Саяси карта

Видео

Сабақтың тақырыбы Саяси карта

Оқу мақсаты

8. 6. 1. 1 саяси картаның басты нысандарын атау және түсіндіреді

8. 6. 1. 2 елдерді басқару формасы және мемлекеттік құрылымы бойынша топтастыру

8. 6. 1. 3. саяси картаның сандық және сапалық өзгерістерін талдайды

Шығыс ГДР.

Берлин қақпасының орнауы мемлекеттің жағдайына қалай әсер етті?

Шекараның ашылуы бұл. . . . . . . . . . . . . . . .

Суданның екіге бөліну себебін анықта.

Еуропа б. з. 5 ғасыр

Орта ғасырлық Еуропа

Еуропа қазір. . .

(С) Саяси карталар беріледі олар саяси картаның элементтерін зерттейік

Демаркация границы - проведение линии государственной границы на местности с обозначением её специальными пограничными знаками.

Делимитация (лат. delіmіtatіo - шекараны анықтау) - іргелес мемлекеттер арасындағы келісім бойынша мемл. шекараның орналасуы мен бағытын анықтау. Ол бұрын қабылданған өзара келісімшарттар мен карталарда көрсетілген меже бойынша жүргізіледі.

Метрополия (гр. metropolіs, meter - ана және polіs - қала) - мемлекет орталығын білдіретін ұғым. Бастапқыда метрополия деп отар аймақтарға ие ежелгі грек қалалары аталды

Отар -бiр елге тәуелді ел

Доминион - бұрынғы британ империясының өзін-өзі басқарушы бөліктерінің атауы, 1931 ж. кейбір елдердің бұрынғы ағылшын қолониялары тәуелсіздік алған, бірақ достастық мүшесі ретінде қалған және мемлекет басшысы ретінде британ монархын мойындайтын бөлігі

Протекторат - [лат. protector - қорғаушы, қамқоршы] - күшті мемлекеттің әлсіз елге ресми қамқорлық жасауы.

4) Делимитация

E) іргелес мемлекеттер арасындағы келісім бойынша мемлекеттік шекараның орналасуы мен бағытын анықтау.

3) Метрополия

D) мемлекет орталығын білдіретін ұғым. Бастапқыда метрополия деп отар аймақтарға ие ежелгі грек қалалары аталды

C) бiр елге тәуелді ел

5) Отар

B) бұрынғы британ империясының өзін-өзі басқарушы бөліктерінің атауы, 1931 ж. кейбір елдердің бұрынғы ағылшын қолониялары тәуелсіздік алған, бірақ достастық мүшесі ретінде қалған және мемлекет басшысы ретінде британ монархын мойындайтын бөлігі

2) Доминион

А) күшті мемлекеттің әлсіз елге ресми қамқорлық жасауы.

1) Протекторат

Сәйкестендіріңіз

6) Демаркация

D) Шекараны анықтау, шекараны бөлу

(Ж) Глоссарий бойынша жұпта мемлекеттерді топтастырыңыздар

Отар

Доминион

Метрополия

Тәуелсіз мемлекет

Протекторат

Мемлекеттің құрылымы - мемлекет нысанының екінші элементі. Бұл ұлттық, мемлекеттік қатынастарды, әкімшілік-территориялық жүйені, олардың ерекшеліктерні бейнелейді.

Мемлекеттің құрылымы

Мемлекеттің басқарылуы

Әкімшілік ұйымдастырылуы

Республика

Монархия

Унитарлы

Федерациялы

Конфедерациялы

Конституциялы-

монархтың билігі конституциямен

шектелген

Абсолютті- монархтың билігі шексіз

Теократиялы- билік дін басына тиесілі

Парламенттік

Мемлекет басшысы-

премьер министр

Президенттік

Мемлекетті президент

басқарады

Социалисттік-

билік коммунисттік партия қолында

Унитарлы (лат. unitas - бірлік) мемлекеттерде әкімшілік-аумақтық бірліктер тікелей орталық үкіметке бағынады, ортақ заң жүзеге асады. Мысалы: Италия, Франция, Қазақстан, Жапония, Ұлыбритания және т. б.

Федерациялы (лат. Feoderatio - одақ, бірелстік) мемлекетте оның құрамына енетін федерация мүшелерінің белгілі бір саяси, экономикалық дербестігі болады. Федерация мүшелерінде биліктің барлық түрлері болады. Мысалы: АҚШ, Ресей, Үндістан, Канада, Бразилия және т. б.

Конфедерация - белгілі бір мақсатқа жету үшін бірнеше ерікті мемлекеттердің уақытша одағы.

(Ж) Қазақстан және Ресей Федерациясы мысалында елдердің мемлекеттік құрылымына салыстырмалы талдау жасайды.

Ресей Федерациясы

Қазақстан Республикасы

Басқару түрі

Халқы

Мемлекеттік

құрылымының

ерекшелігі

Азаматтық

Сандық өзгерістер көбіне территорияға байланысты немесе әкімшілік-аумақтық, жер аумағымен байланысты өзгерістермен сипатталады. Сандық өзгерістерге жатады:

Жаңа ашылған жерлерді қосып алу;

Соғыстар нәтижесінде жер аумағына ие болу немесе айырылу;

Мемлекеттердің бірігуі немесе ыдырауы;

Мемлекеттер арасында өзара келісім арқылы құрлық учаскелерін алмасу;

Теңізден территорияны жаулап алу (территорияны су басу) .

Сапалық өзгерістер көбіне әлеуметтік-экономикалық құрылысы, басқару формасының өзгеруі, егемендік алу немесе жоғалту сияқты сипатта болады. Сапалық өзгерістерге жатады:

Қоғамдық-экономикалық формацияның тарихи өзгерісі;

Елдің саяси егемендік алуы;

Мемлекеттік құрылыстың жаңа формасын енгізу;

Мемлекет аралық саяси одақтар мен ұйымдардың пайда болуы;

Жер шарында мемлекет аралық қақтығыс ошақтарына айналған «ыстық ошақтардың» пайда болуы немесе жоғалуы;

Елдердің атауы мен астаналарының өзгеруі.