ЗЕЙІН ЗЕЙІННІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

Презентация қосу

Халел Досмухамедов атындағы Атырау университеті
Инновациялық білім беру факультеті
Логопедия 207 топ

Психикалық процестер(Зейін,
Түйсік, Қабылдау, Ес, Ойлау,
Сөйлеу,Қиял)

Орындаған: Тұрмұхамбет Аружан
Қабылдаған: Мусина Гулмира Мерлатовна
ЖОСПАРЫ
1.Зейін
2.Түйсік
3.Қиял
4.Ес
5.Ойлау
ЗЕЙІН
ЗЕЙІННІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗІ.

3ейіннің физиологиялық негізін академик
павлов нерв процессінің өзара индукция
заңына байланысты түсіндіреді. Егер ми
қабығының бір алабында қозу процесі
пайда болса, соған байланысты қалған
алабтарда тежелу пайда болады. Зейін
пайда болу үшін борлау деп аталатын
рефлекстің мәні зор. Ол қошаған ортаның
қандай да болмасын өзгеруіне органиканың
туа біткен реакциясы.
Ырықты зейін деп –
адамның белгілі
мақсатпен сапалы түрде
күш жігер жұмсап,
керекті объектіге назар
аударуын айтамыз.
Ырықты зейін тек
адамға ғана тән.
Ырықсыз зейін деп – адам мақсат қоймай-ақ әсер еткен
құбылыстарға назар аударуын айтамыз. Ырықсыз
зейіннің пайда болуына объективті және субъективті
факторлар әсер етеді.

Объективті факторға жататындар:
1)Күшті әсер еткен тітіркендіргіш.
2)Жай нәрсенің әсер етуі.
3)Әсер етуші тітіркендіргіштердің қайшы келуі.
4)Өзіміз көріп жүрген заттардың дағдыдан тыс өзгеруі.

Субъективті факторлар:
1)Адамның ішкі зезіміне, түсіндіруге байланысты.
2)Сыртқы тітіркендіргіштердің организмнің ішкі
талаптарына сай келуі.
3)Адам бір нәрсені күтіп тұрса, онда назар аударады.
Үйреншікті зейін деп – басында
ырықты болып, кейін әркімге
табиғи сіңісіп кеткен іс-әрекетке
зейіннің аударылуы.
ЗЕЙІННІҢ ҚАСИЕТТЕРІ.
1)Зейіннің тұрақтылығы, оның бір объектіге ұзақ уақыт сақталуын
көрсетеді.

2)Зейіннің алаң болушылығы. Ол зейіннің ауытқуынан көрініс береді.

3)Зейіннің аударылуы деп – бір объектіден екінші объектіге назар
көшіруді айтамыз. Зейін аударылуы ауытқудан айырмашылығы оның
саналы түрде болуында.

4)Зейіннің бөлінуі адамның кез келген іс-әрекет үстінде бірнеше
объектіге бір мезгілде зейін аудара алатындығы.

5)Зейіннің көлемі деп – оның бір уақыт ішінде қамтитын объектілер
санын айтамыз. Зейіннің көлемі танистоскоп деп аталады. Прибор
арқылы анықтауға болады. Танис – тез, скопио – көру деген
мағынаны білдіреді.
ТҮЙСІК – сыртқы дүние заттары
мен құбылыстарының жеке
қасиеттерінің, сезім мүшелеріне
тікелей әсер етуінен пайда болған
мидағы бейнелер.
ТҮЙСІКТЕР
ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ТҰРҒЫДАН
КЕЛЕСІ ӘРЕКЕТ-ҚИМЫЛДАРДЫ ІСКЕ
АСЫРАДЫ:

Бейнелейді; Тітіркенуді
Заттар мен қабылдаушы қызметін;
құбылыстардың Өткізуші орталыққа
негізгі сырттай ұмтылған жүйке
белгілерін; жолдарының
Ішкі ағзалардың қимылын;
қалпын. Талдағыштардың
орталық ми қабығы
бөліктеріндегі
әрекетін.
Түйсіктің физиологялық
негіздері күрделі
комплекстерден тұрады.Оны
И. П. Павлов анализатор дейді.
Әр анализатор 3 бөліктен тұрады.

