Мемлекеттік билік

Презентация қосу

САЯСИ БИЛІК
“Алаш зиялылары” тобы
саттануда саяси билік теориясы негізгі орын алады. Ол саясатпен ты
анысты және саясаттың, саяси институттар мен барлық саясат әлем
түсініп-білуге мүмкіндік береді. Себебі, саясаттың негізгі мәселесі-
змұны-билік үшін күрес және билікті жүргізу.

ғыстың көрнекті ойшылы Ибн-Халдун адамның басқа жан-жануарла
шелігі- ол билік үшін күреседі деген екен.

лшынның ең ірі фәлсафашыалрының бірі, қоғамқайреткері болған Б
л физикада басты ұғым энергия болса, қоғамдық ғылымдарда негіз
болып табылады.

риканның әйгілі әлеуметтанушысы Талкотт Парсонс экономикалық
қандай орын алса, саяси жүйеде билік те соншалықты орын алады.
илік жөнінде ғалымдардың айтқан анықтамалары:
1.Теологиялық анықтама билікті белгілі бір мақсатқ,
белгілеген нәтижеге, қорытындыға жету
мүмкіндігі деп түсіндіреді.

2. Бихевиористік анықтама бойынша билік деп басқа
адамдардаң жүріс- тұрысын, өзін-өзі ұстауын
өзгерту мүмкіндігіне негізделген іс-әрекеттің түрі.

3. Инструменталистік анықтама билікті белгілі бір
құралдарды,
амалдарды пайдалану, қолдану мүмкіндігі деп біледі.

4. Структуралистік анықтама билікті басқарушы мен
бағынушының арасындағы қатынастың ерекше
түрі.

5. Конфликтілік анықтама билікті дау-жанжал
жағдайында игілікті бөлуді реттейтін мүмкіндік,
шиеленісті шешудің құралы деп түсіндереді.
ік" сөзі әр мағынада қолданылады. Оны ықпал ету
бағытына объектісіне байланысты былай бөлуге болад

Ата-аналар билігі.
Мемлекеттік билік.
Экономикалық билік.
Саяси билік.
Әлеуметтік билік.
Құқықтық билік.
Әскери билік.
Рухани билік, т.с.с.

ақ биліктің толық мағынасы мемлекеттік-саяси салада ға
ндалады. Сондықтан саяси билік биліктің ең негізгі түрін
жатады.
Басқа
Басқа
мекемеле Оның
мекемеле Оның
өктемдік
рге өктемдік
рге
қарағанд сипаты
сипаты
ақарағанд
билік
а билік
органдар
органдар
ының
ының
тәуелсізді Оның
тәуелсізді
гі Оның
бүкіл
гі бүкіл
Саяси биліктің қоғамның
қоғамның
атынан
ерекшеліктері атынан
билік
билік
жүргізу
жүргізу
Оның
Оның
көпшілік
көпшілік
адамдард
адамдард
ың
ың
мүддесін Басқарум
мүддесін
қозғауы енБасқарум
кәсіби
қозғауы ен кәсіби
айналыса
айналыса
тын
тын
ерекше
ерекше
тобының
тобының
болуы
Саяси биліктің әдіс-құралдары бар.
икалық қор. Қандай саяси билік болмасын оған қаржы-қаражат керек. Мы
науқаны уақытында көп қаржы жұмсалады. Мемлекет тарапынан бөлінген
егендіктен шетелдерде үміткерлер жеке бай адамдардың бірлестіктердің к
і. Билеуші аппаратты ұстап тұру үшін көп қаражат керек. Және үкімет басы
ер өз реформаларын ала келеді. Мысалы: АҚШ президенттері Ф.Рузвельт
ағыт", Дж. Кеннеди "Жаңа шеп", т.с.с. Экономикалық қорға қоғамдық өндір
ынуға керек басқа да материалдық құндылықтар, құнарлы, шұрайлы жерле
ы қазба байлықтары, т.б. жатады.

ттік әдіс-құралдар.Үстемдік етіп отырған билік өзін қолдайтын, оның ода
мүдделі адамдарды топтастырады. Ондай рөлді ең алды мен оның мәртебе
лы, көптеген жеңілдіктерді пайдаланатын қызметкерлері орындайды.

