Аймақтық өнеркәсіп географиясы

Презентация қосу

Аймақтық өнеркәсіп
географиясы
Жоспары:

I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. Аймақтық өнеркәсіп географиясы дегеніміз не?
2. Дүниежүзі бойынша аймақтық өнеркәсіп географиясын талдау
3. Қазақстан бойынша аймақтық өнеркәсіп географиясын талдау
III Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Қазіргі заманғы экономикалық әдебиетте, өнеркәсіптің тұрақтылығы мен
орнықты кәсіпкерлікті дамытуды анықтау үшін келесі параметрлер. Бірінші
анықтама бойынша негізгі фактор өнеркәсіптің активтері мен пассивтерінің
құрылымы қанағаттандырады, екінші анықтама бойынша өнеркәсіп іс-әрекетінің
маржиналды денгейімен анықталады. Бұндай жағдайда тұрақты дамудың
сипаттамаларында экономикалық коэффициенттер (мерзімді өтімділік, ағымдағы
өтімділік, абсолютті өтімділік жабу пайыздық төлемдер және т. б.) қолданылады.
Өнеркәсіптің тұрақтылығын жоғалтудың шекті жағдайы банкроттық болып
табылады, бұл қиыншылық жағдайда өнеркәсіп өз міндеттемелерін өтеуге
міндетті. Бұл анықтамалар өнеркәсіптің есептік көрсеткішінің әр түрлі
параметрлері тұрғысынан анықтауға мүмкіндік береді .

Өнеркәсіп географиясы - бұл өнеркәсіптік өнімдерді өндіруді және тұтынуды
аумақтық ұйымдастыруды, өнеркәсіптің тұтастай дамуының заңдылықтары мен кеңістіктік
ерекшеліктерін, салалар топтарын, жекелеген салалар мен өндірістерді зерттейді. Ол 3-ке
бөлінеді:
Жалпы өнеркәсіптің
географиясы

Аймақтық өнеркәсіптің
географиясы

Салалық өнеркәсіп географиясы

Өнеркәсіп стратегиялары

▻ Көптеген ғалымдардың зерттеулерінде өнеркәсіптердің тұрақты
дамуына стратегиялық тәсіл ғана нарықта өз орнын тауып
дамуына мүмкіндік береді деп келтіреді. Қазіргі таңда
өнеркәсіптің дамуын жиі өзгерістерге ұшыратып отыратын
сыртқы факторлар әсерін тигізеді, сондықтан нарықта өзін сақтап
және өмір сүру үшін, сыртқы ортаға әсерін тигізетін стратегия
әзірлеу қажетСондықтан, өнеркәсіптің стратегиясы оның сыртқы
және ішкі факторлар әсеріне тиеселі. Өнеркәсіп үшін
стратегияны жасауда сыртқы ортаның жағдай мен нарықтың
ерекшелігі жөнінде толық мәліметтер жинақталады және
сарапталанады.

Аймақтық өнеркәсіп географиясы дегеніміз не?
Аймақтық өнеркәсіптің географиясы
өнеркәсіп өндірісін тұтастай алғанда әр түрлі
дәрежедегі таксономиялық бірліктер (өнеркәсіп
орталықтары, түйіндер, агломерациялар,
әкімшілік-аумақтық бірліктер, аймақтар, елдер
және олардың топтары) құрамында зерттейді

