырмашылықты анықтады. Жабық жүйе қоршаған ортаға
тәуелді емес, ол автономиялы, қоршаған ортамен өзара әрекет етпейді және одан бөлектенген. Қоршаған орта тұрақты, алдын ала
болжап білуге болатындай, ұйымның ісіне араласпайтындай және проблемалар туғызбайтындай болған кезде, жабық жүйені басқару да
барынша қарапайым болады. Менеджменттің ертеректегі тұжырымдамасы (атап айтқанда, ғылыми менеджмент) ұйымды жабық жүйе
ретінде қарастырды.
Ол сыртқы ортаның ресурстарын пайдаланады және оған өз ресурстарын береді. Ұйым үнемі қоршаған ортаға бейімделеді: ол өзіне
қажетті ресурстарды табуы, иеленуі, сыртқы ортаның өзгеруін қабылдауы және оған әрекет ете білуі, қоршаған ортаға өз қызметтерін
көрсете білуі, сондай-ақ белгісіздік (айқын еместік) пен сыртқы орта факторларының өзгеру әсері алдындағы өзінің ішкі қызметін
бақылауы және үйлестіруі тиіс. Әлеуметтік қызмет көрсету ұйымдарының қызметі әрқашанда әлеуметтік жағдайларға қатысты болады
және бірмезгілде, елімізде кездесетін бүкіл әлеуметтік құбылысқа (жұмыссыздыққа, көші-қонға, жетімдікке, мүгедектікке,
маскүнемдікке, нашақорлыққа, кедейшілікке және т.б.) әсер етеді.
Ұйымдастыру жүйесінің деректеріне қызметкерлер (оның ішінде әлеуметтік жұмыс жөніндегі мамандар мен әлеуметтік қызметкерлер),
ақпараттық, материалдық және қаржылық ресурстар кіреді. Әр түрлі әлеуметтік технологияларды (әлеуметтік жұмыстар
технологиялары) қолдану нәтижесінде бұл деректер, клиенттердің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өнімге және көрсетілетін
қызметтерге айналады. Клиентке әлеуметтік қызмет көрсету ұйымның көмегін көрсету жөніндегі әрекет әлеуметтік қызметтер көрсету
болып түсіндіріледі. Өмірлік қиынжағдайда қалған азамат, өз кезегінде, әлеуметтік қызмет көрсету ұйымдарының клиенті болып
саналады.
Ұйымның сипаттамасын зерделей білу қажет, өйткені ол ұйымды құрудың өзіндік белгілері болып саналады. Бұл
сипаттамалар ұйымды, жекелеген адамдарды сипаттайтын жеке бастың немесе жеке адамның белгілері сияқты
мінездейді.Ұйымның жалпы сипаттамалары:

Ресурстар. Ұйым пайдаланатын негізгі ресурстарға мыналар жатады: еңбек, қаржы, материалдық, технологиялық және
ақпараттық ресурстар.

Сыртқы ортаға тәуелділік. Қоршаған ортамен өзараәрекетке түспейтін бірде-бір ұйым жоқ. Ұйымдар, өз ресурстарына
қатысты да, сол сияқты тұтынушыларға қатысты да, сыртқы ортаға толықтай тәуелді.

Горизонталь еңбек бөлінісі. Бүкіл қолдағы бар жұмысты оны құрайтын компоненттерге бөледі. Осыны әдетте горизонталь
еңбек бөлінісі деп атайды.

Бөлімше. Горизонталь (деңгейлес) еңбек бөлінісі арқылы, нақты өзіндік тапсырмаларды орындайтын және нақты өзіндік
мақсаттарға қол жеткізетін бөлімше құрылады. Осындай бөлімше жиі түрде бөлімшелер, секторлар, қызметтер және т.б.
болып аталады.

