Орта ғасырдағы мұсылман философиясы

Презентация қосу

Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Педагогикалық
Университеті

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
ИБН СИНА ФИЛАСОФИЯЛЫҚ
КӨЗҚАРАСТАРЫ

Орындаған: Бахитқызы М
Тобы: 130-28
Қабылдаған: Бесбаев М
ЖОСПАРЫ
I.Кіріспе

Орта ғасырдағы мұсылман
философиясы
Негізгіізгі бөлім

Ибн-Синаның өмірбаяны және
философиялық ойлары
III.Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.
ОРТА ҒАСЫРДАҒЫ МҰСЫЛМАН
ФИЛОСОФИЯСЫ
Мұсылман әлемінің ойшылдары ежелгі грек ғылымы мен
философиясымен қатар, философиялық дәстүрлерді одан әрі
жалғастырып,дамытқан. Ортағасырлық Батыс Еуропада христиан
дінін ойшылдандыру,философияны негіздеу процесі жүріп жатса,
мұсылман әлемінде, әсіресе, VII– X ғасырларда философия мен
ғылым өзінің гүлденген кезеңін бастан кешірді. Бұл кезеңде
алгебра, психология, астрономия, химия, география,медицина, т.б.
ғылым салалары қарқынды дамыды. Мұсылман әлемінің
философтары мен ғалымдары Батыстың ғылымы мен
философиясының қалыптасуына дүниетанымдық жағынан зор
ықпалын тигізді. Батыс әлемі мұсылмандық Шығыс философиясы
арқылы алғаш рет тарихи мәдени мұрамен, сондай-ақ Шығыс
мәдениетінің жетістіктерімен танысты. Ислам философиясының
бастапқы негізін қалаушылар қатарында әл-Кинди мен әл-Фараби
тұрды. Ортағасырлық мұсылман ойшылдары сопылық дүниетаным
негізінде тың тұжырымдар жасады. Нақты өмірдегі рухани
бөлектену орын алатынын ескере отырып, сопылықтың
данагөйлері рухани-адамгершілік тұрғыда толысудың жолын
ұсынды.
Фараби Аристотель
мұраларының
мирасқоры болса,Әбу
Әли Сина Фараби
еңбектерінен тәлім
алған.
Әбу Әлидің толық аты-
жөні Әбу Әли Хусайн
ибн Абдаллах ибн
Сина.Ол шамамен 980
жылы Бұқара
қаласының маңындағы
Афшана қыстағында
дүниеге келген.
ИБН СИНА (АВИЦЕННА)
ИБН-СИНА (АВИЦЕННА)Батыста
Авиценна (Афшан,Бұқара маңында, 16
тамыз - 980ж. - Хамадан, 18 маусым
1037 ж.)- ортағасырлық парсы
білгірі,философ және дәрігер,
ШығысАристотелизмнің өкілі.
ОлСаманид әміршілерінің және
күндізгі сұлтандардың дәрігері
болған, біраз уақыт Хамаданның
білгір данышпаны болған.
Жалпыалғанда, ол ғылымның 29
ғылымсаласында 450-ден астам
еңбектержазған, оның ішінде 274-і
ғанабізге жеткен, орта
ғасырлықислам әлемінің танымал
жәнебеделді философы және ғалымы.
ӨМІРБАЯНЫ
Ерте жасында ерекше қабілет пен талантты көрсете білген. Ол
онда болған кезде, бүкіл Құранды дерлік жатқа білген. Содан кейін
оны медресеге мұсылман заңын зерттеуге жіберген онда ол ең
кішкентайы болған. Бірақ көп ұзамай мектептің ересек оқушылары
тыңдармандары баланың ақыл-ойы мен білімін бағалап, онымен
кеңесу үшін келетін болған, ол кезде Хуссейн 12 жаста болған.
Кейінірек Бухараға келген ғалым Абу Абдалла Натилидің
жетекшілігімен логика мен философия, геометрия және
астрономия зерттеп, оқыған. 14 жасынан бастап жас жігіт
өздігінен оқуға кіріскен. Аристотельдің метафизикасымен таныс
болғанға дейін геометрия,астрономия және музыка оған оңай
болған. Өмірбаянында ол бірнеше рет осы жұмысты оқығанын,
бірақ оны түсіне алмайтынын айтқан. Бұған Әл-Фарабидің
«Метафизика» түсіндірмесі жазылған кітабы көмектескен.
16жасында Ибн Синаны Бухараның әмірін емдеуге оған қарайтын
болған.Өзінің өмірбаянында Авиценна былай деп жазды: «Мен
медицинаны оқыдым, науқастардың бақылауымен оқуды
толықтырдым, ол маған кітапта табылмайтын емдеудің көптеген
әдістерін үйретті» - деген екен.
Бухараны түріктер басып алғаннан
кейінжәне 1002 жылы Саманид
әулетіқұлағаннан кейін Ибн Сина
УргенішкеХорезм басшыларының
сотына жол тартады. Содан кейін ол
«дәрігерлердің князі» деп аталды.
1008 жылы СұлтанМахмұд Газнавиге
қызмет етуден бастартқаннан кейін
өмірі яғни жылдар бойы қыдыруына
тура келді. Өзінің ұзақ сапарында ол
кейбір жұмыстарын жазып үлгерген.