Әлемдік отын өнеркәсібі
Орналасу географиясы Негізгі кен Негізгі жүк
Атауы орындары ағындары
мұнай Сауд арабиясы, Иран Парсы Парсы шығанағы-
Солтүстік Америка-АҚШ,Канада шығанағы,Батыс Жапония,Ақш,Латын
Азия(Ресей,Қытай) Сібір,Мексика Америкасы,Батыс Еуропа.
Еуропа(Норвегия,Ұлыбритания) шығанағы,Кариб Ресей-БатысЕуропа.
Латын бассейні. Батыс Еуропа-АҚШ
Америкасы(Мексика,Венесуэла,Аргентина)
Газ С.Америка(АҚШ,КАнада) Батыс Сібір, Ресей,Алжир-Батыс
Азия(Сауд Арабия,Иран,Ресей,Қытай,) Солтүстік Африка, Еуропа.
Еуропа(Нидерланд,Норвегия,Ұлыбритания) Солтүстік Иран,Индонезия,
ЛатынАмерикасы(Мексика,Венесуэла, Америка,Солтүсті Австралия,АҚШ-Жапония
Аргентина) к теңіз бассейн Мексика,Канада,Алжир-
Африка (Ливия Алжир Египет) АҚШ
Көмір С.Америка(АҚШ,КАнада) Қытай, Үндістан, АҚШ, -Батыс
Азия(,Ресей,Қытай,Үндістан) АҚШ, Батыс Еуропа,Жапония.
Еуропа(Нидерланд,Норвегия,Ұлыбритания) ЕУропа. Иран, Индонезия,
Австралия- АҚШ

Әлемнің аймақтық сипаттамалары. Шетелдік Азия

9
Мұнай өндіру орталықтары бойынша карта

Газ өндіру аймақтары

Әлемдегі ең үлкен мұнай өндіруші аймактар
Ашылған
Мемлекет Кен орны жылы Қоры
1 Мексика Чиконтепек 1926 22,1
2 Сауд Арабия Әл-Гавар 1948 20
3 Кувейт Үлкен Бурган 1946 13
4 Бразилия Кариока-Сугар-Лоаф 2007 11
5 БАӘ Әл-Закум 1965 10,7
6 Сауд Арабия/Кувейт Сафания\Хафджи 1951 10,35
7 Венесуэлла Шельф-Боливар 1917 8,3
8 Ресей Самотлор 1965 7,1
9... Иран\Катар Солт\Оңт Парс 1991 7
12 Қазақстан Қашаған 2000 4,8
Қазақстандағы өнеркәсіп өндірісі
Қазақстанда нарықтық экономиканың қалыптасуы барысында
өнеркәсіптің түрлі салаларындағы кәсіпорындардың техникасы
мен технологиясы, ұйымдастырылу деңгейі төмен екендігі
байқалды. 20 ғасырдың 90-жылдары басталған экономикалық
реформа нәтижесінде өнеркәсіп орындары мемлекет иелігінен
алынып, жекешелендіріле бастады. 2003 жылғы мәліметке
қарағанда, Қазақстан Республикасындағы барлық меншік
нысандары бойынша кәсіпорындардың саны және олардың
үлесі айтарлықтай өзгерді. Мемлекеттік меншіктегі
кәсіпорындар саны 1184 (9,3%), жеке меншікте 11217 (88,3%),
ал басқа мемлекеттердің (олардың заңды тұлғалары мен
азаматтарының) меншігінде 306 (2,4%) кәсіпорын болды. Жаңа
жағдайда өнеркәсіп орындары ірі, орта, шағын кәсіпорын және
өнеркәсіптік қызметті жүзеге асыратын бейөнеркәсіптік
кәсіпорын түрлеріне жіктелді.

Қазақстан бойынша аймақтық өнеркәсіп географиясын талдау
( Оңтүстік Қазақстан)
Сонғы жылдары Оңтүстік Қазақстан облысы өнеркәсібі өнімнің көлемі әр-түрлі денгейде
дамуда. Экономикалық даму тұрақтылығы - ол инфляция деңгейін тұрақтандыру; кәсіпкерлікті
жандандыру; инвестициялық жағдайдың қолайлылығының; тұрғындардың өмір сүру мен әл ауқаты
деңгейінің жақсаруы негізінде ішкі сұранысы арттыру; сонымен қатар, тауарлар мен қызметтерді
өндіру денгейінің өсуінің арқасында қамтамасыз етіледі, ол ішкі және сыртқы сауда көрсеткіштеріне
жақсы ықпалын тигізеді. Аймақтың өндіріс көлемінің жоғарлау динамикасы металлургия, химия
өнеркәсібі, машина жасау және басқа да бейметал минералды өнімдерін өндірісіндегі өнім өндірудің
жоғарлауы мен дамуы әсер етуде.