Вертикаль (сатылас) еңбек бөлінісі. Жұмыстарды құрайтын бөліктерге бөлу қызметті үйлестіруді талап етеді. Ол табысты
болуы үшін, кім болса да топтың жұмысын үйлестіруі тиіс. Өзге адамдардың жұмысын үйлестіру жөніндегі қызмет
басқарудың негізін құрайды.
Ричард Дафт ұйымның сипаттамасын – құрылымдық және контекстік деп екі типке бөледі.Құрылымдық сипаттамалар
ұйымның ішкі құрылымының ерекшеліктерін бөліп көрсетуге және олардың санын сипаттауға және осы сипаттамалар
негізінде ұйымдарды бір-бірімен салыстыруға мүмкіндік береді:

заңға сәйкестендірушілік – ұйым пайдаланатын жазбаша құжаттамалардың саны. Құжаттамаға нұсқаулықтар,
техникалық мінездемелер, бұйрықтар мен жарғы кіреді. Осы жазбаша құжаттар ұйым қызметін сипаттайды. Заңға
сәйкестендірушілік жиі түрде ұйымда пайдаланылатын құжаттар беттерінің санын санау көмегімен өлшенеді;

мамандау – ұйымның міндеті кәсіптік белгісі бойынша қаншалықты бөлінгенін көрсетеді. Егер мамандану төмен
болатын болса, онда бір жұмыскер аса алуан міндеттерді орындауы мүмкін. Мамандануды кейде еңбек бөлінісі деп
атайды;

Билік иерархиясы – ұйымда кім-кімге бағынатынын және әрбір маманның жауапкершілігін сипаттайды. Ұйым
құрылымындағы иерархия тік (вертикаль) сызықтармен белгіленеді;

Орталықтандыру – егер шешім қабылдайтын қызметкерлер иерархияның жоғарғы деңгейлерінде шоғырландырылса,
онда ұйым орталықтандырылған; егер шешім неғұрлым төмен деңгейлерде қабылданса, онда ұйым – орталықтан
басқару тәуелділігінен ажыратылған;

Кәсіби шеберлік – жұмыскерлерді (қызметкерлерді) даярлау мен формальды білім деңгейі. Кәсіби шеберлік әдетте
өзінің білім алуына ұйым жұмыскерлерінің (қызметкерлерінің), жұмсаған орташа жылдар санымен өлшенеді.
Контекстік сипаттамалар, ол пайдаланатын технологиялар мен жабдықтарды, оның көлемін және көздейтін мақсаттарын
қамтитын, тұтастай ұйымды сипаттайды. Олар сондай-ақ ұйымға әсер ететін және оның құрылымдық сипаттамаларын
қалыптастыратын сыртқы ортаны сипаттайды:

көлемі – ұйымның шамасы, яғни онда жұмыс істейтін адамдардың саны. Ұйымды ашық жүйе ретінде қарастырамыз,
сондықтан да соларға қызмет көрсетілетін тұлғалардың саны ұйымның көлемін сипаттайтын болады;

ұйым пайдаланатын технологиялар – бұл іс-қимыл және өндіріс тәсілдері, ұйым сол арқылы тұтынушыларға өнімдері мен
қызметтерін ұсынады;

қоршаған орта – бұл ұйым қызметінің салалары, сатып алушылар, жабдықтаушылар (жеткізушілер), қаржылық орта және
үкімет;

мақсаттар мен стратегиялар – бұл ұйымның міндеттері және оларды орындаудың тиісті тәсілдері;

мәдениет – бүкіл жұмыскерлер (қызметкерлер) үшін ортақ негізгі құндылықтардың, сенімдердің, көзқарастардың және
нормалардың жиыны. Мінез-құлық этикасы, жұмыскерлерге (қызметкерлерге) қойылатын талаптар, клиенттерге қызмет
көрсетудің тиімділігі осы негізгі құндылықтарға жатуы мүмкін.