мсау құралдары. Олар мемлекетті қорғайды, ішкі тәртіпті сақтайды, саяс
ға әрекет жасаушыларға мүмкіндік бермейді. Оған әскер, полиция,
дік органдары, сот, прокуратура. т.б. жатады.

т құралдары. Радио, теледидар. баспасөз,т.с.с. ақпарат құралдары өз елде
арды ғана емес, дүние жүзінде не болып не қойып жатқанын көріп-біліп от
нінде сөз, баспасөз бостандығы берілген, оппозициялық партиялары бар
е ақпарат құралдарының маңызы арта түседі.
биліктің өзіндік қызметтері болады. Олар:

амның саяси жүйесін қалыптастыру.
ң саяси жүйесін қалыптастыру.
үрлі деңгейдегі қоғам мен мемлекеттің істерін басқару.
ет органдары, саяси емес процестерге басшылық жасау
си және басқа қатынастарды бақылау.
гілібір қоғамға сәйкес басқарудың түрін, саяси тәртіпті ж
екеттік құрылысты құру.
амдық тәртіп пен тұрақтылықты қолдау.
дамай, шиеленістерді ашып, оларға шек қою және дер к

амдық келісімге, мәмілеге келу. т.с.с.
2. Орта тік
буынды мекемеле
аппаратта р мен
р мен ұйымдар,
мекемеле саяси
рді партияла
қамтитын р мен 3.
және қоғамдық Адамдар,
аймақтық, ұйымдард кішігірім
облыстық, ы басқару топтар,
аудандық
Қоғамда билік органдар ұйымдар,
өзара тығыз байланыстағы 3 деңгейде ұйымдастыры
шенберде ы кіретін одақтар,
жұмысөтеістейді.
ірі
гі өндіріс
жергілікті деңгей. және
әкімшілік басқа
билік ұжымдар
кіретін арасында
орта ғы
деңгей. қоғамдық
қатынаст
ардың
негізі,
арқауы
болып
табылаты
демократиялық саяси жүйе ойдағыдай өз ісін атқ
мақсатында, мемлекеттік
илікті заң шығарушы, атқарушы, сот билігі деп ү
тармакқа бөледі. Оның
зін салушы ағылшын ойшылы Джон Локк(1632 - 1
пен француз ғалымы
Ш.Л. Монтескье (1689 - 1753) болды.
заң шығарумен, оны бекіту, өзгерту немесе жоюмен айналысады.
Ол заң қабылдайды, салық салуды анықтайды, үкіметті
тағайындайды, бюджетті бекітеді, соғыс ашып және әскермен
қамтамасыз етеді,
Заң шығарушы
сауданы реттейді,
билік (парламент)
сотты ұйымдастырады
халықаралық келісім шарттарды қабылдайды, саясаттың маңызды
ішкі және сыртқы бағытын анықтайды. Конституция атынан оның
жұмысына арнайы органдар бақылау жасайды.
ейнесін, қоғамдағы рөлін, қызметін және болашағын бағалау үшін о
топтастырудың мәні зор. Билік түрлері өзара байланысты бірқатар
ен өзгешеленеді.

уционалданған (өзінің басқарушы және тәуелді құрылым деңгейі ба
екемелер түрінде ұйымдасқан, төмен шенділердің жоғары шенділе
ы болып, араларында билеу-бағыну қатынастары орнаған) және
оналданбаған (биресми, басқарушы және атқарушы топтар анық, а
еген) биліктің түрі.
стеу саласына байланысты билік саяси және саяси емес болып бөлі
ық шегіне, құдіретінің мөлшері мен саласына қарай билік мемлекетт
втік болып, сыртқы саясат қатынастарында, дүниежүзілік ұйымдар
ың халықаралық билігі болып жіктеледі.
субъектісі бойынша парламенттік, үкіметтік, соттық, дербес, ұжым
ып топталады.
ылатын әдіс, тәсіліне қарай үстемдік, озбырлық, басқа түрлерді ерік
ендіру, ерік, бедел, т.с.с. билігі болып бөлінеді.
ттік түріне қарай феодалдық, буржуазиялық, т.с.с. болып бөлінеді.
ымен қатар билікте “объект” , “субъект” деген ұғымдар б
“Объект”- өзгертуші, “субъект” – іс-әрекетті жасаушы.

Биліктің субъектілері:
1. Мемлекет.
2.Әлеуметтік топ, тап.
3.Әлеуметтік топтар жүйесі.
4.Әлеуметтік топтарға сүйенген шағын адамдар тобы.