Өңдеу өнеркәсібі
Кен өндіру өнеркәсібі Өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарында
2016 жылы 487 583 млн. теңгенің
Кен өндіру өнеркәсібі кәсіпорындарында 2016 жылы өнімі өндіріліп, бұл 2012 жылғы
216924,2 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, бұл 2012 жылғы деңгейден 56,1 %-ға артқан.
деңгейден 44,9 %-ға жоғарылаған. Кен өндіру Сонымен қатар, бұл салада өнім
өнеркәсібінде, негізінен, отын-энергетикалық пайдалы өндіру көлемінің ұлғаюы
қазбаларды және металл кендерін өндіру салаларын сусындарды қоса алғанда азық-түлік
қамтиды және облыстың өнеркәсібінің 13,5 %-ын өнімдерін өндіру, ерлер және әйелдер
құрайды. жұмыс киімдерін, мақта маталарын
және т.б. өнімдерді өндіруден
жоғарылаған.
Электр энергиясы,газ бен су өндіру
Электр энергиясын, газ бен суды өндіру және бөлу секторында 2016 жылы 67
946 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, бұл 2012 жылмен салыстырғанда 178,9 %-ға
құраған. “Су ресурстары”, “Маркетинг-горводоканал” 2008 жылы 728
млн.теңгеге өнім өндіріп, 2005 жылмен салыстырғанда 45,1 %-ға, № 3
“Энергоорталық” 2008 жылы 2981 млн. теңгенің, яғни 2003 жылмен
салыстырғанда 92,5 %-ға жоғары өнім өндірген.
ҚОРЫТЫНДЫ
Республика өнеркәсібінің әлемдік деңгейі

Республика өнеркәсіп інің тиімділігі әлемдік стандартқа сай емес. Айталық, Қазақстанда 1 доллар
ЖІӨ шығару үшін 2,8 кВт-сағ қуат жұмсалса, дамыған елдерде бұл көрсеткіш 0,2 – 1,2 кВт-сағ
шамасында. Мұның басты себебі: көптеген кәсіпорындар шикізатты бастапқы өңдеумен ғана
айналысады, ал шикізатты ақырғы өнімге дейін өңдейтін кәсіпорындар аз. Сондай-ақ әлемдік деңгейдегі
озық технологиялар да жоқтың қасы. Сонымен қатар өнеркәсіптің біраз салаларында негізгі құрал-
жабдықтар ескірген (50%-дан астам). Қазақстанда өнеркәсіп өнімінің ЖІӨ-дегі үлесі 2004 жылы 30%-дан
асты, яғни ақшаға шаққандағы көлемі 3000 млрд. теңгеден астам болды, ал өнеркәсіптің негізгі
қызметкерлерінің орташа айлық жалақысы 30 мың теңге шамасында. Негізгі қызметтен алынған табыс
402,2 млрд. теңгені құрады және өнеркәсіптің пайдалылық деңгейі 23%-ға жетті. 21 ғасырдың басынан
Қазақстан өнеркәсіпін әртараптандыру үдерісі жүргізіле бастады. Нәтижесінде ақпараттық технология,
биотехнология, ядролық технология, автомобиль құрастыру сияқты өндірістің жаңа бағыттары пайда
болып, әлемдік бәселестікке төтеп беретін өнім түрлерін кластерлеу ісі жолға қойылды. Қазақстан
өнеркәсіпін 2015 жылға дейін жаңа индустриялық инновациялар даму өрісіне шығару, сөйтіп, өнеркәсіп
салаларын әртараптандыру жолымен келешекте оның шикізаттық бағыттағы даму үрдісінен сервистік-
технологиялық экономика үлгісіне көшу көзделіп отыр.
Қызықты деректер
1. Мұнайдың ең көп кездесетін түсі-қара, бірақ кейде изумруд жасыл және тіпті түссіз мұнай
кездеседі
2. Әлемдегі алғашқы мұнай өңдеу зауытын 1856 жылы химик және фармацевт Игнаций Лукасевич
салған. Ол сонымен қатар керосин шамын ойлап тауып, шикі мұнайды тазарту арқылы керосин
алу әдісін жасады.
3. Халықаралық энергетикалық агенттіктің бағалауы бойынша Арктикада мұнай кен орындарының
шамамен 13 пайызы бар.
4. Мұнай өңдеу арқылы алынған керосиннің пайда болуы киттердің кейбір түрлерін жойылып
кетуден сақтап қалды деген пікір бар. Ерте әлемдік өнеркәсіп киттердің басының жоғарғы
жағынан алынған және май шамдары үшін отын ретінде қолданылатын кит майын кең көлемде
шығарды. Керосин пайда болғаннан кейін Кит майын сату және пайдалану іс жүзінде тоқтап
қалды.
5. АҚШ-тағы 1 фермер орта есеппен 128 адамды тамақтандырады АҚШ-тың
тұрғындарының тек 2% -ы ғана ауыл шаруашылығымен айналысады, АҚШ-та адамдар
жылдық табысының 7% -ін тамақ өнімдеріне жұмсайды, мысалы, Жапонияда бұл
көрсеткіш 16%, үшінші әлем елдерінде жылдық табысының 80% немесе одан көп
мөлшерін тамақтануға жұмсайды.
Қызықты деректер