Атап айтқан құрылымдық және контекстік сипаттамалар бір-біріне әсер етуі мүмкін. Бұл сипаттамалар ұйымның өмір
сүруі туралы құнды ақпаратты білдіреді.
Ішкі өзгермелі жағдайлар – бұл ұйым ішіндегі жағдайлық факторлар. Басшылықтың назар аударуын талап
ететін негізгі ішкі өзгермелі жағдайларға мыналар жатады: мақсаттар, құрылым, міндеттер, технология және
адамдар.
1. Мақсаттар – бұл бірге жұмыс жасай отырып, топ соған жетуге ұмтылатын нақты түпкі жағдай немесе
күтілетін нәтиже.
Ұйымды басқару үдерісінде мақсаттар бірқатар түбегейлі функцияларды орындайды. Мақсаттар, ұйымдар
қызметінің негізгі бағыттарын көрсетуге және олардың жұмыс істеуінің әрбір кезеңіне қатысты олардың
жұмысын нақтылауға шақырылған.
Арнаулы әдебиеттерде мақсаттар әртүрлі негіздер бойынша жіктеледі. А.И. Пригожий мақсат-тапсырма,
мақсат-бағдар, мақсат-жүйелер деп аражігін ажыратады.
Мақсат-тапсырма – нарықтың объективті талабы, жоғары ұйымдардан (мемлекеттен) берілетін жоспарлар,
тапсырмалар. Мысалы, федералдық жұмыспен қамту қызметі аймақтық басқармалар алдына еңбек
нарығында запасқа шыққан әскери қызметшілерді қолдауды қамтамасыз ету мақсатын қояды.
Мақсат-бағдарлар жұмыскерлердің (қызметкерлердің) ұйым арқылы іске асырылатын (қандай бір болсын
сыйақы алу, нарықта жетекші орынға ие болу) ортақ және жеке мүдделерін білдіреді.
Мақсат-жүйелерге тез өзгеретін бәсекелестік жағдайларда және өзге де сыртқы өзгерістер жағдайларында
ұйымдардың өмір сүруін сақтап қалатынның бәрі жатады.
Ұйымның жалпы мақсаттарын ұйымның жоғары басшылығының, сондай-ақ ұжым мен кәсіподақтар
өкілдерінің жұмысшылармен кездесулеріндегі талқылау үдерісінде ұжым болып айқындайды.
Ұжымның алуан түрлі мақсаттары болуы мүмкін және олардың әрбірі өз функциясын орындайды. Негізгі
айырмашылықтардың бірі – бұл ресми мәлімдеген мақсаттар немесе ұйымның стратегиялық міндеттері (миссиялары)
мен өзінің күнделікті қызметінде ұйым соны көздейтін жедел мақсаттар арасындағы айырмашылықтар. Бизнеспен
айналысатын ұйымдар, пайда табуды алдына мақсат етіп қояды. Бұл міндеттер рентабельділік (пайда табушылық) пен
өнімділік сияқты мақсаттарда көрсетілген. Әлеуметтік аялардағы ұйымдар коммерциялық ұйымдарға жатады. Олар
әлеуметтік, қайырымдылық, мәдени, білім беру, ғылыми және басқару мақсаттары үшін құрылады. Келесілер осындай
мақсаттар болуы мүмкін: азаматтарға әлеуметтік-тұрмыстық қызмет көрсетуді қамтамасыз ету, қараусыз (қадағалаусыз)
қалған кәмелетке толмағандармен профилактикалық жұмыстар жүргізу, отбасылары мен балаларды қорғау құқықтарын
іске асыру, азаматтардың денсаулығын қорғау, білім беруді дамыту, рухани және материалдық қажеттіліктерді
қанағаттандыру, құқықтарды қорғау, даулар мен жанжалдарды (кикілжіңдерді) шешу, заң көмегін көрсету және т.б.
Бөлімшелердің мақсаттарын ұжымдардың өкілдерін шақыра отырып, олардың жетекшілері әзірлейді. Әдетте олар
жалпы мақсаттарды нақтылау болып саналады және орта- және қысқа мерзімді кезеңді қамтиды. Бөлімшелердің өзіндік
мақсаттары ұйымның жалпы мақсаттарына сәйкес келуі, сонымен қатар бірмезгілде бір-біріне қарам-қайшы келуі
