Қазақ халқының ұлттық ойындарының зерттелуі

Презентация қосу

Қазақтың ұлттық ойындары.

Дайындаған: Амалбекова С.А.
Қазақтың ұлттық ойындарының
зерттелуі
1. Ұлттық ойындарды оқу
және тәрбие үрдісінде
пайдаланудың өзектілігі
Қоғамымыздың іргетасын
нығайту үшін бүгінгі
жастарға үлгілі, өнегелі
тәрбие беру - қазіргі
міндеттердің бірі.
Оқушыда жалпы адамзаттық құндылықтар мен адамның
айналадағы дүниемен жеке тұлғалық қатынасын (этикалық,
эстетикалық, адамгершілік тұрғысынан) тәрбиелеу мақсатын
халқымыздың мәдени рухани мұрасының, салт-дәстүрінің озық
үлгілерін оның бойына дарыту арқылы жүзеге асыруға болады.
Осымен байланысты бағдарлама халқымызға тән әдептілік,
қонақжайлық, мейірімділік, т.б. сияқты қасиеттер, табиғатқа деген
қарым-қатынасындағы біздің халыққа тән ерекшеліктер. Жас ұрпақ
өз халқының мәдениетімен, асыл мұраларымен ұлттық әдебиеттер
арқылы танысып келеді. Халық ойынды тәрбие құралы деп
таныған. Ойынды сабақта қолдану оқушылардың ой-өрісін
жетілдірумен бірге, өз халқының асыл мұраларын бойына сіңіріп,
кейінгі ұрпаққа жеткізе білу құралы.
Бірақ оны жүргізуге арналған нақты әдістемелік құралдар жоқтың
қасы. Зерттеу жұмысында орыс тілінде жазылған әдебиеттер
қолданылды. Соның нәтижесінде қазіргі таңда тақырыптың
өзектілігі туындап отыр.
Қазақ халқының ұлттық
ойындарының зерттелуі
Қай халықтың болмасын, Ұлттық дәстүрлі халық
оның ұлттық ойындарының ойындарының ел арасындағы
белгілі бір мақсаты мен беделі, тарихи қоғамдағы
әлеуметтік-психологиялық алатын орны және болашақ
тұрғыдан ерекше қасиеттері ұрпақты өсірудегі қажеттілігі,
болады. Сондықтан халық оның шығу тарихы туралы
ғылыми тұрғыдан бізге дейінгі
арасында қалыптасқан
ғалымдар да көп ізденді. Осы
ойындар туралы
мәселеге байланысты
сипаттамалық жинақтар, зертелеген ғылыми еңбектерді
деректер және құжаттар біз хронологиялық шектігіне
дұрыс зерттеу мен талдауды қарай бірнеше топқа бөліп
қажет етеді. қарастырамыз.
1. Орыстың отарлау саясаты
кезеңіндегі алғашқы орыс әскери
шенеуніктері мен
миссионерлерінің көшпенділер
хақындағы зерттеу жұмыстары;
2. Кеңес заманы кезеңіндегі Орта
Азия және Қазақстан
халықтарының ұлттық ойындары
туралы жазылған ғылыми
еңбектер;
3. Мектеп жасына дейінгі
балаларды дене шынықтыруға
баулу әдістерін педагогикалық
сипаттағы бағыт-бағдарлама
тұрғысынан зерттелген жинақтар.
4. Тәуелсіз егеменді елдер
кезеңіндегі (1992 жылдан бүгінге
дейін) аталған тақырыпқа қатысты
ізденістер.
Ә.Диваев алғашқы топтағы ойын түріне рулық-қауымдық
құрылыс кезеңінде өмірге келген ойындарды, екінші
топтамадағы дәстүрлі ойындарға қозғалыс ойындарын,
үшінші топқа – спорттық ойын түрлерін жатқызады.
Ізденуші этнографтың дәлелдеуінше, халық ойындары
балалардың іс-әрекетін, қимыл-қозғалысын дамытумен қатар
денсаулығын шыңдауда тездетуші үрдіс әрекетін атқарады.
Ә.Диваев: «Как киргизы развлекают детей» деген
мақаласында: «бала бас бармағын көтеріп оған
пайғамбарымыз не дейді деп көк аспанға қарап, құдай
тәңірінен рұқсат сұраған», - дей келіп, «Бес саусақ» ойыны
мен саусақ атауларын алға тартады және аталған мақалада
саусақ пен қимыл-қозғалыс жасау әрекеті негізінде баланы
тәрбиелеп, шынықтырудың үлкен даналық философиялық
мағынасы жатқандығы сөз етіледі.
Алғашқы топтама
еңбектің тарихнамалық
тізгінін Ә.Диваевтың
еңбегін талдаудан
бастайық. Ол өзінің
«Игры киргизских
детей» атты еңбегінде
тарихта алғаш рет
қазақтың ұлттық
ойындарын үш топқа
бөліп қарастырады.
А.Құралбекұлы мен С.Әкімбайұлы жалпы білім
беретін қазақ мектептерінің дене шынықтыру
жүйесінде қазақ этнопедагогикасы материалдарына,
оның ішінде халық шығармашылығы мен ұлттық
ойындарды тиімді пайдаланудың ғылыми
теориялық-әдістемелік негіздеріне сүйене отырып
талдау жасаса, А.Айтпаеваның ғылыми еңбегінде
орыс тілінде оқытатын мектептердің бастауыш
сынып оқушыларын тәрбиелеу құралы ретінде қазақ
халқының ойындарын пайдаланудың теориялық-
әдістемелік негіздері жасалып, олардың тәрбиелік
мүмкіндіктері айқындалған.
ХХ ғасырдың басында өмір сүрген
этнограф М.Гуннер қазақтың ұлттық
ойындарын былайша жіктейді:

1. Жалпы ойындар;
2. Қарсыласу мен күресу
сипатындағы ойындар;
3. Ашық алаңқайдағы
ойындар;
4. Қыс мезгіліндегі
ойындар;
5. Демалыс ойындары;
6. Ат үстіндегі ойындар;
7. Аттракциондық-көрініс
ойындар.
Сонымен түйіндеп
айтарымыз, қазақтың
ұлттық ойындарының
басқа халықтардың ұлттық
ойындарынан
айырмашылығы - оның
шығу, пайда болу тегінің
ерекшелігіне байланысты
белгілі бір тәрбиелік мақсат
бірлігін көздейтінінде.

Тоғызқұмалақ
Көкпар

Ұқсас жұмыстар

Ұлттық спорт түрлерінің даму тарихы

Қазақтың ұлттық ойындары

ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ САБАҒЫНДА

Асық ойындары

Қазақтың ұлттық ойындары туралы деректер

Қазақ халқының ұлттық ойындары

Ұлттық ойындар арқылы балалардың ой-өрісін дамыту

Төрт асық

Баланың өмірге қадам басардағы алғашқы қимыл-әрекеті

Қимыл – қозғалыс ойындарының теориялық негіздері

Пәндер