6. Жыл сайын АҚШ-тың 1 тұрғыны биіктігі 100 фут және диаметрі 16 см болатын бір ағашқа
барабар қағазды пайдаланады, менің ойымша, сіз білмегенсіз: құрғақ жерлерде сіз суды
тамшылатып суару әдісі арқылы немесе су жинау арқылы сақтай аласыз. шатырлардан және
оны алдын-ала дайындалған контейнерлерде сақтау
7. АҚШ-та басқа елдермен салыстырғанда көбірек сүт тұтынылады. АҚШ-тың бірнеше
президенттері бұрын ауыл шаруашылығында жұмыс істеген немесе фермерлер болған:
Джордж Вашингтон, Томас Джефферсон, Авраам Линкольн, Гарри Труман және Линдон Джонс.
Жүгері алғаш рет Орталық Америкада өсірілді.
8. Ауылшаруашылық өндірісі әлемдегі жалпы өнімнің 5% -дан азын құрайды
9. * Біздің планетада алма ағаштарының 6000-нан астам түрі өсіріледі. Өсірілетін алма саны
бойынша бірінші орында Қытай, одан кейін АҚШ, Иран, Түркия және біздің кең Ресей тұрады.
10. Бір қызығы, жер шарының барлық жерлерінің 11% -ы ғана егіннің идеалды өсуіне қолайлы.
Егер мұны сандарға аударатын болсақ, онда бұл шамамен 13 миллиард гектар. Топырақтың
қалған бөлігі тым құрғақ, немесе дымқыл немесе тым сарқылған.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. magazine.neftegaz.ru›
2. articlekz.com›article/11862
3. moluch.ru›Научный журнал›225/52924
4. halykfinance.kz›download/files/company…oilgas.pdf
5. kase.kz›files/presentations…KASE_OilGas_industry…

Ұқсас жұмыстар

Зырян қорғасын комбинаты

Үндістан өнеркәсібі

Халықаралық еңбек бөлінісіндегі өнеркәсіп географиясының орны

Құрылыс карталары

Топырақтардың жер бетінде таралу заңдылықтары жəне оның қоршаған ортаның экологиялық факторлармен əсері

Ірі химия өнеркәсіптері

Газ өңдеу өнеркәсібі

Қазақстанның өнеркәсіп географиясы

Отын-энергетика кешені. Отын өнеркәсібі. Электр энергетикасы

Қаланың негізгі әлеуметтік экономикалық көрсеткіштері

Пәндер