Кейін Исфаханда Әмір ад-Даулаға дәрігер рөлін атқарып қызмет
еткен. Бас дәрігері әрі кеңесшісі рөлін атқарған. Сол кездерде ол
филология және әдебиет саласына қызығып зерттеу жасай бастаған.
Исфаханға жорықтар жасалған кезінде Әділдік кітабы өртеніп,
жойылып кеткен. Бірнеше уақыттардан кейін Ибн-Сина өзінен
асқазан сырқатын анықтап байқаған және оны емдей алмаған.
Сөйтіп, Ибн Сина 1037 жылдың маусым айында қайтыс болған. Оған
дейін Ол өз еркімен барлық құлдарын босатып, оларды
марапаттауды және бүкіл мүлкін кедейлерге таратуға нұсқау берген.
ФИЛОСОФИЯЛЫҚ
ОЙЛАРЫ
Философияда Фараби бағытын
жалғастырғанымен Ибн Сина араб
перапатетизмінің негізін қалаушы болды.
Ибн Сина жалпы ұғымдар мәселесін өте қызық
түрде шешкен.Оның ілімі бойынша жалпы
ұғымдар үш ұдайы өмір сүреді:
Заттарға дейін, құдіреттін ақыл ойында;
Заттын өзінде, себебі ол сол заттың мәні;
Заттан кейін адамдардың санасында.
Ибн Синаның мистикалық шығармаларының
шеңбері: «Құс кітабы»,«Сүйіспеншілік кітабы»,
«Діни намаздың кітабы», «Қажылықтың мәні»
кітабы, «Өлімді қорқынышынан босату кітабы»,
«Кітабы алдын ала».Авиценаның философиялық
көзқарасы төңірегінде оның жақтастары мен
қарсыластары арасындағы өткір күрес болды.
Суфизмдегілер Ибн-Синаның рационализміне
ойына күрт қарсы шығып, адамға
Құдайғажақындауға мүмкіндік бермейтіні үшін
оның философиясын айыптады.

Соған қарамастан, көптеген суфизмдегілер Авиценнаның
философиялық әдісін және эволюциялық табиғат туралы идеясын
көтерілу сызығында дептүрлі ойда қабылдады.Мұхаммед әл-
Ғазали «Философиядан бас тарту» кітабымен танымал Ибн
Синаның философиясын барлық жағынан жоққа шығаруға
тырысты. Ол әл-Ғазалидің пікірінше, ислам дінінің монотеизміне
қайшы келетін дуализмге әкеліп соқтырғандықтан, ол әлемнің
және оның атрибуттарының бастығымен мәңгілігі туралы
доктринаға қарсы болды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келсек, Ибн-Сина жан-жақты дана,
білімді,кемеңгер алғыр адам болған. Оның алғырлығы
сонша надандық пен ашкөздіктің белін буып өз ойын
анық айта алған.Қазіргі таңда оның кейбір тіпті
қарстырған ойлары жүзеге асып өз жемісін адамзатқа
беруде оның үлкен мысалы ретінде адамжанына көмегін
айтсақ болады. Өз заманында да беделді тарихта аты
бар қазіргі кезге дейін танымал жан десек болады.Бұл
оның еңбегі. Қазірде ол кісіге арналған ескерткіштер
дебар. Оның яғни Авиценна қаланың қабырғасына
жақын жерде Хамаданға жерленген екен, ал сегіз айдан
кейін оның күлі Исфаханға жеткізіліп, әмір кесенесіне
қайта оралған деседі.Ибн Сина ғалым, зерттеушілік
рухы мен білімнің барлық заманауи салаларын
энциклопедиялық тұрғыда қамтыған. Ол философиялық
ойынан дүние эманация жолымен пайда болған деп
тұжырымдаған. Философ феноменальды жад пен
ойының анық айтуымен ерекшеленген ұлы тұлға.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР
1. www.wikipedia.org – желісінен
2. www.nur.kz – желісінен
3. http://islam.kz/ru/articles/istoriya-i-
biografiya –интернет желісінен
4. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия /
Бас редактор Ә.Нысанбаев – Алматы
«Қазақ энциклопедиясы»
Басредакциясы, 1998 ISBN 5-89800-
123-9, VII том
5. Интернет желісінен фотосуреттер.

Ұқсас жұмыстар

Орта ғасыр философиясы

Философияның қалыптасуының негізгі кезеңдері

Орта ғасырдағы дін өкілдері

Ортағасырлық мұсылман философиясы

Орта ғасыр батыс философиясы

Ибн - Синаның философиялық ойлары

Араб мұсылман философиясы

Шығыс философиясы

ИБН РУШД МУХАММЕД АХМЕД ЯССАУИ

АРАБ ФИЛОСОФИЯСЫ

Пәндер