Биліктің объектілері:
1. Мемлекет. 6. Әкімшілік.
2.Ел. 7. Ведомстволар.
3.Аймақ. 8. Ұйымдар.
4.Штат. 9. Өндірістер.
5.Республика. 10. Жеке тұлға.
Билік саяси және мемлекеттік болып екіге бөлінеді. Бұл
мәселенің үлкен астары бар. Себебі, бұрынғы кеңестік
уірде бұл ұғымдарды теңестіріп, бірыңғайлау саяси жүйе
ық құрылымен мемлекеттендірудің тәсілдемелік негізі бо
Са ме
яс мл
и ек
би ет
лік тік
та би
пт лік
ық ке
, ба
то рл
пт ық
ық ад
жә ам
не да
же рғ
ке а
ад мі
ам нд
лекеттік биліктің заңдылығы оның легитимділігінен білін
итимдік (латын тілінде заңдылық, шындық деген мағына
реді) дегеніміз- халықтың үстемдік етіп отырған саяси б
мойындауы, оның заңдылығы мен шешімдерін растауы.

кратиялық жағдайда мемлекеттік билік легитимді болуы
мынандай екі шарт қажет.
л халықтың қалауы бойынша қалыптасуы және көпшілік
ркіне қарай орындалуы керек. Яғни, мемлекеттік билікті
шысын белгілі бір мезгілге тура немесе жанама түрде ха
сайлауы керек және оның жұмысын бақылап отыруға
мүмкіндік болуы тиіс.

млекеттік билік конституциялық қағидаларға сәйкес жү
асырылуы керек.
легитимдіктің үш үлгісін көрсетті:

1. Әдет-ғұрыптық легитимдік – халықтың санасына
сіңген, әбден
бойлары үйреніп, дұрыс деп тапқан салт-дәстүрлерге
сүйенеді.
Мысалы: хан, патша, сұлтан, т.с.с.

2. Харизматикалық легитимдік – ерекше
батырлығымен,
адалдығымен немесе басқа үлгі – қабілет-
қасиеттерімен көзге
түскен адамды басшы етіп жариялап, соның соңынан
ереді.
Мысалы: Мұхаммед пайғамбар, т.с.с.

3. Ақыл-парасаттың, құқықтың легитимдігі – қазіргі
саяси құрылым
орнатқан құқықтың ережелерге, тәртіптің ақыл-ойға
екеттік құқықтың тәртіптің легитимдігінің ең биік дәрежесіне Конст
тады. Мысалы: 1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдум
азақстан Республикасының жаңа конституциясы саяси билікке нақт
тимділік берді. Онда Қазақстан Республикасын демократиялық, зай
тық және әлеуметтік мемлекет деп жариялады. Оның ең қымбат қаз
адам және адамның өмірі құқықтары мен бостандықтары Қазақста
спубликасы – призиденттік басқару нысанасындағы біртұтас мемлек
екеттік биліктің бірден-бір бастауы-халық. Республикада мемлекетт
ұтас, ол Конституция мен заңдар негізінде заң шығарушы, атқарушы
тармақтарына бөлінеді, олардың тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін
лану арқылы, өзара іс-қимыл жасау принципіне сәйкес жүзеге асыр
блика президенті мемлекет басшысы, оның ең жоғары лауазымды т
п табылады. Ол - халық пен мемлекеттік билік бірлігінің, Конституц
ымастығының, адам және азамат құқықтары бостандықтарының рәм
лі. Парламент - заң шығару қызметін жүзеге асыратын республикан
ғы өкілді органы. Сот билігі азаматтардың құқықтарын, бостандықта
ы мүдделерін қорғауды жүзеге асыруға арналған. Конституциялық
публиканың бүкіл аумағында Қазақстан Республикасының Конститу
стінен қарауды қамтамасыз ететін мемлекеттік орган болып табыла
Биліктің түрлері

Монархия Республика

Унитарлы Федерац
Конфедерация
қ ия
Сіздермен болға
Алаш зиялылары

Ұқсас жұмыстар

Саяси билік, мәні мен жүзеге асыру механизмдері

Биліктің институттары

Билік бөлінісі

Атқарушы билік органдары

БӨЖ ЖҮЙЕ

Билік ұғымдары жайлы пікірлер

Пәндер