мүмкін. Осымен байланысты оларды үйлестіру және келісу қажеттілігі туындайды. Мысалы, уақытша паналатуды
қамтамасыз ету әлеуметтік баспананың (приюттың) мақсаты болып саналады.
2. Құрылым. Формальды ұйымдар бірнеше басқару деңгейлері мен бөлімшелерден тұрады. Бөлімше – бұл
функционалдық сала, яғни аталған бөлімше ұйым үшін тұтас орындайтын нақты жұмыс. Мысалы, маркетинг, өндіріс,
қызметкерлерді оқыту немесе қаржыны жоспарлау. Владивосток қаласы әкімшілігінің халықты әлеуметтік қорғау
басқармасының құрылымына бірнеше функционалдық салалар, яғни қаланың жекелеген аудандарында тұратын
халықты әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ететін бөлімшелер кіреді.
Ұйым құрылымы – бұл ұйымның мақсаттарына неғұрлым тиімді түрде жетуге мүмкіндік беретін формада құрылған
басқару деңгейлері мен функционалдық салалардың логикалық өзарақатынастары.
Ұйымдардағы вертикаль (сатылас) еңбек бөлінісі басқару деңгейлерінің иерархиясын береді. Тұлғалардың
әрбір деңгейдегі формальды бағыныстылығы осы иерархияның негізгі сипаттамасы болып саналады. Бір
басшыға бағынған тұлғалар саны бақылау аясын білдіреді. Егер бір басшыға адамдардың көп саны
бағынатын болса, онда бұл, басқарудың жазық құрылымын беретін, кең бақылау аясы болып табылады. Егер
әрбір басшыға адамдардың аз саны бағынатын болса, онда бұл тар бақылау аясы және соның нәтижесінде
ұйымның көпдеңгейлі құрылымына ие боламыз. Ол өндірістік және сауда кәсіпорындарының
құрылымдарынан неғұрлым анық көрінеді.
3. Міндеттер – ертерек белгіленген мерзімдерде белгіленген тәсілмен орындалуы тиіс, көрсетіліп берілген
жұмыс, жұмыстар сериясы немесе жұмыстардың бөлігі. Әрбір лауазымға, ұйымның мақсатына жету үшін
қажетті үлес қосу ретінде қарастырылатын бірқатар міндеттер кіреді. Нақты міндеттер мамандардың лауазым
нұсқаулықтарына енгізілген. Егер міндеттер, көрсетіліп берілген тәсілмен және сол мерзімдерде орындалатын
болса, онда ұйым табысты жұмыс жасайтын болады. Міндеттер сипаттамасы:
1) дәстүрлі міндеттер 3 категорияға бөлінеді – бұл адамдармен, заттармен (машиналармен, шикізатпен,
құралдармен), ақпараттармен жұмыс;
2) аталған міндеттердің қайталану жиілігі;
3) оны орындау үшін қажет уақыт.
Басқару жұмысы ақырын, қайталанушылық сипатқа ие және әрбір жұмысты орындау уақыты басқару
жұмысының төменгі деңгейден жоғары деңгейге қарай ауысуына қарай көбейе береді.
Әлеуметтік жұмыстар технологиялары әлеуметтік технологиялардың бөлігі болып саналады. қандай да
бір болсын әлеуметтік проблемаларды шешуге әсер ету мен тәсілдердің, әдістердің жиынтығы
әлеуметтік технологиялар болып түсіндіріледі.Әлеуметтік жұмыста қолданылатын технологиялар –
бейімдеу, оңалту, қамтамасыз ету, сақтандыру, қызмет көрсету, көмек, қолдау және т.б.
5. Адамдар. Басшылық өзге адамдар арқылы ұйымның мақсаттарына жетеді. Демек, адамдар
жағдайлық тұрғыдан келуді қоса алғанда, басқарудың кез келген моделінде негізгі фактор болып
саналады.
Басқаруға жағдайлық тұрғыдан келуде адамның өзгеретін жағдайларының 3 негізгі аспектісі
қолданылады:

