Сыбайлас жемқорлықпен күресудің әлемдік үздік тәжірибелері

Презентация қосу

Сыбайлас жемқорлық –
қоғам дерті.
Жемқорлыққа жол жоқ!
Мақсаты:

• “Сыбайлас-жемқорлық” деген ұғымды түсіндіріп, пайда
болу жағдайлары жайлы түсінік қалыптастыру. Қоғамдық
қасіретке әкелетін бұл материалдық құндылықтар
дағдарысынан шығу және оны жою дұрыс әрекет етуден
туындайтынын ұғындыру.

• Оқушылардың бойында сыбайлас жемқорлыққа қарсы
тұрарлық мәдениетін қалыптастырып, құқықтық
сауаттылығын арттыру.

• Отанға деген сүйіспеншілікке, адамдарды және дәстүрлерді
құрметтеуге, білім мен еңбекке ұмтылуға, көргенділік пен
адалдыққа тәрбиелеу.
Көкірек таза болмаса,
Көз тазасы не керек?
Жаның таза болмаса,
Тіл тазасы не керек?
Осы бейне роликті көрген кезде қандай
сезімде болдыңдар?

Роликтегі адамдардың әрекеті дұрыс па?
Топтық зерттеу.

1-топ. «Жемқорлық - күрделі әлеуметтік
мәселе»

2-топ. «Сыбайлас жемқорлықпен күресу –
баршаның және әр адамның міндеті»

3-топ. Сыбайлас жемқорлықпен күресудің
әлемдік «үздік тәжірибелері»
1-топ. «Жемқорлық - күрделі әлеуметтік мәселе»
«Сыбайлас жемқорлық» деген не?

Латын сөзі «corruptio» - «сатып алу», «пара» анықталады.

Рим құқығында сондай-ақ «corrumpire»
«сындыру, бүлдіру, бұзу, зақымдау, жалғандау, параға сатып алу»
деген түсінік беріп, құқыққа қарсы іс – әрекет

Орыс тілінің түсіндірме сөздігі сыбайлас жемқорлықты
пара беріп сатып алу, лауазымды адамдардың,
саяси қайраткерлердің
сатқындығы ретінде сипаттайды.
сындыру,
бүлдіру, бұзу,
зақымдау

параға
Сыбайлас- көрінбейтін
сатып қылмыстың
алу жемқорлық бір түрі

сатқындық
Жемқорлықтың жалпылама белгілері

ауа зымд
Л ам
ы ад

Ақша
немесе
мүлік
сипатында
пара беру

Пара беруші Нәтижесінде: Қызметке
ретсіз қабылдау және
көтермелеу және
қоғамдық мүліктерді
талан- таражға салу.
• Экономикалық өсу қарқынның
тежелуіне

ЖЕМҚОРЛЫҚ • Әлеуметтік, саяси
шиеленістердің құрт
ЗАРДАБЫ асқуынуына ұрындырады.

• Жоғары лауазымды
мемлекеттік қызметкерлер
жаппай жемқорлыққа
салынған жағдайда құқық
қорғау органдары оларды
жасаған қылмыстары үшін
қылмыстық жауапкершілікке
тарта алмайтын жағдай
қалыптасады.
Әділдіктің белгісі - біле тұра бұрмаса,
ақылдының белгісі - өткен істі қумаса.
2-топ. «Сыбайлас жемқорлықпен күресу –
баршаның және әр адамның міндеті»

“Нұр Отан”партиясының тапсырысымен
жүргізілген әлеуметтік сауалнамалар
бойынша:
Сыбайлас жемқорлықпен күрестің
тиімділігіне оң баға беретін
қазақстандықтардың саны екі есеге
жуық өсті
(2011 жылы – 24%, 2014 – 45%).
Әлеуметтік сауалнамалардың дерегіне
сүйенсек, сұралғандардың

42%-ы сыбайлас жемқорлық кеңінен
тараған деп есептейді,
ал 33%-ы онымен тікелей ұшырасқан.
Transparency Іnternatіonal
ұйымының қорытынды есебі

