Жаратылыстану ғылымдарының қалыптасуының ерекшеліктері

Орындаған: Хусаинова Мадина

Тексерген: Фс. ғ. к., д. м. а Кульбаева Дина Дүйсебайқызы

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

М. Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті

Жоспар

Ғылымның тарихи-әлеуметтік жағдайлары

Ғылым пайда болғалы бері 2, 5 мың жыл бойы ұдайы даму үстінде, өйткені ол адамның үздіксіз дүниетану процесінің, бүгін білмегенді ертең білуге бағытталған практикалық іс-әрекетінің нәтижесі

Ғылымның даму процессі әрдайым біркелкі жүре бермейді

Ғылыми білімнің негізгі ерекшеліктері мыналар:

Ғылыми танымның әдіс тәсілдері

Жаратылыстану ғылымдарының ғылыми емес білімдерден ерекшелігі

XVII ғасырда, яғни классикалық жаратылыстанудың туу дәуірінде, ағылшын ғалымы Ф . Бэкон мен француз ғалымы Р. Декарт ғылымды дамытудың бір-біріне қарама-қарсы екі методологиялық программасы н : эмпириктік (индукциялық ) және рационалистік (дедукциялық) әдістерін түжырымдады.

Ф. Бэкон

Р. Декарт

Бұл методологиялық әдістер таным процесінде маңызды тарихи роль атқарды

Біріншіден, олар толып жатқан нақты ғылыми зерттеулердің іске асуына көмектесті

Екіншіден, ғылыми танымның қүрылысын дүрыс анықтауға жол ашты

Қазіргі заманғы ғылыми танымда бұл екі әдіс өзара бірін-бірі толықтыра отырып, диалетикалық бірлікте қолданылады

VI-IV ғасырларда дүниетану процесінде бірінші революция орын алды. Соның нәтижесінде:

натурфилософия

категориялық үғымдар системасын қүрды

ғылыми зерттеуді ұйымдастырудың айрықша ережелерін тұжырымдады

табиғат жайлы ғылымдарды метафизикадан (философиядан), математикадан т. б. ажыратып, ғылыми білімнің өзін түрлі пәндерге бөлді

жүйеге келтірудің басты құралы болып табылған дәлелдеу жайлы ілімді жасады

ГЕОЦЕНТРЛІК

Екінші ғылыми революция XVI-XVIII ғасырларда жүзеге асты

ГЕОЦЕНТРЛІК

ГЕЛИОЦЕНРТЛІК

Бұл ғылыми төңкерістің бастамасын салған ғалымдардың қатарына Н . Коперник, Г. Галилей, И. Кеплер, И. Ньютон т. б. жатады

Классикалық жаратылыстану

Біріншіден, математика тілімен “сөйлейтін” болды. Егер антик заманының ғылымы жер бетінің құбылыстарын тек сапалық жағынан ғана түсіндіру мүмкін деп есептеген болса, ал жаңа жаратылыстану жердегі денелерді объективтік сандық қатынастары жағынан сипаттап, қатаң математикалық заңдылықтармен түсіндірді.

Үшіншіден, классикалық жаратылыстану антик заманының космос жайлы катып-семіп қалған, мәңгі өзгермейтін түсінігіне қарсы аянбай күресіп, оның жалғандығын дәлелдеді

Екіншіден, европалық жаңа ғылым сондай-ақ құбылыстарды зерттеудің күшті экспериментальды (тәжірибелік) әдісіне арқа сүйеді. Бұл табиғат құбылыстарын зерттеуді жай енжар бақылауға негіздемей, белсенді іс-әрекет үстінде жүргізу қажеттігін көрсетті.