Аймақтық өнеркәсіп географиясы

Жоспары:

I Кіріспе

II Негізгі бөлім

Аймақтық өнеркәсіп географиясы дегеніміз не?

Дүниежүзі бойынша аймақтық өнеркәсіп географиясын талдау

Қазақстан бойынша аймақтық өнеркәсіп географиясын талдау

III Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Қазіргі заманғы экономикалық әдебиетте, өнеркәсіптің тұрақтылығы мен орнықты кәсіпкерлікті дамытуды анықтау үшін келесі параметрлер. Бірінші анықтама бойынша негізгі фактор өнеркәсіптің активтері мен пассивтерінің құрылымы қанағаттандырады, екінші анықтама бойынша өнеркәсіп іс-әрекетінің маржиналды денгейімен анықталады. Бұндай жағдайда тұрақты дамудың сипаттамаларында экономикалық коэффициенттер (мерзімді өтімділік, ағымдағы өтімділік, абсолютті өтімділік жабу пайыздық төлемдер және т. б. ) қолданылады. Өнеркәсіптің тұрақтылығын жоғалтудың шекті жағдайы банкроттық болып табылады, бұл қиыншылық жағдайда өнеркәсіп өз міндеттемелерін өтеуге міндетті. Бұл анықтамалар өнеркәсіптің есептік көрсеткішінің әр түрлі параметрлері тұрғысынан анықтауға мүмкіндік береді.

Өнеркәсіп географиясы - бұл өнеркәсіптік өнімдерді өндіруді және тұтынуды аумақтық ұйымдастыруды, өнеркәсіптің тұтастай дамуының заңдылықтары мен кеңістіктік ерекшеліктерін, салалар топтарын, жекелеген салалар мен өндірістерді зерттейді. Ол 3-ке бөлінеді:

Өнеркәсіп стратегиялары

Көптеген ғалымдардың зерттеулерінде өнеркәсіптердің тұрақты дамуына стратегиялық тәсіл ғана нарықта өз орнын тауып дамуына мүмкіндік береді деп келтіреді. Қазіргі таңда өнеркәсіптің дамуын жиі өзгерістерге ұшыратып отыратын сыртқы факторлар әсерін тигізеді, сондықтан нарықта өзін сақтап және өмір сүру үшін, сыртқы ортаға әсерін тигізетін стратегия әзірлеу қажетСондықтан, өнеркәсіптің стратегиясы оның сыртқы және ішкі факторлар әсеріне тиеселі. Өнеркәсіп үшін стратегияны жасауда сыртқы ортаның жағдай мен нарықтың ерекшелігі жөнінде толық мәліметтер жинақталады және сарапталанады.

Аймақтық өнеркәсіптің географиясы өнеркәсіп өндірісін тұтастай алғанда әр түрлі дәрежедегі таксономиялық бірліктер (өнеркәсіп орталықтары, түйіндер, агломерациялар, әкімшілік-аумақтық бірліктер, аймақтар, елдер және олардың топтары) құрамында зерттейді

Аймақтық өнеркәсіп географиясы дегеніміз не?

Әлемдік отын өнеркәсібі

Атауы

Орналасу географиясы

Негізгі кен орындары

Негізгі жүк ағындары

мұнай

Сауд арабиясы, Иран

Солтүстік Америка-АҚШ, Канада

Азия(Ресей, Қытай)

Еуропа(Норвегия, Ұлыбритания)

Латын Америкасы(Мексика, Венесуэла, Аргентина)

Парсы шығанағы, Батыс Сібір, Мексика шығанағы, Кариб бассейні.

Парсы шығанағы-Жапония, Ақш, Латын Америкасы, Батыс Еуропа.

Ресей-БатысЕуропа.

Батыс Еуропа-АҚШ

Газ

С. Америка(АҚШ, КАнада)

Азия(Сауд Арабия, Иран, Ресей, Қытай, )

Еуропа(Нидерланд, Норвегия, Ұлыбритания)

ЛатынАмерикасы(Мексика, Венесуэла,

Аргентина)

Африка (Ливия Алжир Египет)

Батыс Сібір, Солтүстік Африка, Солтүстік Америка, Солтүстік теңіз бассейн

Ресей, Алжир-Батыс Еуропа.

