Саяси карта

Презентация қосу

• Видео
Сабақтың тақырыбы
Саяси карта
Оқу мақсаты
• 8.6.1.1 саяси картаның басты нысандарын
атау және түсіндіреді
• 8.6.1.2 елдерді басқару формасы және
мемлекеттік құрылымы бойынша
топтастыру
• 8.6.1.3. саяси картаның сандық және
сапалық өзгерістерін талдайды
Шығыс
Берлин қақпасының орнауы мемлекеттің
жағдайына қалай әсер етті?
Шекараның ашылуы бұл................
Суданның екіге бөліну себебін
анықта.
Еуропа б.з. 5 ғасыр
Орта ғасырлық Еуропа
Еуропа қазір...
(С) Саяси карталар беріледі олар саяси
картаның элементтерін зерттейік
Демаркация границы — проведение линии государственной границы на
местности с обозначением её специальными пограничными знаками.

Делимитация (лат. delіmіtatіo – шекараны анықтау) – іргелес мемлекеттер
арасындағы келісім бойынша мемл. шекараның орналасуы мен бағытын
анықтау. Ол бұрын қабылданған өзара келісімшарттар мен карталарда
көрсетілген меже бойынша жүргізіледі.

Метрополия (гр. metropolіs, meter – ана және polіs – қала) – мемлекет орталығын
білдіретін ұғым. Бастапқыда метрополия деп отар аймақтарға ие ежелгі грек
қалалары аталды
Отар —бiр елге тәуелді ел
Доминион — бұрынғы британ империясының өзін-өзі басқарушы бөліктерінің
атауы, 1931 ж. кейбір елдердің бұрынғы ағылшын қолониялары тәуелсіздік алған,
бірақ достастық мүшесі ретінде қалған және мемлекет басшысы ретінде британ
монархын мойындайтын бөлігі

Протекторат - [лат. protector - қорғаушы, қамқоршы] - күшті мемлекеттің әлсіз
елге ресми қамқорлық жасауы.
Сәйкестендіріңіз
1) Протекторат А) күшті мемлекеттің әлсіз елге ресми
қамқорлық жасауы.

B) бұрынғы британ империясының өзін-өзі
басқарушы бөліктерінің атауы, 1931 ж.
2) Доминион кейбір елдердің бұрынғы ағылшын
қолониялары тәуелсіздік алған, бірақ
достастық мүшесі ретінде қалған және
мемлекет басшысы ретінде британ
монархын мойындайтын бөлігі
3) Метрополия C) бiр елге тәуелді ел
D) мемлекет орталығын білдіретін ұғым.
4) Делимитация Бастапқыда метрополия деп отар аймақтарға
ие ежелгі грек қалалары аталды

5) Отар D) Шекараны анықтау, шекараны бөлу

E) іргелес мемлекеттер арасындағы келісім
6) Демаркация бойынша мемлекеттік шекараның
орналасуы мен бағытын анықтау.
(Ж) Глоссарий бойынша жұпта
мемлекеттерді топтастырыңыздар
Отар Доминион Метрополия Тәуелсіз Протекторат
мемлекет
Мемлекеттің құрылымы – мемлекет нысанының екінші
элементі. Бұл ұлттық, мемлекеттік қатынастарды, әкімшілік-
территориялық жүйені, олардың ерекшеліктерні бейнелейді.
Мемлекеттің құрылымы

Мемлекеттің басқарылуы Әкімшілік ұйымдастырылуы
Унитарлы Федерациялы
Республика Монархия
Конфедерациялы
Парламенттік
Мемлекет Конституциялы-
басшысы- монархтың билігі конституциямен
премьер министр
шектелген
Президенттік
Мемлекетті Абсолютті- монархтың
президент билігі шексіз
басқарады
Теократиялы- билік дін басына тиесілі
Социалисттік-
билік коммунисттік партия қолында
Унитарлы (лат. unitas – бірлік) мемлекеттерде әкімшілік-
аумақтық бірліктер тікелей орталық үкіметке бағынады, ортақ заң
жүзеге асады. Мысалы: Италия, Франция, Қазақстан, Жапония,
Ұлыбритания және т.б.