Қазақстандағы сыбайласқан жемқорлық деңгейі

155 151
150
145
145
140
140
133
135
130
125
120
1999 2008 2012 2013
Қазақстанда жемқорлық деңгейі өте көп
салалар
• Бизнес жүргізудегі бірінші кезектегі проблема.
• Білім беру саласы. Бұл бағытта ешкімді
жауапқа тартпайды.
• Денсаулық сақтау саласында да заңнама
реттелмеген. Сыбайласқан жемқорлық болса да
өз қызметін пайдалану фактілер көп.
• Пәтер иелері кооперативтеріне қатысты да
шағым жиі түседі.
• Соттардағы және кедендегі сыбайласқан
жемқорлық деңгейі әлі жоғары.
3-топ. Сыбайлас жемқорлықпен күресудің әлемдік «үздік
тәжірибелері»

Transparency International ұйымының
жариялаған мәліметтері
бойынша
Сыбайлас жемқорлықты қабылдау
индексі бойынша ең төменгі елдер
Сингапур
Азия өңіріндегі ең «таза»
мемлекеттердің қатарында.
Индексі - 9,2 балл.

1952 жылы құрылған сыбайлас жемқорлық жағдайларын тергеу
Бюросының арнайы органының үздіксіз жұмыс жасап келеді.
Басты идеясы:
«жеке тұлғалардың сыбайлас жемқорлыққа қатысты
әрекет жасауға мүмкіндіктерін, жағдайларын
болдырмауға мейлінше тырысу»
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұстанымдары
• мемлекеттік қызметшілердің еңбекақысы жеке секторларда табысты
жұмыс істеп жүрген тұлғалардың орташа еңбекақысы көлемінде
есептелінеді;
• пара беруші де, пара алушы да жақтарға қатаң шаралар қолданылады;
• мемлекеттік лауазымдық тұлғалардың мүлкі, активтері, қарыздарына
жыл сайын тексеру есебі жүргізіледі;
• жоғары лауазымдардағы шенеуніктердің жемқорлыққа қатысты
әрекеттеріне қатаң түрде қарау;
• сыбайлас жемқорлық жағдайлары туралы хабарлаған адамдар жайлы
құпия ақпараттарды қатаң сақтау;
• экономиканы дамыту үшін артық әкімшілік кедергілерді жою;
• әр 3-5 жыл сайын сыбайлас жемқорлыққа қатысты жүргізілген
шараларға мониторинг, талдау, сараптама жүргізу.
• мемлекеттік қызметі меритократия (жеке еңбегінің жүйесі), бейтараптық,
қоғамға есеп беру, адалдық, жемқорлыққа қарсы тәртіптілік негізінде
қызмет етеді. Ол халықтың әр арызына мұқият көңіл бөледі.
Малайзияда
әкімшілік сыбайлас жемқорлық
жойылды деп айтуға болады.

Малазиялық Сыбайлас Жемқорлыққа қарсы Академиясы
(МАСА-ары қарай ) қызмет атқарады.
Бұл азиаттық-тынықмұхиттық өңірдегі осы саладағы тұңғыш
институт.
Малазиялық сыбайлас жемқорлыққа қарсы Агенттік
3 бағытта кешенді саясат жүргізеді:
• мемлекеттік қызмет көрсету стандарттарын енгізу;
• мемлекеттік қызметшілердің этикалық нормаларды қатаң
сақтауы;
• мемлекеттік қызметшілердің еңбекақысын өсіру.
Қытай елінде жемқорларға
қарсы өте қатал шаралар
қолданылады.
Индексі - 3,6 балл

1989 жылдың өзінде ғана сыбайлас
жемқорлыққа қатысты құқық бұзушылық
жасағаны үшін
30 адам өлім жазасына кесіліп,
30 мың адам әр түрлі мерзімге бас
бостандығынан айырылған.
АҚШ елі сыбайлас жемқорлықты
қабылдау индексі бойынша
7,3 баллмен 18 орынға иеленіп,
«жиырма көшбасшы» елдің
қатарына енді.