Иран, Индонезия, Австралия, АҚШ-Жапония

Мексика, Канада, Алжир-АҚШ

Көмір

С. Америка(АҚШ, КАнада)

Азия(, Ресей, Қытай, Үндістан)

Еуропа(Нидерланд, Норвегия, Ұлыбритания)

Қытай, Үндістан, АҚШ, Батыс ЕУропа.

АҚШ, -Батыс Еуропа, Жапония.

Иран, Индонезия, Австралия- АҚШ

Әлемнің аймақтық сипаттамалары. Шетелдік Азия

Мұнай өндіру орталықтары бойынша карта

Газ өндіру аймақтары

Мемлекет

Кен орны

Ашылған жылы

Қоры

Мексика

Чиконтепек

1926

22, 1

Сауд Арабия

Әл-Гавар

1948

Кувейт

Үлкен Бурган

1946

Бразилия

Кариока-Сугар-Лоаф

2007

БАӘ

Әл-Закум

1965

10, 7

Сауд Арабия/Кувейт

Сафания\Хафджи

1951

10, 35

Венесуэлла

Шельф-Боливар

1917

8, 3

Ресей

Самотлор

1965

7, 1

9 . . .

Иран\Катар

Солт\Оңт Парс

1991

Қазақстан

Қашаған

2000

4, 8

Әлемдегі ең үлкен мұнай өндіруші аймактар

Қазақстанда нарықтық экономиканың қалыптасуы барысында өнеркәсіптің түрлі салаларындағы кәсіпорындардың техникасы мен технологиясы, ұйымдастырылу деңгейі төмен екендігі байқалды. 20 ғасырдың 90-жылдары басталған экономикалық реформа нәтижесінде өнеркәсіп орындары мемлекет иелігінен алынып, жекешелендіріле бастады. 2003 жылғы мәліметке қарағанда, Қазақстан Республикасындағы барлық меншік нысандары бойынша кәсіпорындардың саны және олардың үлесі айтарлықтай өзгерді. Мемлекеттік меншіктегі кәсіпорындар саны 1184 (9, 3%), жеке меншікте 11217 (88, 3%), ал басқа мемлекеттердің (олардың заңды тұлғалары мен азаматтарының) меншігінде 306 (2, 4%) кәсіпорын болды. Жаңа жағдайда өнеркәсіп орындары ірі, орта, шағын кәсіпорын және өнеркәсіптік қызметті жүзеге асыратын бейөнеркәсіптік кәсіпорын түрлеріне жіктелді.

Қазақстандағы өнеркәсіп өндірісі

Сонғы жылдары Оңтүстік Қазақстан облысы өнеркәсібі өнімнің көлемі әр-түрлі денгейде дамуда. Экономикалық даму тұрақтылығы - ол инфляция деңгейін тұрақтандыру; кәсіпкерлікті жандандыру; инвестициялық жағдайдың қолайлылығының; тұрғындардың өмір сүру мен әл ауқаты деңгейінің жақсаруы негізінде ішкі сұранысы арттыру; сонымен қатар, тауарлар мен қызметтерді өндіру денгейінің өсуінің арқасында қамтамасыз етіледі, ол ішкі және сыртқы сауда көрсеткіштеріне жақсы ықпалын тигізеді. Аймақтың өндіріс көлемінің жоғарлау динамикасы металлургия, химия өнеркәсібі, машина жасау және басқа да бейметал минералды өнімдерін өндірісіндегі өнім өндірудің жоғарлауы мен дамуы әсер етуде.

Қазақстан бойынша аймақтық өнеркәсіп географиясын талдау

( Оңтүстік Қазақстан)

Кен өндіру өнеркәсібі кәсіпорындарында 2016 жылы 216924, 2 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, бұл 2012 жылғы деңгейден 44, 9 %-ға жоғарылаған. Кен өндіру өнеркәсібінде, негізінен, отын-энергетикалық пайдалы қазбаларды және металл кендерін өндіру салаларын қамтиды және облыстың өнеркәсібінің 13, 5 %-ын құрайды.