жекелеген адамдардың мінез-құлқы;

топтардағы адамдардың мінез-құлқы;

басшының мінез-құлық сипаты (жетекші болу рөлінде және топтағы жекелеген адамдардың мінез-
құлқына оның ықпалы).
Басқару тәжірибесінде ішкі өзгермелі жағдайлардың
өзарабайланысты екенін естен шығармау қажет. Басқаруға
жүйелік тұрғыдан келу өзарабайланысты бөліктерден
тұратын біртұтас түрдегі
ұйымның тұжырымдамасын жасауға көмектесті.
Әлеуметтік-техникалық жүйелер әдетте ішкі өзгермелі жағдайлар деп аталады, өйткені олар әлеуметтік
компонентке (ұйымдарда жұмыс жасайтын адамдарға, адамдар топтарына ие және олардың жұмыстарын
үйлестіреді) және техникалық компонентке (ұйым бастапқы деректерді өнім шығару кезінде пайдаланатын
материалдар, құралдар, машиналар, жұмыс рәсімдері) ие. Осы сызбаны (схеманы) ұйымның ішкі әлеуметтік-
техникалық ішкі жүйелерінің моделі ретінде қарастырған дұрыс. Әлеуметтік-техникалық жүйелер тәсілінің
мақсаты – бірлесіп оңтайландыру негізінде ұйым құру болып саналады. Әлеуметтік және техникалық
жүйелер бір-біріне деген қажеттіліктерді өтей алатындай етіп құрылған кезде жақсы жұмыс жасайтын
болатын ұйым жоғарыда айтылғандай ұйым болып түсіндіріледі.
Әлеуметтік жүйе – бұл өзара іс-қимыл жасайтын индивидуумдардың, индивидуумдар топтарының,
үдерістердің белгілі бір қатынастарындағы тәртіпке келтірушілік.
Адам әлеуметтік жүйелердің аса маңызды компоненті болып саналады. Адамдар еңбек үдерісінде топтарға,
әлеуметтік жіктерге, қауымдарға (бірлестіктерге) және ұйымдарға бірігеді. Адам компонентінің болуы – оны
өзге бөлінбейтін (биологиялық) жүйелерден өзгешелеп тұратын, әлеуметтік жүйенің негізгі белгісі.
Әлеуметтік жүйе компоненттерінің екінші тобын: экономикалық, әлеуметтік, саяси, рухани үдерістер
құрайды. Осы үдерістердің жиынтығы тұтастай жүйенің немесе қандай да бір оның ішкі жүйелерінің жай-
күйінің ауысуын білдіреді.
Әлеуметтік жүйелер компоненттерінің үшінші тобын шаруашылық және қоғамдық өмірге қатыстырылған
заттар құрайды. Оған әдетте өндірістік ғимарат, отын-энергетикалық кешен, компьютерлік техника,
технологиялар, байланыс және басқару құралдары жатады.

Ұқсас жұмыстар

Басқару әдістері

Менеджмент туралы ғылымды қалыптастыру және дамыту

Әкімшілік - құқықтық нысандар мен басқару әдістер ұғымы

Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты - бәсекеге қабілетті маман дайындау

Реактивті кадр саясаты

Этноортадағы әлеуметтік жұмыстың мәні

Ұйымдық өзгерістер

Қазақстандағы әлеуметтік бағдарламалар

КӘСІПОРЫН БАСҚАРУ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ

Ата - анамен жұмыс түрлері

Пәндер