АҚШ шетелдік шенеуніктерге пара беруге тыйым салатын
«Сыбайлас жемқорлықтың шетелдік тәжірибесі туралы»
атты Заңды (1977ж.)
тұңғыш қабылдаған ел болып табылады.
Эстония елі посткеңестік
республикалар ішінде сыбайлас
жемқорлықты қабылдау индексі
бойынша 6,6 баллмен 27 орында
Сыбайлас жемқорлықпен күресті
компюьтерлендіру арқылы жүзеге
асыру қарастырылған

Финляндия
9,0 баллмен Сингапурден
кейінгі 5-ші орынды
иеленген ел.
1995 жылы Ұлыбританияда Нолан Комиссиясы жемқорлықтың алдын
алатын 7 қағида қабылдаған:
1. Риясыздық. Лауазымды қызметкерлер қоғамдық мүддені жоғары ескере отырып, бір
шешімге келеді.

2. Сатылмастық. Лауазымды қызметкерлердің өздерін басқа бір адамдарға не ұйымдарға
қаржылық тәуелсіздікке қоймағаны дұрыс.

3. Әділдік. Жоғары қызметке тағайындау, келісім шарт жасау, марапаттау мәселелері
бойынша шешім қабылдағанда лауазымды қызметкерлер үміткердің кәсіби қабілеттерін,
іскерлігін ескеруі тиіс.

4. Есептілік. Лауазымды қызметкерлер қоғамның алдында өздерінің істеген ісі,
қабылдаған шешімдері бойынша есеп беріп отыруы керек.

5. Ашықтық. Лауазымды қызметкерлердің шешімдері мен істері қоғамға ашық болуы
тиіс. Әр шешім дәйектеліп отыруға міндетті.

6. Арды, абыройды сақтаушылық. Лауазымды қызметкерлер өздерінің мүдделері туралы
ашық айтып, егер де осы мүдделері олардың істеген жұмысына қайшылық келтірсе,
қоғамның пайдасына әкелетін шешімге келуге тиісті.

7. Басшылық. Лауазымды қызметкерлер осы аталған қағидаларды қолдана отырып,
басшылықты орындап, өзінің дұрыс істерімен, мінез-құлқымен үлгі көрсетіп отыруға
міндетті.
Сен сыбайлас жемқорлықпен кездесіп
көрдің бе?
Сыбайлас жемқорлықты жою үшін сен
қандай үлес қосар едің?
Халыққа әділетті, қоғамға тең қарайтын
ұрпақ тәрбиелеу.
Біздің қоғамда сыбайлас жемқорлыққа
орын жоқ.
Менің елім: жемқорлықсыз – өсіп-
өркендеуші ел.
• Пара бермеу және алмау.
• Мақсаты нәтижелерге жету үшін,өз
мүмкіншілігіңмен жетуге тырыс.
• Парақорлықты көрсеңіз жергілікті
органдарға және ақпарат көздеріне хабар
беріңіздер. (144)
Арың – адал, әділ болса
әрқашан,
Дүниенің бар бақыты уысыңда

Ұқсас жұмыстар

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама мен сыбайлас жемқорлық құқықбұзушылықтарына заңдылық жауаптылық

Сыбайлас жемқорлықтың зардаптары

Сыбайлас жемқорлықтың туындау себептері мен жағдайлары

Ұйымдасқан қылмыстылықтың алдын алу

Сыбайлас жемқорлықтың алдын - алу шаралары

Transparency International ұйымы - жемқорлықпен күресуге және оның әлем бойынша деңгейін анықтауға бағытталған халықаралық үкіметтік емес ұйым

TRANSPARENCY INTERNATIONAL ҰЙЫМЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ

ЖЕМҚОРЛЫҚПЕН КҮРЕС

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКСЫНЫҢ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚПЕН КҮРЕС ТУРАЛЫ ЗАҢЫНДА СЫБАЙЛАС

Жемқорлық саяси әлеуметтік қиын құбылыс

Пәндер