1. ПЕРИФЕРИЯЛЫҚ – сезім мүшелері
( рецепторлар)

2. ӨТКІЗГІШ БӨЛІМ – рецепторларды тиісті
орталықтармен байланыстырып отыратын
афференттік және эфференттік жолдар.

3. МИДАҒЫ ТҮРЛІ ЖҮЙКЕ ОРТАЛЫҚТАР.
Түйсіктің
заңдылықтары

Сезгіштік және Сенсибилизация-
табалдырық
абсолюттік
сезгіштіктің
айырма артуы

Синестезия-
Адаптация – сүйсіктердің
біртіндеп қосарлана жүруі
бейімделу
Бір ізді образдар-
аз уақытқы болса
да түйсіктің өз күйінде
қалуы
ТҮЙСІКТІҢ ТҮРЛЕРІ
Экстрорецепторлар Көру, есту, иіс, дәм
(сыртқы анализатор сезу,
рецепторлары) температуралық,
тактильді.
Интероцепторлар(Ішкі Ауыстыру,
процестерге байланысты)Теңдікті сузіну
Жылдамдық байқау
Пропреоцепторлар(ден Бұлшық ет,
енің кңістіктегі қалпы қозғалыстық
жөніндегі ақпараттармен
қамтамасыз етеді)
Қиял — сыртқы дүние заттары мен Ес— адамның бұрын
қүбылыстарының субъективтік көрген, естіген, білген
образдарын қайтадан жаңартып, нәрселері мен бейнелерін
өндеп, бейнелеуде көрінетін, тек ойында ұзақ уақыт сақтап,
адамға ғана тән психикалық қажет кезінде
процесс: «...барлық жан қуаттарын қайта жаңғырту қабілеті, ж
(рухани күштерді) тек қиял ғана үйке жүйесінің негізгі
өзіндік сақталатынсөзімдік қызметтерінің бірі.
заттарды модельдендіре алады» (әл- Адамның есте сақтау
Фараби). Адамда қиял пайда болған қабілеті үнемі дамып,
кезде ми қабығында бүрын жетіліп отырады.
жасалған уақытша байланыстар Ертедегі грек философы Ар
түрлі комбинацияларға туседі де, истотель әр түрлі нәрселер
жаңа нәрселердің бейнесі туып мен бейнелердің есте
отырады. Уақытша байланыстарды әсерлену (яғни сақталу)
қайта жасап, өндеу процесінде сипаттарын үш топқа
екінші сигнал жүйесі шешуші рөл бөледі:
атқарады. Адамдардың қиялына тән
кейбір ерекшеліктерді төмендегіше
топтастыруға болады
Ойлау– объективті шындықты белсенді бейнелеудің жоғарғы
формасы, дүниені тану мен игерудің жоғарғы сатысы, тұлғаның
танымдық әрекеті. Ойлау формалары мен құрылымдарында
адамзаттың бүкіл танымдық және тарихи-әлеуметтік тәжірибесі,
материалдық және рухани мәдениеті дамуының басты нәтижелері
қорытылып, бекемделген. Сыртқы дүниені толык тануға түйсік,
қабылдау, елестер жеткіліксіз болады. Біз тікелей біле алмайтын
заттар мен құбылыстарды тек ойлау аркылы ғана
білеміз. Түйсік, қабылдау процестерінде сыртқы дүниенің заттары мен
құбылыстары жайлы қарапайым қорытындылар жасалады. Бірақ
қарапайым қорытындылар сыртқы дүние заттары мен
құбылыстарының ішкі құрылысын, оның қажетті қатынастары мен
байланыстарын толықтай ашып бере алмайды. Адамның ой-әрекеті
әсіресе тұрлі мәселелерді бір-біріне жанастыра отырып шешуде өте
жақсы көрінеді
Назарларыңызға рахмет!
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Зейін түрлері

Зейін туралы түсінік

Зейіннің түрлері

Зейіннің физиологиялық негізі

Психикалық үрдістер

Зейін

Жалпы психология

Зейiнділіктің қалыптасуы

Зейін - адамның психикалық әрекетінің белгілі бір нәрсеге бағытталып шоғырлануы

Мектеп жасына дейінгі баланың есте сақтау қабілеті мен зейінінің дамуы

Пәндер