Федерациялы (лат. Feoderatio – одақ, бірелстік) мемлекетте
оның құрамына енетін федерация мүшелерінің белгілі бір саяси,
экономикалық дербестігі болады. Федерация мүшелерінде биліктің
барлық түрлері болады. Мысалы: АҚШ, Ресей, Үндістан, Канада,
Бразилия және т.б.
Конфедерация – белгілі бір мақсатқа жету үшін бірнеше ерікті
мемлекеттердің уақытша одағы.
(Ж) Қазақстан және Ресей Федерациясы
мысалында елдердің мемлекеттік
құрылымына салыстырмалы талдау жасайды.
Ресей Федерациясы Қазақстан Республикасы

Басқару түрі

Халқы

Мемлекеттік

құрылымының
ерекшелігі

Азаматтық
Сандық өзгерістер көбіне территорияға байланысты
немесе әкімшілік-аумақтық, жер аумағымен
байланысты өзгерістермен сипатталады. Сандық
өзгерістерге жатады:

• Жаңа ашылған жерлерді қосып алу;
• Соғыстар нәтижесінде жер аумағына ие
болу немесе айырылу;
• Мемлекеттердің бірігуі немесе ыдырауы;
• Мемлекеттер арасында өзара келісім
арқылы құрлық учаскелерін алмасу;
• Теңізден территорияны жаулап алу
(территорияны су басу).
Сапалық өзгерістер көбіне әлеуметтік-экономикалық
құрылысы, басқару формасының өзгеруі, егемендік алу
немесе жоғалту сияқты сипатта болады. Сапалық
өзгерістерге жатады:
• Қоғамдық-экономикалық формацияның
тарихи өзгерісі;
• Елдің саяси егемендік алуы;
• Мемлекеттік құрылыстың жаңа формасын
енгізу;
• Мемлекет аралық саяси одақтар мен
ұйымдардың пайда болуы;
• Жер шарында мемлекет аралық қақтығыс
ошақтарына айналған «ыстық ошақтардың»
пайда болуы немесе жоғалуы;
• Елдердің атауы мен астаналарының өзгеруі.
Тапсырма №1
Дүние жүзінің саяси картасындағы өзгерістерге әсер
еткен факторлар жазылған кестені толтырыңыз.
№ Саяси картаның өзгеруі Сандық - Себебі Мысалы
сапалық
1 Әртүрлі деңгейдегі соғыстар Сандық

2 Елдің тәуелсіздігенен Сандық
айырылуы, шекаралары мен
аумағының өзгеруі
3 Жаңа тәуелсіз мемлекеттердің Сандық
қалыптасуы
4 Ел аты мен астана атауының Сапалық
өзгеруі

5 Мемлекеттердің ыдырауы мен Сандық
бірігуі

6 Елдердің мемлекеттік Сапалық
құрылымы мен басқару
жүйесінің өзгеруі
7 Елдер арасындағы және Сапалық
халықаралық келісімдер

8 Ел астанасының басқа қалаға Сапалық
көшірілуі

Ұқсас жұмыстар

Географиялық Атлас - географиялық карталардың біртұтас жүйелі жинағы

Мұхтар Әуезов Қараш-қараштағы Бақтығұл тағдыры

Бақтығұл тағдыры

Географиялық картаның типтері

Көне әлемдегі карталар

Иранның жағдайы

Карта - белгілі бір топографиялық проекциялар көмегімен Жер бетінің үлкен өлшем бірліктерінде анықталатын аудандардың нақты жазықтықта кішірейтілен кескіні

Сабақтың барысы

Ежелгі адамдардың географиялық карталары

XI-XV ғасырлардағы Франция

Пәндер