Кен өндіру өнеркәсібі

Өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарында 2016 жылы 487 583 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, бұл 2012 жылғы деңгейден 56, 1 %-ға артқан. Сонымен қатар, бұл салада өнім өндіру көлемінің ұлғаюы сусындарды қоса алғанда азық-түлік өнімдерін өндіру, ерлер және әйелдер жұмыс киімдерін, мақта маталарын және т. б. өнімдерді өндіруден жоғарылаған.

Өңдеу өнеркәсібі

Электр энергиясын, газ бен суды өндіру және бөлу секторында 2016 жылы 67 946 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, бұл 2012 жылмен салыстырғанда 178, 9 %-ға құраған. “Су ресурстары”, “Маркетинг-горводоканал” 2008 жылы 728 млн. теңгеге өнім өндіріп, 2005 жылмен салыстырғанда 45, 1 %-ға, № 3 “Энергоорталық” 2008 жылы 2981 млн. теңгенің, яғни 2003 жылмен салыстырғанда 92, 5 %-ға жоғары өнім өндірген.

Электр энергиясы, газ бен су өндіру

Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы Республика өнеркәсібінің әлемдік деңгейі

Республика өнеркәсіп інің тиімділігі әлемдік стандартқа сай емес. Айталық, Қазақстанда 1 доллар ЖІӨ шығару үшін 2, 8 кВт-сағ қуат жұмсалса, дамыған елдерде бұл көрсеткіш 0, 2 - 1, 2 кВт-сағ шамасында. Мұның басты себебі: көптеген кәсіпорындар шикізатты бастапқы өңдеумен ғана айналысады, ал шикізатты ақырғы өнімге дейін өңдейтін кәсіпорындар аз. Сондай-ақ әлемдік деңгейдегі озық технологиялар да жоқтың қасы. Сонымен қатар өнеркәсіптің біраз салаларында негізгі құрал-жабдықтар ескірген (50%-дан астам) . Қазақстанда өнеркәсіп өнімінің ЖІӨ-дегі үлесі 2004 жылы 30%-дан асты, яғни ақшаға шаққандағы көлемі 3000 млрд. теңгеден астам болды, ал өнеркәсіптің негізгі қызметкерлерінің орташа айлық жалақысы 30 мың теңге шамасында. Негізгі қызметтен алынған табыс 402, 2 млрд. теңгені құрады және өнеркәсіптің пайдалылық деңгейі 23%-ға жетті. 21 ғасырдың басынан Қазақстан өнеркәсіпін әртараптандыру үдерісі жүргізіле бастады. Нәтижесінде ақпараттық технология, биотехнология, ядролық технология, автомобиль құрастыру сияқты өндірістің жаңа бағыттары пайда болып, әлемдік бәселестікке төтеп беретін өнім түрлерін кластерлеу ісі жолға қойылды. Қазақстан өнеркәсіпін 2015 жылға дейін жаңа индустриялық инновациялар даму өрісіне шығару, сөйтіп, өнеркәсіп салаларын әртараптандыру жолымен келешекте оның шикізаттық бағыттағы даму үрдісінен сервистік-технологиялық экономика үлгісіне көшу көзделіп отыр.

Қызықты деректер

Мұнайдың ең көп кездесетін түсі-қара, бірақ кейде изумруд жасыл және тіпті түссіз мұнай кездеседі

Әлемдегі алғашқы мұнай өңдеу зауытын 1856 жылы химик және фармацевт Игнаций Лукасевич салған. Ол сонымен қатар керосин шамын ойлап тауып, шикі мұнайды тазарту арқылы керосин алу әдісін жасады.

Халықаралық энергетикалық агенттіктің бағалауы бойынша Арктикада мұнай кен орындарының шамамен 13 пайызы бар.

Ұқсас жұмыстар

Зырян қорғасын комбинаты

Үндістан өнеркәсібі

Халықаралық еңбек бөлінісіндегі өнеркәсіп географиясының орны

Құрылыс карталары

Топырақтардың жер бетінде таралу заңдылықтары жəне оның қоршаған ортаның экологиялық факторлармен əсері

Ірі химия өнеркәсіптері

Газ өңдеу өнеркәсібі

Отын-энергетика кешені. Отын өнеркәсібі. Электр энергетикасы

Қазақстанның өнеркәсіп географиясы

Қаланың негізгі әлеуметтік экономикалық көрсеткіштері